Η Λιβανέζα συγγραφέας και ηθοποιός έκλεισε στο βιβλίο της «Η μέρα που η Νίνα Σιμόν σταμάτησε να τραγουδά» την προσωπική της ιστορία. Μια γυναίκα προσπαθεί να ζήσει ελεύθερη και συντρίβεται από τα συντηρητικά ήθη αλλά και τον εμφύλιο. Σήμερα ζει στη Γαλλία

 

Της Νόρας Ράλλη

 

Είναι από τον Λίβανο, αλλά δεν είναι μουσουλμάνα. Ο πατέρας της έμαθε τα παιδιά του να έχουν ανοιχτά τα μάτια και τη σκέψη τους. Ετσι, αν και μεγάλωσε σε χριστιανική οικογένεια, δεν είναι οπαδός καμίας θρησκείας. Εφτασε στη Γαλλία στις αρχές του 2005. Μια μέρα εμφανίστηκε μπροστά στον θεατρικό παραγωγό και συγγραφέα Μοχάμεντ Κασίμι, του άφησε μια ιστορία και εξαφανίστηκε. Η ιστορία έγινε θεατρικό και βιβλίο, από τον ίδιο και την Νταρίνα Αλ-Τζούντι – την πρωταγωνίστρια της περίεργης αυτής ιστορίας.

 

Το βιβλίο κυκλοφορεί στα ελληνικά με τίτλο «Η μέρα που η Νίνα Σιμόν σταμάτησε να τραγουδά» από τις εκδόσεις Ποταμός, σε μετάφραση Αθηνάς Μαροπούλου και έχει μεταφραστεί ακόμη σε εννέα γλώσσες. Ολόκληρη η ιστορία του σύγχρονου Λιβάνου συμπυκνώνεται στην ιστορία μιας γυναίκας που προσπαθεί να παραμείνει πιστή στο όνειρο του πατέρα της, δημοσιογράφου και συγγραφέα, για τον οποίο η ελευθερία είναι κάτι αδιαπραγμάτευτο. Το όνειρο ωστόσο συνθλίβεται πάνω στη βία και το μίσος του εμφυλίου, εκεί όπου όλα μπορούν να συμβούν. Από τότε η Νταρίνα Αλ-Τζούντι έχει γράψει ακόμη δύο θεατρικά έργα και είναι έτοιμη να εκδώσει και το δεύτερο βιβλίο της. Παράλληλα, δεν έχει σταματήσει να εργάζεται ως θεατρική ηθοποιός. Αυτό τον καιρό περιοδεύει στη Γαλλία με το θεατρικό της έργο «Μητέρα, πες ναι» («Mama, say yes»).

 

• Στο βιβλίο σας μιλάτε για τη φυγή σας από τη χώρα σας εξαιτίας του εμφυλίου και του καθεστώτος ανελευθερίας σε όλα τα επίπεδα της ζωής. Το έχετε μετανιώσει;

 

«Το βιβλίο περιέχει και κάποια στοιχεία μυθοπλασίας, ωστόσο η βασική αλήθεια παραμένει. Εφυγα από τη χώρα μου τρία χρόνια αργότερα από ό,τι αναφέρω στο βιβλίο. Μπορώ να επιστρέψω αν θέλω, αλλά κάτι με κρατάει. Νιώθω πως εκεί δεν θα μπορέσω να προχωρήσω μπροστά. Οπότε, όχι, δεν θέλω να ξαναπάω και ούτε το έχω μετανιώσει».

 

• Πριν από περίπου έναν χρόνο είχατε συμμετάσχει σε μια διαμαρτυρία στο Παρίσι υπέρ της ελευθερίας των μουσουλμάνων γυναικών, με συνθήματα όπως «είμαι γυναίκα, όχι αντικείμενο», μαζί με την Ιρανή ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Μαριάμ Ναμάζι, και τη Γαλλίδα φεμινίστρια Σάφια Λεμπντί. Είχατε γράψει στα γυμνά σημεία του κορμιού σας συνθήματα εναντίον της Σαρία.

