Εργασία στην επιχείρηση του συζύγου και πότε οφείλεται αμοιβή

 

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Τζώρτζης Ρούσσος

 

Μπορεί, υπό πολύ αυστηρές όμως προϋποθέσεις, ο σύζυγος που εργάζεται στην επιχείρηση του συζύγου να αξιώσει να λαμβάνει μισθό γι’ αυτήν του την εργασία. Αυτή την απαίτηση μπορεί να την ικανοποιήσει μόνο εγείροντας αγωγή που τη στρέφει κατά του συζύγου του. Βέβαια αυτή η περίπτωση αφορά κυρίως τα ζευγάρια που αποφασίζουν να χωρίσουν και ο ένας εκ των δύο εργαζόταν χωρίς να λαμβάνει χρήματα στην επιχείρηση του άλλου. Ετσι, λόγω του χωρισμού, μπορεί να θέλει να διεκδικήσει την παροχή εργασίας, η οποία μπορεί να εκτείνεται μέχρι 5 χρόνια πίσω…

 

Ομως ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

 

Σύμφωνα με τα δικαστήρια, σύμβαση παροχής εξαρτημένης εργασίας υπάρχει όταν ο μισθωτός, ο οποίος παρέχει την εργασία του αντί μισθού, αδιαφόρως του τρόπου με τον οποίο ο μισθός καθορίζεται και καταβάλλεται, υποβάλλεται σε νομική εξάρτηση από τον εργοδότη. Η τελευταία εκδηλώνεται με το δικαίωμα του εργοδότη να ασκεί εποπτεία και έλεγχο στην παρεχόμενη από τον απασχολούμενο εργασία ως προς τον χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο παροχής.

 

Τέτοια σύμβαση εξαρτημένης εργασίας μπορεί να υπάρχει και μεταξύ συζύγων ή συγγενών ή φίλων ή συνεταίρων, αλλά σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διαπιστώνεται ότι συντρέχουν οι όροι της συμβάσεως αυτής, μεταξύ των οποίων και η νομική εξάρτηση του μισθωτού από τον εργοδότη.

 

Ωστόσο σε σχέση με τους συζύγους και ακριβώς επειδή στο πλαίσιο συμβολής του καθενός στην οικογένεια έχουν υποχρέωση να συνεισφέρουν και με την προσωπική τους εργασία, για την αντιμετώπιση των οικογενειακών αναγκών.

 

Η υποχρέωση αυτή περιλαμβάνει και τον κύκλο των εργασιών εκείνων οι οποίες, αναλόγως προς τα τοπικά ή γενικά ήθη, τις κρατούσες αντιλήψεις και την κοινωνική ή οικονομική κατάσταση των συζύγων, είναι αναγκαίες για τη λειτουργία του συζυγικού οίκου. Οι υπηρεσίες αυτές συνίστανται στη μέριμνα για την προμήθεια των αναγκαίων για τη διαβίωση, την παρασκευή φαγητού για τα μέλη της οικογένειας, την καθαριότητα και την εν γένει υγιεινή συντήρηση της συζυγικής οικίας και τη φροντίδα για την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των τέκνων και στην παροχή βοήθειας στο επάγγελμα του άλλου συζύγου, την οποία θα μπορούσε να παράσχει ως ανεξάρτητος επαγγελματίας με αμοιβή.

 

Ο προσδιορισμός της αξίας της εργασίας γίνεται με βάση γενικά τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες του χρόνου που κρίνεται η αξίωση της διατροφής σε συσχετισμό με το σύνολο των οικονομικών και λοιπών δεδομένων της συγκεκριμένης περίπτωσης. Ως εργασία για τα δικαστήρια νοείται η προσωπική, τόσο η εξωοικιακή όσο και η οικιακή.

 

Για τους δικαστές, λοιπόν, η παροχή υπηρεσιών στην επαγγελματική δραστηριότητα του άλλου συζύγου αποτελεί τρόπο συνεισφοράς στις οικογενειακές ανάγκες, αφού έτσι αποφεύγεται η καταβολή αμοιβής σε τρίτο πρόσωπο. Το ποσό που εξοικονομείται αντιστοιχεί στην υποχρέωση συνεισφοράς στις οικογενειακές ανάγκες.

