Συνοπτική περιοδολόγηση της συντηρητικής παράταξης κατά τη μετεκλογική περίοδο (2012-2014)

 

→Ο πολιτικός πρωτογονισμός, με τον οποίο το επικοινωνιακό επιτελείο της κυβέρνησης επιτέθηκε κατά των αρνητικών δημοσκοπήσεων, εκδίδοντας μάλιστα -καθ’ υπερβολή- και επίσημη κυβερνητική ανακοίνωση, μπορεί να «αμβλύνει επικοινωνιακά τις εντυπώσεις», αλλά δεν απαντά, βεβαίως, στα ακανθώδη ζητήματα πολιτικής και στρατηγικής που αντιμετωπίζει σήμερα η Ν.Δ.

 

Στο φύλλο του Σαββάτου της «Εφ.Συν.» δημοσιεύθηκε το πρώτο μέρος της ανάλυσης του Γ. Μαυρή για τις διακυμάνσεις της επιρροής του ΣΥΡΙΖΑ τη μετεκλογική περίοδο 2012-2014. Σήμερα παρουσιάζουμε το δεύτερο μέρος που αφορά τις διακυμάνσεις της Ν.Δ. την ίδια χρονική περίοδο.

 

Ανάλυση του Γιάννη Μαυρή*

Πολιτικού επιστήμονα, προέδρου και διευθ. συμβούλου του Ινστιτούτου Δημοσκοπήσεων Public Issue

 

Σεπτέμβριος-Δεκέμβριος 2012: To φθινόπωρο του 2012, στις απαρχές του νέου πολιτικού κύκλου, η συμμαχική κυβέρνηση (Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ) έδειχνε να διαθέτει περιορισμένη περίοδο χάριτος. Η αλματώδης άνοδος της κοινωνικής απήχησης της Χρυσής Αυγής, μετά τις εκλογές του Ιουνίου, ως αποτέλεσμα της πολιτικής και ιδεολογικής νομιμοποίησης που πέτυχε σε αυτές, επηρέασε άμεσα τη Ν.Δ. Σε σύγκριση με τις πρόσφατες εκλογές, η κοινωνική απήχηση της τελευταίας εμφανίστηκε αισθητά μειωμένη. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2012, η Ν.Δ. ακολουθούσε «χαμηλή πτήση», κυμαινόμενη μεταξύ 25,5% (το κατώτατο ποσοστό που καταγράφηκε στο μετεκλογικό 19μηνο, μέχρι σήμερα) και 27,5%. Μάλιστα, η σημαντική κάμψη της εκλογικής της επιρροής σε συνδυασμό με τη μεγάλη άνοδο που σημείωσε ο ΣΥΡΙΖΑ στο τρίμηνο Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου είχαν ως αποτέλεσμα να διευρυνθεί σημαντικά η απόσταση α΄/β΄ κόμματος (η «ψαλίδα») εις βάρος της και να προσεγγίσει επίπεδα της τάξης του 7,5%.

 

Με αφετηρία τη συμφωνία του Eurogroup (26-27/11/12), σχετικά με τη ρύθμιση του ελληνικού χρέους (PSI), o πολιτικός συσχετισμός δυνάμεων θα αλλάξει. Τον Δεκέμβριο του 2012, η Ν.Δ., σημειώνοντας τη μεγαλύτερη μηνιαία αύξηση της περιόδου (+3%, 29%), όχι μόνον θα επανακτήσει ουσιαστικά τη δύναμη των εκλογών του Ιουνίου (29,7%), αλλά και θα αφαιρέσει, έστω οριακά, το προβάδισμα στην πρόθεση ψήφου από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος εν τω μεταξύ έχει εισέλθει σε καθοδική πορεία. (Βλέπε σχετικά, το 1ο μέρος της ανάλυσης, «Εφ.Συν.» 25/1/14).

