Για τον Αριστείδη Μπαλτά και το έργο του δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις. Η συμβολή του στην ανάπτυξη της επιστημολογικής παιδείας και σκέψης στην Ελλάδα αναγνωρίζεται σήμερα από όλους. Δεν ήταν, ωστόσο, πάντοτε έτσι. Μέχρι πριν από τρεις μόλις δεκαετίες η «επιστημολογία» –η φιλοσοφία, η μεθοδολογία και η ιστορία των επιστημών– εθεωρείτο στον τόπο μας ένα μάλλον αξιοπερίεργο και «εξωτικό φρούτο». Θέλοντας να διερευνήσουμε τις αμφίδρομες αλλά συνήθως αδιαφανείς σχέσεις μεταξύ Φιλοσοφίας και Επιστήμης, ζητήσαμε από τον Αρ. Μπαλτά να μας μιλήσει για τον δύσκολο, συχνά μετ’ εμποδίων, διάλογο μεταξύ τους. Αυτό, εξάλλου, είναι και το θέμα ενός πολύ σημαντικού βιβλίου που δημιουργήθηκε με δική του πρωτοβουλία και κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Το «Φιλοσοφία και επιστήμες στον εικοστό αιώνα» αποτελεί μια απτή απόδειξη του γεγονότος ότι δεν μπορεί να υπάρξει σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη χωρίς επιστήμη. Ούτε όμως και αξιόλογη επιστημονική πρόοδος χωρίς φιλοσοφικό προβληματισμό
Περισσότερα.. »
Δημοσιογράφος που να σέβεται τον εαυτό του και να μην ξέρει να δουλέψει τέλεια το excel δεν υπάρχει. «Και γιατί, παρακαλώ;» θα με ρωτούσε ο φίλος μου ο Διονύσης που σπούδασε στη Φιλοσοφική. Και απαντώ
Περισσότερα.. »
Ευκολία ή ταλαιπωρία είναι το ερώτημα που τίθεται πρώτο στη λίστα, όταν κουβεντιάζουμε για τις νέες τεχνολογίες. Ακόμα και γι’ αυτές που δεν είναι πια τόσο νέες, όπως το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
Περισσότερα.. »
Στη χώρα μας εξακολουθεί να επικρατεί η πεποίθηση ότι από τις σχολικές επιδόσεις και κυρίως από τις πανελλαδικές εξετάσεις εξαρτάται το επαγγελματικό «μέλλον των παιδιών». Πεποίθηση που, μολονότι η πραγματικότητα τη διαψεύδει, εξακολουθεί να δημιουργεί πανικό στους γονείς και τρομακτικό άγχος στους μαθητές. Το άγχος για την -πάση θυσία- επιτυχία στις σχολικές εξετάσεις επηρεάζει με τη σειρά του τις μαθησιακές επιδόσεις των μαθητών και επιδρά δραματικά στην ψυχική τους υγεία (καθώς και των γονιών τους!). Μάλιστα, η τρέχουσα επαγγελματική υποβάθμιση των πανεπιστημιακών σπουδών σε συνδυασμό με τη συσσώρευση τέτοιων ψυχοφθόρων «εκπαιδευτικών» δοκιμασιών -τυπική του εκπαιδευτικού μας συστήματος- οδηγούν κάποια ιδιαίτερα προικισμένα και δημιουργικά άτομα στην αποστροφή ή στην πλήρη απαξίωση κάθε εκπαιδευτικής δοκιμασίας. Η νέα κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα επιβάλλει να αναθεωρήσουμε ριζικά τα κριτήρια αξιολόγησης των μαθητών. Και τα νέα πιο επιστημονικά κριτήρια αξιολόγησης οφείλουν να λάβουν υπόψη τους το προφανές: ότι υπάρχουν σαφή ψυχοσωματικά όρια τόσο στην εξεταστική βία που ένα νεαρό άτομο μπορεί να υποστεί όσο και στην οικονομική αφαίμαξη της οικογένειάς του
Περισσότερα.. »