 

Η αποτίμηση της εργασίας εξαρτάται από το είδος των υπηρεσιών που παρέχονται και ποικίλλει ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Ετσι ο σύζυγος που εργάζεται στην επιχείρηση του συζύγου μπορεί να ζητήσει με τις διατάξεις του αδικαιολόγητου πλουτισμού όσα περισσότερα από την οικογενειακή συνεισφορά έδωσε με τη μορφή εργασίας.

 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

 

ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ

 

Μισθός βάσει ποσοστών

 

Με τη σύμβαση εργασίας μπορεί να οριστεί ότι ο μισθός του εργαζομένου συνίσταται εν όλω ή εν μέρει σε ποσοστό από τα καθαρά κέρδη του εργοδότη που εμφανίζονται στον ετήσιο ισολογισμό της επιχειρήσεώς του.

 

Στην περίπτωση αυτή, το δικαίωμα του μισθωτού γεννιέται μόλις εγκριθεί ο ισολογισμός, αν δε η σύμβαση λυθεί πριν από τη λήξη του έτους, το οφειλόμενο ποσοστό υπολογίζεται και πάλι επί των κερδών ολόκληρου του έτους, το καταβλητέο όμως ποσό προσδιορίζεται σε τμήμα ανάλογο προς τον χρόνο παροχής της εργασίας κατά το έτος αυτό.

 

Εξάλλου, ο εργοδότης, για να είναι η εκπλήρωση της παροχής του σύμφωνη με την καλή πίστη και τα χρηστά συναλλακτικά ήθη, όπως επιβάλλει η διάταξη του άρθρου 288 του Α.Κ., οφείλει να συντάσσει ειλικρινή ισολογισμό, με αναγραφή των πραγματικών εσόδων και εξόδων της επιχειρήσεως, ώστε να προκύπτει το αληθινό ποσό των καθαρών κερδών της.

 

Σε αντίθετη περίπτωση, ο μισθωτός δικαιούται να αμφισβητήσει την ακρίβεια του ισολογισμού και να αξιώσει τον καθορισμό του μισθού του βάσει των καθαρών κερδών που πράγματι αποκόμισε ο εργοδότης.

 

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ

 

Απόλυση για λόγους ανωτέρας βίας

 

Αποτελεί λόγο για καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου χωρίς την καταβολή αποζημίωσης η ανώτερη βία. Ανώτερη βία θεωρείται κάθε τυχαίο γεγονός που δεν θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί ακόμη και με άκρα επιμέλεια του εργοδότη. Ετσι, ανωτέρα βία είναι, για παράδειγμα, η αιφνίδια και βαριά ασθένεια του εργοδότη, η διαταγή της Αρχής για κλείσιμο της επιχείρησης κ.λπ. Ειδικό ζήτημα αποτελεί η πτώχευση του εργοδότη. Η τελευταία, επίσης, οδηγεί σε καταγγελία των συμβάσεων εργασίας από τον σύνδικο, ωστόσο σε αυτήν την περίπτωση δεν απαιτείται η άμεση καταβολή της αποζημίωσης απόλυσης προκειμένου αυτή να θεωρηθεί έγκυρη. Δηλαδή, δεν απαλλάσσεται ο εργοδότης από την καταβολή της αποζημίωσης, οι εργαζόμενοι όμως θα ικανοποιηθούν ως προς αυτήν από το εκπλειστηρίασμα.

 

Βέβαια θα πρέπει να επισημανθεί ότι ο εργοδότης, όταν καταγγέλλει τη σύμβαση εργασίας ενός εργαζομένου, οφείλει να του καταβάλει τη νόμιμη αποζημίωση απόλυσης. Σε περίπτωση που δεν το πράξει η απόλυση θεωρείται άκυρη. Βέβαια ο εργαζόμενος και στις περιπτώσεις ανωτέρας βίας μπορεί να προσφύγει στη Δικαιοσύνη ζητώντας να κριθεί άκυρη η απόλυσή του που στηρίζεται στους λόγους ανωτέρας βίας.