 

Ιανουάριος-Μάιος 2013: Ενα χρόνο πριν (1/2013), η αλλαγή κλίματος καταγράφηκε εμφανέστερα. Η μεταβολή υπήρξε εντυπωσιακή, ιδίως εάν συγκριθεί με το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα που υπήρχε στη χώρα δύο χρόνια νωρίτερα, τον Ιανουάριο του 2012, δηλαδή ακριβώς πριν από την ψήφιση του 2ου Μνημονίου (2/2012). Αλλά και η κυπριακή κρίση (Μάρτιος 2013) απέδειξε, για άλλη μια φορά, ότι ο φόβος λειτουργεί υπέρ της Ν.Δ., ακριβώς όπως λειτούργησε και τον Ιούνιο του 2012. Στο Α΄ 5μηνο του έτους, η εκλογική επιρροή της Ν.Δ. θα κυμανθεί σταθερά μεταξύ 27,5% και 29%, δηλαδή πολύ κοντά στην εκλογική της επίδοση. Αντιθέτως, οι δύο κεντροαριστεροί της εταίροι, το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ και κυρίως η δεύτερη, θα χρεωθούν το μεγαλύτερο μέρος της κυβερνητικής φθοράς.

 

«Επιχείρηση ΕΡΤ» – unsuccessful story: Τη στιγμή (11/6/13) που ο πρωθυπουργός ελάμβανε την απόφαση να κλείσει τη Δημόσια Τηλεόραση (ΕΡΤ), ο πολιτικός συσχετισμός ανάμεσα στο βασικό κυβερνών κόμμα της Ν.Δ. και την αξιωματική αντιπολίτευση έδειχνε να διαμορφώνεται υπέρ του, στα ευνοϊκότερα επίπεδα από τις τελευταίες εκλογές του Ιουνίου 2012. Η εκλογική απήχηση του ΣΥΡΙΖΑ έφθινε, ενώ η εικόνα του Α. Τσίπρα έδειχνε να έχει υποστεί σημαντική φθορά. Το γενικό πολιτικό κλίμα συνέχιζε να βελτιώνεται σχετικά, ενώ οι προσδοκίες για περιορισμένες κοινωνικές συγκρούσεις το επόμενο διάστημα είχαν υπερισχύσει, για πρώτη φορά από τις εκλογές του 2009. Εάν το κλείσιμο της ΕΡΤ «πετύχαινε», ως πολιτικό εγχείρημα, θα επέτρεπε την προσφυγή στις κάλπες, με αυξημένες πιθανότητες εκλογικής νίκης και σημαντικά στρατηγικά πολιτικά αποτελέσματα για τη Ν.Δ.

 

Ομως, η πολιτική πρωτοβουλία που ανέλαβε ο Αντώνης Σαμαράς, με υψηλό ρίσκο, δεν στέφθηκε με επιτυχία. Η συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης, συμπεριλαμβανομένου και 1/3 των ψηφοφόρων της Ν.Δ., αποδοκίμασε εντονότατα τη διακοπή του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού προγράμματος. Η δυναμική της ενδοκυβερνητικής κρίσης, που εκδηλώθηκε, προκάλεσε στη Ν.Δ. σημαντική εκλογική ζημιά, αλλά και έπληξε και την ίδια την εικόνα του Α. Σαμαρά. Ο αναγκαστικός κυβερνητικός ανασχηματισμός της 25ης Ιουνίου, στον οποίο προχώρησε ο πρωθυπουργός, μετά την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ, άφησε επίσης αρνητικές εντυπώσεις στην κοινή γνώμη. Αν και η επίδραση των δύο διαδοχικών γεγονότων αποδείχθηκε μάλλον μικρή, άρκεσε εντούτοις για να ακυρώσει τη δυναμική που είχε αναπτύξει η Ν.Δ. από τον Μάιο του 2013, με την επικοινωνιακή επιχείρηση ανατροπής του δυσμενούς πολιτικού κλίματος («success story»).