Ποτέ η εικόνα του εαυτού μας που παρουσιάζουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι η πραγματική - είναι πάντα ωραιοποιημένη και το ίδιο κάνουν ακόμα και οι φίλοι μας
Περισσότερα.. »
Η ιστορία με τους ιούς έχει αρχίσει να με κουράζει, ιδίως όταν αφορά ιούς που εύκολα μπορούμε ν’ αποφύγουμε, όπως αυτός που πριν από δύο εβδομάδες έκανε θραύση μέσω facebook
Περισσότερα.. »
Γιατί η χαρά, η λύπη, η αηδία, η λαγνεία ή η πλήξη που «βλέπουμε» στα πρόσωπα των άλλων είναι τόσο μεταδοτικές, ώστε να επηρεάζουν βαθύτατα τη διάθεσή μας; Γιατί το χασμουρητό, το γέλιο ή το κλάμα είναι τόσο κολλητικά; Αυτή η ικανότητά μας να «συν-αισθανόμαστε», δηλαδή να «βιώνουμε», ακόμη και σωματικά, αλλότρια συναισθήματα και συγκινήσεις, αποτελεί την απαραίτητη προϋπόθεση κάθε ανθρώπινης διαπροσωπικής σχέσης και συνεπώς ολόκληρης της κοινωνικής μας ζωής. Η βαθιά ριζωμένη βιοψυχολογική μας ικανότητα για ενσυναίσθηση, μολονότι μέχρι πρόσφατα υποτιμημένη (κοινωνικά) και παραμελημένη (επιστημονικά), έχει μετατραπεί στις μέρες μας σε αντικείμενο συστηματικής διερεύνησης τόσο των νευροεπιστημών όσο και της εξελικτικής ψυχολογίας. Κοινός στόχος αυτών των επιστημών είναι να αποκαλύψουν αφενός τις βιολογικές –εξελικτικές και εγκεφαλικές– προϋποθέσεις και αφετέρου τους νευροψυχολογικούς μηχανισμούς που επιτρέπουν την εμφάνισή της. Στο σημερινό άρθρο θα εξετάσουμε τα κυριότερα συμπεράσματα αυτών των ερευνών, ενώ στο επόμενο θα εστιάσουμε το ενδιαφέρον μας στις ιδιαίτερα ανατρεπτικές επιστημονικές και κοινωνικές τους συνέπειες
Περισσότερα.. »Κινητό χωρίς εφαρμογές είναι φαγητό χωρίς αλάτι. Κάποιες από αυτές είναι διασκεδαστικές, κάποιες άλλες χρήσιμες και κάποιες, λίγες, αλλάζουν εντελώς τη φύση του μέσου
Περισσότερα.. »Βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο και, δεδομένης της σκόπιμης πληροφοριακής ανεπάρκειας των περισσότερων ΜΜΕ, όλοι θα θέλαμε, προκειμένου να πάρουμε τη βέλτιστη εκλογική απόφαση, να διαθέταμε έναν απολύτως ασφαλή τρόπο ανίχνευσης του πολιτικού ψεύδους ή της αλήθειας. Μια μαγική μηχανή εξέτασης των υποψήφιων βουλευτών που θα εντόπιζε εγκαίρως τα ξεδιάντροπα ψεύδη που ενδεχομένως κρύβονται πίσω από τον αληθοφανή πολιτικό λόγο και τη στάση τους. Η αναζήτηση νευροψυχολογικών τεχνικών και εργαλείων που θα μας επέτρεπαν να αποκαλύπτουμε με ασφάλεια τα κακόβουλα ψέματα και, εναλλακτικά, τις υπόρρητες αλήθειες στη συμπεριφορά ενός ατόμου αποτελεί, εδώ και δεκαετίες, ένα είδος Ιερού Γκράαλ για τη σύγχρονη τεχνοεπιστήμη. Μήπως εκεί που αποτυγχάνουν οι παραδοσιακές ψυχολογικές προσεγγίσεις, μπορούν ενδεχομένως να φτάσουν οι νευροεπιστήμες χάρη στις πρόσφατες τεχνολογίες «ανάγνωσης» της ανθρώπινης σκέψης
Περισσότερα.. »Δεν φταίει μόνο «η ματωμένη καρδιά». Από τεμπελιά ή αγανάκτηση, σπάνια αλλάζουμε τους κωδικούς μας. Κι όμως θα έπρεπε, όπως θα έπρεπε να τους επιλέγουμε σωστά
Περισσότερα.. »
