- Εφημερίδα των Συντακτών - http://archive.efsyn.gr -

«Χτύπημα» κάτω απ’ τη ζώνη

27/10/13 ΑΝΔΡΑΣ,ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ,Εγκυκλοπαίδεια υγείας,ΥΓΕΙΑ,ΥΓΕΙΑ - TOP STORY

Η ανδρόπαυση οφείλεται σε έλλειψη ανδρογόνων και είναι το ανάλογο της εμμηνόπαυσης των γυναικών. Αφορά άνδρες άνω των 50 ετών, με συμπτώματα στις φυσικές, ψυχολογικές και σεξουαλικές λειτουργίες τους, τις οποίες κάποιες φορές δεν εξομολογούνται. Ολα μπορούν να αντιμετωπιστούν, αρκεί να εξετάζονται και να αναζητούν ουσιαστική ιατρική βοήθεια

 

Του Δημήτρη Ν. Παπαχρήστου*

 

andras-sex [1]Σε αντιδιαστολή με τη γυναίκα, που αδυνατεί να τεκνοποιήσει μετά την εμμηνόπαυση, ο άνδρας απολαμβάνει αυτό το προνόμιο μέχρι το βαθύ γήρας. Ομως η ηλικία δεν φαίνεται να αφήνει ανέγγιχτη και τη γοναδική λειτουργία του άνδρα. Πτώση του ερωτικού ενδιαφέροντος (libido), δυσκολίες στη στύση, μυϊκή αδυναμία, οστική αραίωση και αλλοιώσεις στην ψυχολογία συναρμολογούν μια κλινική κατάσταση που συχνά απαντάται σε άνδρες άνω των 55-60 ετών.

 

Με την υπόθεση ότι αυτή οφείλεται σε έλλειψη ανδρογόνων, αποδόθηκε, κατ' αναλογία προς την εμμηνόπαυση, με τον όρο «ανδρόπαυση». Διάφοροι άλλοι όροι έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί, όπως π.χ. «ανδρική κλιμακτήριος», «(μερική) ανδρογονική κάμψη στον ηλικιωμένο άνδρα» (ADAM ή PADAM), ή «όψιμης εμφάνισης μερικός υπογοναδισμός» (LOH).

 

Γεννητικό σύστημα άρρενος

 

Ο όρχις παράγει αφενός σπερματοζωάρια, αφετέρου ανδρικές ορμόνες, κυριότερη των οποίων είναι η τεστοστερόνη (T). H λειτουργία του ρυθμίζεται από την υπόφυση (μέσω έκκρισης των γοναδοτροπινών LH και FSH), που με τη σειρά της ρυθμίζεται από τον υποθάλαμο (τμήμα του εγκεφάλου).

 

H Τ κυκλοφορεί στο αίμα συνδεμένη με πρωτεΐνες, όπως είναι η SHBG, αλλά δρα μόνο στην ασύνδετη μορφή της (FT) σε διάφορα όργανα. Ετσι π.χ. προάγει τη libido, τη δυναμικότητα, τη διανόηση και τη μνήμη (εγκέφαλος). Ευθύνεται για τη «βαριά» φωνή (λάρυγγας), την «ανδρική» σωματική διάπλαση (σκελετός) και την τριχοφυΐα (δέρμα). Μειώνει την παραγωγή SHBG και HDL – χοληστερόλης (ήπαρ).

 

Αυξάνει την ερυθροποιητίνη (νεφρός) και τον αιματοκρίτη (μυελός οστών) καθώς και το μέγεθος και την έκκριση του προστάτη. Μεγαλώνει τη μυϊκή μάζα και τη δύναμη (μύες). Προάγει την ανάπτυξη όρχεων, τη σπερματογένεση και τη στύση.