 

Θα πρέπει να σημειωθεί, ακόμη, ότι η εκλογική της επιρροή συρρικνώθηκε μεν κατά μία εκατοστιαία μονάδα, αλλά η Ν.Δ. εξακολούθησε τον Ιούλιο να προηγείται (οριακά) του ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν επωφελήθηκε από τους αποτυχημένους κυβερνητικούς χειρισμούς στο θέμα της ΕΡΤ και την κακή εικόνα του ανασχηματισμού.

 

«Επιχείρηση Χρυσή Αυγή»: Τον περασμένο Σεπτέμβριο, το γενικό πολιτικό κλίμα ήταν και πάλι βεβαρημένο, ενώ καταγράφηκαν τα πρώτα σημεία κόπωσης της κυβέρνησης. Από την άλλη πλευρά, όμως, η ισοδυναμία των δύο μεγαλύτερων κομμάτων διατηρούνταν. Ο μεταξύ τους εκλογικός συσχετισμός παρέμεινε, ακόμη, αμφίρροπος. Η σημαντική μηνιαία άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ και, παράλληλα, η μικρή υποχώρηση της εκλογικής επιρροής της Ν.Δ., είχε ως αποτέλεσμα να ανατραπεί, για πολλοστή φορά μέσα στο 2013, η σειρά κατάταξης των δύο κομμάτων. Το μικρό προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ (9/13) προέκυψε, διότι η ραγδαία άνοδος της Χρυσής Αυγής, που παρατηρήθηκε από τον Ιούλιο, συντελέστηκε συντριπτικά εις βάρος της Ν.Δ.. Τον Σεπτέμβριο, οι διαρροές ψηφοφόρων της προς τη Χ.Α. έφτασαν το πρωτοφανές ποσοστό 23% (σχεδόν 1 στους 4).

 

Επομένως, μπροστά στον «θανάσιμο» εκλογικό κίνδυνο, η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αντιμετωπίσει τη Χρυσή Αυγή. Η επικοινωνιακή επιχείρηση για την αποδόμησή της και η ταυτόχρονη δικαστική της δίωξη, που ακολούθησαν τον φόνο του Π. Φύσσα, κατάφεραν να ανακόψουν την επιταχυνόμενη εκλογική δυναμική της νεοναζιστικής οργάνωσης, η οποία στο μετεκλογικό 12μηνο είχε πετύχει να υπερδιπλασιάσει την κοινωνική επιρροή του Ιουνίου (13% στη μέτρηση Σεπτεμβρίου της Public Issue, μέγιστο ποσοστό περιόδου 2012-2013). Σε καμιά περίπτωση όμως δεν πέτυχαν να την «καταστρέψουν» εκλογικά, όπως προσδοκούσε αφελώς το κυβερνητικό στρατόπεδο. «Στιγμιαία», η εκλογική ζημιά που υπέστη η Χρυσή Αυγή φάνηκε σημαντική. Η Ν.Δ. ευνοήθηκε σίγουρα πολιτικά, αλλά μόνο ώς ένα βαθμό εκλογικά. Ακόμη και τώρα, η εκλογική της απήχηση δεν κατάφερε να σπάσει το κρίσιμο «φράγμα» του 30%. Τον επόμενο μήνα (11/13) η Χρυσή Αυγή είχε επιστρέψει -ουσιαστικά- στα προ των συλλήψεων επίπεδα εκλογικής επιρροής, επιδεικνύοντας εντυπωσιακή σταθερότητα. Ως συνέπεια του προηγούμενου, η εκλογική επιρροή της Ν.Δ. θα «βυθιστεί», σημειώνοντας τη μεγαλύτερη μηνιαία πτώση (-3,5%). Επομένως, μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο η νέα ανατροπή στη σειρά κατάταξης των δύο μεγαλύτερων κομμάτων προέκυψε περισσότερο λόγω της θεαματικής εκλογικής συρρίκνωσης της Ν.Δ. και λιγότερο λόγω της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ.