Την περίοδο των εορτών, και όχι μόνο, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε την τάση να αποκλίνουμε από τις καθημερινές διατροφικές μας συνήθειες. Το πασχαλινό τραπέζι σχεδόν μας επιβάλλει να περιδρομιάζουμε πλήθος δελεαστικών και θερμιδικά απαγορευμένων εδεσμάτων. Δυστυχώς όμως, η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε θερμίδες δεν περιορίζεται στις λίγες ημέρες των εορτών, αλλά αποτελεί καθημερινή πρακτική για έναν πολύ μεγάλο αριθμό ατόμων, ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου. Η σύγχρονη έρευνα για τα δήθεν «αφύσικα» διατροφικά μας ήθη επικεντρώνεται στους νευροβιολογικούς μηχανισμούς που επιβάλλουν π.χ. στα βουλιμικά άτομα να συνεχίζουν να τρώνε ενώ έχουν χορτάσει και επιτρέπουν στα ανορεκτικά άτομα όχι μόνο να κατανικούν το αίσθημα της πείνας αλλά, επιπλέον, να αισθάνονται πραγματική ηδονή και ευφορία από αυτήν την εντελώς αφύσικη όσο και μάταιη νίκη τους. Μήπως ήρθε η ώρα να αναγνωρίσουμε τη βουλιμία και την ανορεξία ως σοβαρές οργανικές παθήσεις, που δεν σχετίζονται τόσο με την πρόσληψη τροφής όσο με την κακή λειτουργία του εγκεφάλου μας
Περισσότερα.. »
Από τη χώρα μας δεν θα είναι ορατή η «Πασχαλινή» πανσέληνος, αλλά θα μπορούμε να απολαύσουμε τον Σείριο πιο φωτεινό από ό,τι συνήθως κι ένα ωραίο λαμπερό «ντουέτο» του Άρη με το φεγγάρι, καθώς θα πλησιάσουν πολύ κοντά το βράδυ της Δευτέρας
Περισσότερα.. »Οταν πρωτομπήκαμε στο facebook, ψάχναμε τους παλιούς μας φίλους. Μετά αρχίσαμε να κάνουμε καινούργιους. Μήπως όμως οι παλιοί είναι τελικά πιο σημαντικοί
Περισσότερα.. »Λέγεται συχνά ότι κάποιοι άνθρωποι που υπέφεραν από κάποια ανίατη ασθένεια θεραπεύτηκαν οριστικά πίνοντας λίγο νερό από την ιερή πηγή της τάδε μονής ή ύστερα από προσκύνημα (των ίδιων ή ενός συγγενούς τους) στη δείνα εκκλησία όπου φυλάσσεται κάποια θαυματουργή εικόνα. Μια άλλη εξίσου απίστευτη «είδηση», που αναπαράγεται άκριτα σε ιδιωτικές και δημόσιες συζητήσεις είναι ότι μερικά από τα λαμπρότερα δείγματα του ανθρώπινου είδους -ο Πλάτων, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Βούδας, ο Χριστός κ.ά.- στην πραγματικότητα ήταν εξωγήινοι ή, τουλάχιστον, πεφωτισμένες μαριονέτες που έδρασαν υπό την καθοδήγηση ενός ανώτερου εξωγήινου πολιτισμού! Στο άκουσμα τέτοιων ειδήσεων αντιδρούμε συνήθως με έκπληξη και με ειλικρινή απορία: «Πώς είναι δυνατόν», αναρωτιόμαστε, «να συμβαίνουν πάντα στους άλλους τέτοια απόκοσμα θαύματα και όχι σε εμάς;». Γιατί άραγε οι περισσότεροι άνθρωποι, ενώ συνήθως είναι δύσπιστοι ή υπερβολικά καχύποπτοι, αποδέχονται πρόθυμα και με υπερβολική ευπιστία κάποιες καταφανώς μη ρεαλιστικές ειδήσεις και ανήκουστα υπερφυσικά «γεγονότα», όταν αυτά υποστηρίζονται και επιβεβαιώνονται αποκλειστικά από κάποιο από τα καθιερωμένα θρησκευτικά ή πολιτικά ιερατεία
Περισσότερα.. »
© 2024 Εφημερίδα των Συντακτών | ΟΡΟΙ ΧΡΗΣΗΣ
