Ο καλλιτέχνης που, με την αυτοκτονία του το 2012 σε ηλικία 57 χρόνων, μπήκε στη σφαίρα του μύθου, κατέλαβε με το έργο του όλες τις εγκαταστάσεις-αποθήκες του MoMA στο Λονγκ Αϊλαντ
Tης Αγνής Κατσιούλα
Λίγο πριν από το μονότονο, μουντό, άχρωμο που θα κυριαρχήσει τους επόμενους χειμερινούς μήνες, το MoMA PS1 θα γεμίσει με χρώμα τις αίθουσές του. Στις μεγάλες εγκαταστάσεις-αποθήκες του, στο Λονγκ Αϊλαντ στο Κουίνς, το μουσείο φιλοξενεί τη μεγαλύτερη έκθεση του έργου του Μάικ Κέλι, που ξεκίνησε την Κυριακή και θα διαρκέσει μέχρι τον ερχόμενο Φεβρουάριο.
Ο Αμερικανός καλλιτέχνης, που αυτοκτόνησε τον Ιανουάριο του 2012 σε ηλικία 57 χρόνων, θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς της εποχής μας. Εμπνεόμενος από την αμερικάνικη λαϊκή κουλτούρα, δημιούργησε έργα βαθύτατα καινοτόμα, με νεωτερισμούς, όμως, και εναλλακτικές παραδόσεις. Σε κάθε έργο του έθετε τις βάσεις για ενδοσκόπηση, δική του και του κοινωνικού συνόλου. Η καλλιτεχνική του έκφραση είναι παράλληλα σκοτεινή και ξέφρενη.
Η έκθεση περιλαμβάνει περισσότερα από 200 έργα, που δημιουργήθηκαν από τή δεκαετία του 1970 μέχρι και το 2012. Καταλαμβάνει ολόκληρες τις εγκαταστάσεις. Είναι η πρώτη φορά σε 25 χρόνια που το σύνολο του κτιρίου του MoMA PS1 έχει αφιερωθεί σε έναν μόνο καλλιτέχνη, έτσι ώστε να επιτραπεί στους επισκέπτες να κατανοήσουν και να εκτιμήσουν το πλήρες φάσμα των επιτευγμάτων του σημαντικού δημιουργού.
Ο Μάικ Κέλι γεννήθηκε στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν, στις 27 Οκτωβρίου του 1954, σε μια ρωμαιοκαθολική οικογένεια της εργατικής τάξης. Στα πρώιμα χρόνια του ασχολήθηκε με τη μουσική σκηνή της πόλης που γέννησε μπάντες όπως οι Iggy and the Stooges, ενώ ήταν μέλος των Destroy All Monsters. Αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν το 1976 και μετακόμισε στο Λος Αντζελες όπου το 1978 αποφοίτησε από το California Institute of the Arts με Master of Fine Arts. Ανάμεσα στους λαμπρούς δασκάλους του, ο Τζον Μπαλντεσάρι και η Λόρι Αντερσον. Στο Λος Αντζελες έζησε και εργάστηκε μέχρι τον τραγικό του θάνατο.
Για πάνω από τριάντα πέντε χρόνια εργάστηκε και πειραματίστηκε σε διάφορα μέσα. Δημιούργησε σχέδια σε χαρτί, γλυπτική, παραστάσεις, μουσική, βίντεο, φωτογραφία, εγκαταστάσεις, κολάζ (assemblage), κριτικά κείμενα και ζωγραφική. Μιλώντας ο ίδιος για το πρώιμο έργο του και τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες-πειραματισμούς, είχε πει: «Η είσοδός μου στον κόσμο της τέχνης ήταν μέσω της αντι-κουλτούρας, όπου ήταν κοινή πρακτική να αντλεί κανείς υλικό από τη μαζική κουλτούρα και τη “διαστροφή” του, έτσι ώστε να ανατρέψει ή να μεταβάλει το νόημά της. Διερευνούσες τη μαζική κουλτούρα εξονυχιστικά προκειμένου να ανακαλύψεις τι είναι κρυμμένο, καταπιεσμένο μέσα της».
Τον ενδιέφεραν θέματα διαφορετικά κάθε φορά, όπως οι αμερικανικές ταξικές διαφορές, η σεξουαλικότητα, η καταπιεσμένη μνήμη, τα συστήματα της θρησκείας και της υπερβατικότητας και η post-punk πολιτική. Τα αντιμετώπιζε στα έργα του με μια διεισδυτική κριτική ματιά και άφθονο αυτοσαρκαστικό χιούμορ. Αναγνωριζόταν ευρέως ως ένας καλλιτέχνης που σημάδεψε την εποχή μας.
Δεν είναι τυχαίο πως μετά την αυτοκτονία του στη Νότια Πασαντίνα ένα αυθόρμητο μνημείο για τον Κέλι χτίστηκε σε εγκαταλειμμένο υπόστεγο κοντά στο στούντιό του, στο Highland Park του Λος Αντζελες. Ενα ανώνυμο κάλεσμα μέσω του facebook για να βοηθήσουν να οικοδομηθεί το «MORE LOVE HOURS THAN CAN EVER BE REPAID AND THE WAGES OF SIN (1987)» (ονομασία παλιότερου έργου του) με υλικά που χρησιμοποιούσε ο ίδιος ο καλλιτέχνης έφερε πλήθος ανθρώπων, που έστησαν έναν «βωμό αμετανόητου συναισθηματισμού». Για έναν μήνα το μνημείο συμπληρωνόταν συνεχώς με υλικά από τους θαυμαστές του. Τον Μάρτιο του 2012 δόθηκε στο «Ιδρυμα Μάικ Κέλι», που είχε ιδρυθεί το 2008 από τον ίδιο για να διαχειρίζεται το έργο του.
Η μεγάλη διεθνής έκθεση στο MoMA PS1 είναι ένα μεταθανάτιο αφιέρωμα σε έναν καλλιτέχνη που το έργο του δεν είχε μια καθαρά γραμμική πορεία, αλλά επέστρεφε σε ορισμένα θεμελιώδη θέματα που συχνά ξεχνιούνται ή κρύβονται κάτω από το χαλί, όπως οι καταπιεσμένες αναμνήσεις, ο διαχωρισμός της ατομικότητας και των κοινωνικών δομών και το ρήγμα ανάμεσα στο ιερό και το βέβηλο. Ενα έργο με εξαιρετική δύναμη κριτικού στοχασμού, αδιάκοπο αυτοπροσδιορισμό και μια δημιουργική, αναπάντεχη χρήση ιδεών και υλικών.
Η αναδρομική έκθεση του Μάικ Κέλι διοργανώθηκε από το The Stedelijk Museum του Αμστερνταμ (Δεκέμβριος 2012-Απρίλιος 2013) όπου προσήλκυσε περισσότερους από 200.000 επισκέπτες. Κατόπιν μεταφέρθηκε στο Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι μέχρι τον περασμένο Αύγουστο και τώρα ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη με τη συνεργασία του Ιδρύματος Mike Kelley.
INFO: http://momaps1.org/exhibitions/view/374, MoMA PS1, 13 Οκτωβρίου 2013 έως 2 Φεβρουαρίου 2014.