 

«Οι ακτιβίστριες της φεμινιστικής οργάνωσης Femen, μαζί με τις οποίες ήμουν στη διαμαρτυρία, αξίωσαν από τους διεθνείς ηγέτες να στηρίξουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών στον μουσουλμανικό κόσμο, καθώς επίσης να τις προστατέψουν από τις βάρβαρες συμπεριφορές, όπως ακριβώς κάνουν με την τρομοκρατία, που προέρχεται από το ριζοσπαστικό Ισλάμ. Πήρα μέρος γιατί ήταν ανθρωπιστικό το ζήτημα. Αλλά, εγώ συνήθως, πρώτα πράττω και μετά σκέφτομαι… Ωστόσο δεν μετανιώνω για τίποτα στη ζωή μου. Είμαι 46 χρονώ, σχεδόν στη μέση της ζωής μου, και αν έπρεπε, θα ξαναέκανα τα ίδια και πάλι. Οι ενοχές έρχονται αν μένεις αμέτοχος. Οχι αν παλεύεις γι' αυτό που πιστεύεις».

 

• Μέχρι πού θα φτάνατε για να πετύχετε τους στόχους σας σε σχέση με τα ανθρωπιστικά σας ιδεώδη;

 

«Το μέχρι πού θα έφτανα φαίνεται από όλη μου τη ζωή. Είμαι το ζωντανό παράδειγμα των όσων γράφω και αφηγούμαι. Δύναμη παίρνεις από το οτιδήποτε (από τους ανθρώπους που αγαπάς, αλλά και από αυτούς που δεν αγαπάς, από την κουλτούρα σου, ακόμη και από τα βιβλία) ακριβώς για να τη χρησιμοποιήσεις όταν χρειαστεί. Και η υπεράσπιση της ανθρώπινης αξίας είναι πολύ σημαντικός λόγος για να πολεμήσει κανείς. Προσωπικά, δεν αποφασίζω να δράσω. Απλώς δρω».

 

• Ενα ακόμη στοιχείο που πραγματεύεστε στο βιβλίο είναι το τι χρειάζεται για να πάρεις τη ζωή σου στα χέρια σου. Τι χρειάζεται τελικά; Θάρρος; Τρέλα; Φαντασία;

 

«Το να αποκτήσεις την ελευθερία σου είναι ένα ζήτημα. Το να τη διατηρήσεις, όμως, είναι το πιο δύσκολο. Προέρχομαι από μια χώρα όπου το να παραμείνεις ελεύθερος δεν είναι δεδομένο. Ωστόσο, σε καμία χώρα δεν πρόκειται να είσαι ελεύθερος. Πουθενά δεν θα σου χαριστεί. Παντού πρέπει να αγωνίζεσαι γι' αυτό. Είναι έτοιμοι να σου πάρουν τα πάντα».

 

• Αισθάνεστε ελεύθερη στη Γαλλία; Ρωτώ γιατί, παρότι θεωρείται μια πολιτισμένη χώρα, έχουν σημειωθεί πολλά επεισόδια ρατσισμού, ακόμη και από το επίσημο κράτος.

 

«Ελεύθερη; Για να αισθανθώ ελεύθερη, πρέπει να νιώσω μέσα μου ελεύθερη. Και κανένας κράτος στον κόσμο δεν μπορεί να μου το προσφέρει ή να μου το στερήσει αυτό».

 

• Ασφαλής αισθάνεστε;

 

« Οχι. Δυστυχώς, μα όχι. Τα όσα λέω και γράφω ενοχλούν αρκετούς».