 

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

ΕΥΡΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

 

Η κινητικότητα «χάλασε» την πανεπιστημιακή μηχανή με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εγγραφούν οι νεοεισαχθέντες φοιτητές. Ετσι το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ύστερα από έκτακτη συνεδρίαση, έδωσε παράταση έως τις 15 Νοεμβρίου στην προθεσμία εγγραφής των νεοεισαχθέντων φοιτητών. Οπως ενημερώνει σχετικά το Καποδιστριακό: «Είμαστε στη δυσάρεστη θέση να σας ενημερώσουμε ότι δεν θα πραγματοποιηθούν εγγραφές, από 30.09.2013 έως 04.10.2013, διότι το διοικητικό προσωπικό του Πανεπιστημίου μας απεργεί, δεδομένου ότι βρίσκεται υπό απόλυση. Οι 1.000 ενεργοί διοικητικοί υπάλληλοι τελούν υπό αξιολόγηση προκειμένου να απομακρυνθούν οι 500. Ζητάμε συγγνώμη και την κατανόησή σας που δεν μπορούμε να σας εξυπηρετήσουμε, δεδομένου ότι δεν γνωρίζουμε ποιοι 500 θα απολυθούν από τους 1.000 και ποιοι θα εργαστούν, για να κάνουν τις εγγραφές σας».

 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

ΜΙΣΘΟΔΟΣΙΑ

 

Οσο κι αν ακούγεται παράξενο, στην ελληνική δικαιική τάξη υπάρχει η έννοια του κοινωνικού μισθού. Αναλυτικότερα, ο μισθός που απολαμβάνει ο εργαζόμενος ως αντάλλαγμα της παρεχόμενης εργασίας του, περιλαμβάνει ένα σύνολο παροχών (σε χρήμα και σε είδος), μερικές από τις οποίες χορηγούνται ανεξάρτητα από την ποσότητα, το είδος ή και αυτήν την ίδια την παροχή του μισθωτού και αποβλέπουν στην εξασφάλιση ενός σταθερού εισοδήματος, σύμφωνα με τις βιοτικές και κοινωνικές ανάγκες του τελευταίου. Τέτοιες παροχές είναι τα οικογενειακά επιδόματα, τα επιδόματα (δώρα) εορτών, οι αποδοχές και το επίδομα άδειας του Α.Ν. 539/45, οι αποδοχές που καταβάλλονται σε περίπτωση ανυπαίτιου κωλύματος του μισθωτού, ορισμένες παροχές σε είδος κ.λπ. Ολα αυτά και ακόμα κάποιες παροχές του κράτους προς τους εργαζομένους αποτελούν τον λεγόμενο κοινωνικό μισθό.

 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ

 

Σε περίπτωση αμφιβολίας ως προς τη φύση και τον χαρακτήρα της συμβάσεως εργασίας, πρέπει να δίδεται η ευνοϊκότερη για τον εργαζόμενο λύση, όπως επιβάλλουν οι αρχές του Εργατικού Δικαίου. Θα πρέπει δε να σημειωθεί ότι ο χαρακτήρας της συμβάσεως, ως συμβάσεως εργασίας δεν αλλάζει από το γεγονός ότι ο μισθωτός λόγω της φύσεως της παρεχομένης εργασίας αναπτύσσει πρωτοβουλία, μέσα στο πλαίσιο των όρων της συμβάσεως εργασίας, ή όταν ο εργοδότης δεν ασκεί εμπράκτως το παραπάνω δικαίωμά του, ή όταν αφήνει περιθώριο πρωτοβουλιών στον εργαζόμενο.

 

Σε περίπτωση αμφιβολιών ως προς τη φύση της σύμβασης εργασίας σύμφωνα με τα ελληνικά δικαστήρια πρέπει να δίνεται η ευνοϊκότερη για τον εργαζόμενο λύση, όπως επιβάλλουν οι αρχές του Εργατικού Δικαίου. Οπως ορίζεται ρητά, λοιπόν, στην εργατική νομοθεσία, επί δυσχερούς διάκρισης του χαρακτήρα της εξαρτημένης ή μη εργασίας κάποιου προσώπου, τούτο θεωρείται ως υπαγόμενο στην ασφάλιση, δηλαδή ότι παρέχει εξαρτημένη εργασία.