 

Αυτή συνιστά πολύπλοκο φαινόμενο: ο εγκέφαλος λαμβάνει και επεξεργάζεται ερωτικά ερεθίσματα και τα μετατρέπει σε νευρικές ώσεις. Αυτές οδεύουν κατά μήκος του νωτιαίου μυελού μέσω των αυτόνομων νευρικών ινών στο πέος. Εκεί, συστέλλουν τις λείες μυϊκές ίνες των σηραγγωδών σωμάτων που γεμίζοντας αίμα επιτυγχάνουν τη στύση.

 

Ανδρογόνα και ηλικία

 

Με την πάροδο του χρόνου παρατηρείται προοδευτική πτώση της Τ που φτάνει ώς το 50% σε άνδρες μεταξύ 50 – 80 ετών. Καθώς οι συγκεντρώσεις SHBG αυξάνουν παράλληλα, η πτώση της FT είναι μεγαλύτερη. Ομως σπάνια η πτώση αυτή φτάνει σε επίπεδα υπογοναδισμού. Ακόμη, υπάρχουν μεγάλες διαφορές σταθμών FT μεταξύ ομηλίκων ατόμων. Παρ' ότι ο όγκος του σπέρματος επίσης μειώνεται, έχει περιγραφεί γονιμότητα σε άνδρες μέχρι ηλικίας 95 ετών. Σε αντίθεση με την εμμηνόπαυση που συνοδεύεται από αύξηση της LH και της FSH, στην ανδρόπαυση οι ορμόνες αυτές είναι συχνά μειωμένες υπαγορεύοντας ότι η «έκπτωση» αφορά όλο τον γοναδικό άξονα και όχι ειδικά τους όρχεις.

 

Ελλειψη Τ

 

Προκαλείται είτε από βλάβη στους όρχεις είτε από αλλοιώσεις του γοναδικού άξονα (π.χ. στην υπόφυση ή στον υποθάλαμο). Χαμηλή Τ μπορεί να βρεθεί σε ποικίλες καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, το μεταβολικό σύνδρομο, η νεφρική ή η αναπνευστική ανεπάρκεια, ο καρκίνος, διάφορες χρόνιες λοιμώξεις και φλεγμονές. Ελλειψη Τ μπορεί να βρεθεί επίσης σε άνδρες με στυτική δυσλειτουργία ή/και μεγάλη ηλικία.

 

Στυτική δυσλειτουργία

 

Προκαλείται από ποικίλα αίτια όπως: νευρολογικά (π.χ. αυτόνομη νευροπάθεια), αγγειακά (π.χ. απόφραξη αρτηριών), ενδοκρινικά (π.χ. υπερ- και υπο-θυρεοειδισμός, υπογοναδισμός, επινεφριδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδης διαβήτης), ουρογεννητικά (π.χ. τραύμα, ευνουχισμός), συστηματικές νόσοι (π.χ. ηπατική κίρρωση, καρδιακή ανεπάρκεια), μετα-χειρουργικά (π.χ. συμπαθεκτομή, προστατεκτομή), φάρμακα (π.χ. οιστρογόνα, αντιανδρογόνα, αντικαταθλιπτικά, ψυχοτρόπα, καπνός, αλκοόλ) και ψυχολογικά (π.χ. κατάθλιψη).

 

 Κλινική εικόνα LOH

 

Εκδηλώνεται με εύκολη κόπωση, μείωση «ζωτικότητας», μείωση libido, διαταραχές στύσης ή εκσπερμάτισης, μυϊκή αδυναμία – απώλεια μυϊκής μάζας, απώλεια ύψους, τριχόπτωση, αύξηση βάρους, κατάθλιψη – εξάψεις, ευερεθιστότητα.

 

Επιδημιολογία LOH

 

Η ακριβής επίπτωση LOH στον πληθυσμό παραμένει άγνωστη, καθώς πολλοί άντρες δεν ομολογούν τη σεξουαλική τους κάμψη. Γνωρίζουμε όμως ότι η Τ μειώνεται κατά 1% κατ' έτος μετά τα 50 έτη. Παθολογικά χαμηλή Τ βρίσκεται στο 20% των ανδρών μετά τα 60 έτη και στο 40% των ανδρών μετά τα 75 έτη.