 

Οι «Συμπληγάδες» της Ν.Δ.: Σήμερα, η «ψαλίδα» α΄/β΄ κόμματος, σε σύγκριση με τις εκλογές του Ιουνίου, εμφανίζεται αντεστραμμένη. Η Ν.Δ. υστερεί του ΣΥΡΙΖΑ κατά 3,5 εκατοστιαίες μονάδες, αλλά σχεδόν 1½ χρόνο μετά τις εκλογές διατηρεί σημαντικό τμήμα των δυνάμεών της. Επιπρόσθετα, λόγω της εντεινόμενης νέας δικομματικής πόλωσης ενισχύεται και αυτή (28%, στην εκτίμηση Ιανουαρίου της Public Issue).

 

Ο πολιτικός πρωτογονισμός, με τον οποίο το επικοινωνιακό επιτελείο της κυβέρνησης επιτέθηκε κατά των αρνητικών (για τη Ν.Δ.) δημοσκοπήσεων, εκδίδοντας μάλιστα –καθ΄ υπερβολή- και επίσημη κυβερνητική ανακοίνωση, μπορεί να «αμβλύνει επικοινωνιακά τις εντυπώσεις», αλλά δεν απαντά, βεβαίως, στα ακανθώδη ζητήματα πολιτικής και στρατηγικής που αντιμετωπίζει σήμερα η Ν.Δ.:

 

1. Η πολύπλευρη κρίση και διάσπαση της Δεξιάς, που εγγράφηκε με τις εκλογές του 2012, παραμένει σήμερα ενεργή. Λόγω των πολιτικών του Μνημονίου, η σύγκρουση με τα κοινωνικά στρώματα των αστικών κέντρων και της υπαίθρου, που στήριξαν παραδοσιακά τον συνασπισμό εξουσίας στην Ελλάδα, μετά τον Εμφύλιο, βαθαίνει την κρίση εκπροσώπησης και υπονομεύει την εκλογική βάση της παράταξης.

 

2. Η αποτυχία της «επιχείρησης Χρυσή Αυγή» δεν άφησε μόνο, ουσιαστικά άθικτο, τον βασικό εκλογικό αντίπαλο της Ν.Δ.. Ακύρωσε, επιπλέον, τον βασικό οργανωτικό βραχίονα της στρατηγικής της έντασης, για την αντιμετώπιση της Αριστεράς, ενώ ταυτόχρονα οδήγησε και σε πολιτική χρεοκοπία τη «Θεωρία των άκρων», πλήττοντας καίρια τον σχεδιασμό της κυβερνητικής προπαγάνδας. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν η νέα κατασκευή του φόβου, λόγω τρομοκρατίας, μπορεί να υποκαταστήσει το ιδεολογικό κενό που δημιουργήθηκε.

 

3. Στην 4ετία του Μνημονίου, η κοινωνική δυσαρέσκεια που προκλήθηκε έλαβε περιορισμένα τη μορφή της ανοικτής κοινωνικής διαμαρτυρίας. Λόγω της ισχυρής επιρροής που κατέχει ιστορικά η κοινοβουλευτική ιδεολογία στην ελληνική κοινωνία, το πιθανότερο είναι η κοινωνική δυσαρέσκεια να προσλάβει τη μορφή της ανοικτής κοινοβουλευτικής αποδοκιμασίας και της 3ης κυβέρνησης του Μνημονίου.

 

4. Η συντελούμενη διάλυση της δημοσίας διοίκησης επιταχύνει την «ενδόρρηξη» και πολλαπλασιάζει όχι μόνο τη δυσαρέσκεια ή τα φαινόμενα παράλυσης της διακυβέρνησης, αλλά και –όπως γίνεται καθημερινά ορατό- τις πιθανότητες «ατυχημάτων» σε όλους τους χώρους και κλάδους του κρατικού μηχανισμού. Ούτε αυτή η παράμετρος είναι λογικό να υποθέσουμε ότι θα ευνοήσει τα κυβερνώντα κόμματα στο επόμενο διάστημα.