 

• Στο βιβλίο αναφέρεστε στο τίμημα που πρέπει να πληρώσει κάποιος για να μη διαφθαρεί, από κάθε άποψη (κοινωνικά, πολιτικά, προσωπικά). Πώς μπορεί κάποιος να διατηρήσει αυτή την ακεραιότητα;

 

«Το ερώτημα δεν είναι ποιο είναι το τίμημα. Το ερώτημα είναι τι θα πάθεις αν δεν μείνεις ακέραιος. Δεν βλέπετε πως σε όλη την Ευρώπη και τη Γαλλία, οι νεοναζιστές αυξάνονται; Πώς θα το αντιπαλέψεις αυτό; Ξέρετε, είναι δύο ειδών άνθρωποι: αυτοί που πιστεύουν στη ναζιστική προπαγάνδα (γιατί περί αυτού πρόκειται και τίποτε παραπάνω – ούτε ιδέες, ούτε αξίες, ούτε τίποτα, μόνο προπαγάνδα!) και αυτοί που νομίζουν ότι η Ακροδεξιά θα σώσει τη μεσαία τάξη. Στη Γαλλία το φαινόμενο είναι πολύ έντονο. Η Λεπέν κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος, μόνο και μόνο γιατί υπόσχεται μισθούς, συντάξεις και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, όπως έκανε και ο Χίτλερ το ’30. Και ο κόσμος παραμυθιάζεται και ξεχνάει πως η Ακροδεξιά πάντα είναι στο πλευρό του κεφαλαίου. Στο τελευταίο μου βιβλίο αναφέρομαι πολύ στο ζήτημα του πώς αποδεχόμαστε τα πάντα, με τόση ευκολία, χωρίς να ξέρουμε τι είναι σωστό και τι λάθος… Το μίσος είναι πολύ εύκολο στον άνθρωπο. Η υποκρισία και το ψέμα, αυτά βασιλεύουν. Και στη Γαλλία».

 

• Ποια η σχέση σας με την Ελλάδα;

 

«Στον Λίβανο μελετούσαμε την αρχαία ελληνική Γραμματεία στο σχολείο μας. Ηταν απαραίτητο μάθημα. Και ο πατέρας μου ήθελε να διαβάζουμε πολύ. Προσωπικά έχω ζήσει και εργαστεί τρία χρόνια στην Αθήνα. Και λυπάμαι πολύ για τα όσα συμβαίνουν τώρα στην Ελλάδα, γιατί το ξέρω πολύ καλά –όλοι μας το ξέρουμε– πως αυτή η χώρα μας έχει δώσει τα πάντα. Και το εννοώ, τα πάντα».

 

• Και στην Ελλάδα είχαμε εμφύλιο, όπως και εσείς στον Λίβανο. Εδώ, τα τραύματα δεν έχουν ακόμα επουλωθεί. Στην πατρίδα σας;

 

«Κανείς δεν θέλει να μιλάει γι' αυτά τα πράγματα. Φέρονται σαν να μη συνέβησαν ποτέ! Δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια και τα αρνούνται! Μέχρι το 1990 πόλεμο είχαμε. Η οικονομία της χώρας για χρόνια προσανατολίστηκε στην εξαγωγή ναρκωτικών, το εμπόριο όπλων και το λαθρεμπόριο, προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι τεράστιες ανάγκες εξοπλισμού, προπαγάνδας και κατασκοπίας των δύο αντιμαχόμενων παρατάξεων. Η χώρα καταστράφηκε, τη στράγγισαν. Ούτε θέλουμε να τα θυμόμαστε όλα αυτά. Δεν θα ξεχάσω πως γυρίζαμε ένα ντοκιμαντέρ στον Λίβανο για μια ιστορία μέσα στον εμφύλιο και όταν ζητήσαμε την άδεια και είπαμε το θέμα μας, η απάντηση ήταν: Ποιον εμφύλιο; Δεν είχαμε ποτέ εμφύλιο! Απίστευτο δεν είναι; Και τι απαντάς εσύ μετά, όταν η Ιστορία αμφισβητείται με τόσο κραυγαλέο τρόπο; Και είχαμε πόλεμο 17 χρόνια!»

 

[email protected]