 

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

Διάγνωση

 

Από το ιατρικό ιστορικό αναζητούνται άλλες παθήσεις (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, λήψη φαρμάκων κ.ά.) και συμπτώματα του LOH. Βοηθητικά σ' αυτό είναι ειδικά σχεδιασμένα ερωτηματολόγια (π.χ. ADAM κ.ά.) τα οποία καλείται να συμπληρώσει ο ασθενής. Η φυσική εξέταση, μεταξύ άλλων, θα αξιολογήσει την τριχοφυΐα, τη σύσταση και το μέγεθος των όρχεων, τον προστάτη, το σωματικό βάρος, τη μυϊκή μάζα αλλά και τυχόν άλλα παθολογικά στοιχεία.

 

Ο εργαστηριακός έλεγχος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, θυρεοειδικές ορμόνες, υποφυσιακές ορμόνες (TSH, FSH, LH, PRL), γεννητικές ορμόνες (FT ή T, SHBG και Ε2) και επίσης αιματοκρίτη, σάκχαρο, λιπίδια όπως και τον προσδιορισμό οστικής μάζας (DEXA).

 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

Αντιμετώπιση

 

Η στυτική δυσλειτουργία μπορεί να αντιμετωπιστεί α) με φάρμακα (π.χ. Cialis, Viagra κ.ά). ή σπανιότερα με ενδοσηραγγώδεις ενέσεις, πεϊκές προθέσεις ή β) με ειδικά μέσα όπως η αντιμετώπιση των υποκείμενων αιτίων, η ψυχολογική στήριξη – ψυχοθεραπεία και η χορήγηση Τ. Η Τ χορηγείται ως ενέσιμη ή ως αυτοκόλλητο ή ως γέλη και μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα, αποκαθιστώντας τη σεξουαλική δραστηριότητα, την ψυχική διάθεση και τη διανόηση.

 

Σε συνδυασμό με κατάλληλη δίαιτα και άσκηση μειώνει το σπλαχνικό λίπος και αναστέλλει την απώλεια οστού. Η οστεοπόρωση αντιμετωπίζεται ακόμη με ασβέστιο και VitD3 και με φάρμακα που αυξάνουν τον οστίτη οστό. Απόλυτες αντενδείξεις της χορήγησης Τ είναι ο καρκίνος του προστάτη και του μαστού. Σχετικές αντενδείξεις της είναι η άπνοια ύπνου, η πολυερυθραιμία και η γυναικομαστία. Σε αντίθεση με τη μέχρι πρότινος άποψη, η χορήγηση Τ σε ορισμένες καρδιοπάθειες μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα.

 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

Συμπερασματικά

 

Aνδρόπαυση (ή LOH) είναι η προοδευτική εμφάνιση συμπτωμάτων και σημείων, φυσικών, ψυχολογικών και σεξουαλικών στον άνδρα άνω των 50 ετών από σχετική ένδεια ανδρογόνων. Ο άνδρας μετά την ηλικία αυτή (ή νωρίτερα αν υπάρχει λόγος) πρέπει να εξετάζεται. Η ιατρική μπορεί να του προσφέρει ουσιαστική βοήθεια για να έχει υγεία και καλή ζωή.

 

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

* O Δημήτρης N. Παπαχρήστου είναι αν. καθηγητής Ενδοκρινολογίας στο ΔΠΘ, ενδοκρινολόγος και παθολόγος/διαβητολόγος PDF Yale Univ (USA) και Mc Gill (CANADA), διευθυντής Ενδοκρινολογικής Κλινικής Θεραπευτηρίου Metropolitan και σύμβουλος Ωνασείου Καρδιοχειρουργού Κέντρου

 


Σύνδεσμος άρθρου : http://archive.efsyn.gr/?p=138684