Το 2ο Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο διάλεξε η σκηνοθέτρια Εστέρ Γκονζάλες για να παρουσιάσει ένα ιδιαίτερο έργο, στο οποίο ενήλικες ηθοποιοί υποδύονται τα παιδιά που παίζουν τους ενήλικες, ενώ γύρω τους ο κόσμος καταρρέει
Της Εφης Μαρίνου
Ακόμα μια μαύρη οικογενειακή παρωδία παρουσιάζει η εταιρεία παραγωγής plays2place productions μετά τη βραβευμένη ταινία «Miss Violence» του Αλέξανδρου Αβρανά. Αυτή τη φορά στο θέατρο, και μάλιστα μ' έναν παράδοξο τρόπο. Το έργο της Σέρβας Μπλιάνα Σερμπλιανόβιτς ανεβαίνει σε σκηνοθεσία της Εστέρ Αντρέ Γκονζάλες στις 7 Μαρτίου σε ένα ιστορικό σχολείο: το 2ο Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αθηνών.
Το «Family Stories», γραμμένο το 1998, αντλεί από την ιστορική εμπειρία της διάσπασης της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Αποτελεί μια πολιτική αλληγορία, που βρίσκει τον φυσικό της χώρο σε μια σχολική τάξη, για να σκιαγραφήσει μια κοινωνία σε κρίση και ηθική αποσάθρωση.
Η 40χρονη Μπλιάνα Σερμπλιανόβιτς είναι δημοσιογράφος, θεατρική συγγραφέας αλλά και δυναμική ακτιβίστρια σε διεθνές επίπεδο. Μεγαλωμένη σ' ένα κράτος καταπίεσης, υποκρισίας και εμπόλεμης κατάστασης, αναρωτιέται θαρραλέα γύρω από την ταυτότητά της, την «ομαλότητα» του κόσμου. Η συνειδητοποίηση της προσωπικής ευθύνης, όπως και η πίστη ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν, διατρέχουν τα έργα της που έχουν παρουσιαστεί σε όλο τον κόσμο.
Τέσσερα παιδιά στα ερείπια μιας ισοπεδωμένης από τον πόλεμο χώρας παίζουν τους μεγάλους ενώ δίπλα τους το σύστημα καταρρέει. Το έργο στηρίζεται σε ένα δραματουργικό εύρημα: ενήλικες ηθοποιοί υποδύονται παιδιά, που υποδύονται ενήλικες.
«Τα παιδιά του έργου παίζουν τους μεγάλους μιμούμενοι τις χειρονομίες και τα λόγια από την καθημερινότητα των γονιών τους», λέει η σκηνοθέτρια Εστέρ Γκονζάλες. «Παίζουν αυτό που οι γονείς τους λένε και σκέφτονται. Θύματα πολέμου, διακρίσεων και ενδοοικογενειακής βίας, συμμετέχουν σε παιχνίδια και δραστηριότητες, που παραδόξως μοιάζουν με τις διαστροφές και τα αδικήματα των γονιών τους. Τα θύματα μετατρέπονται με τη σειρά τους σε δήμιους. Το έργο θέτει το θεμελιώδες ερώτημα: Είναι δυνατόν να προστατεύσουμε τους εαυτούς μας από τη βία, απλά αγνοώντας την; Το κείμενο, παρ' όλο που εμπνέεται από τη βίαιη κατάρρευση της Γιουγκοσλαβίας τη δεκαετία του ’90, δεν λειτουργεί μόνο σαν καθρέφτης μιας κοινωνίας σε καιρό πολέμου, αλλά αγγίζει θέματα που είναι εξαιρετικά επίκαιρα και σήμερα: ο εθνικισμός, η ενδοοικογενειακή βία, η φαλλοκρατική δομή της οικογένειας, οι κάθε είδους διακρίσεις, η μετανάστευση, ο ρατσισμός, η ελευθερία της σκέψης, η προδοσία, η έννοια του πολίτη».
• Δεν είχε πρακτικές δυσκολίες η παράσταση μέσα σε ένα σχολείο;
«Ηταν δύσκολο αλλά και πολύ δικαιολογημένο. Η ίδια η συγγραφέας προτείνει έναν σκηνικό χώρο σε εγκατάλειψη, όπου το ενδιαφέρον των ενηλίκων δεν είναι πια παρόν. Αλλωστε, σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα διαπιστώνουμε την παντελή αδιαφορία των κυβερνήσεων για την εκπαίδευση. Ολο και περισσότερα σχολεία κλείνουν, ενώ αντίθετα επενδύονται χρήματα σε κρατικές δομές καταπίεσης, όπως ο στρατός, η αστυνομία, οι φυλακές. Αισθανόμαστε την επείγουσα ανάγκη να αλλάξουμε πορεία σε αυτή την κατεύθυνση, επενδύοντας στους χώρους της εκπαίδευσης και μετατρέποντάς τους σε χώρους πολιτισμού. Αυτή η ανάγκη προκύπτει από την εμφάνιση αναχρονιστικών ιδεών, όπως η έξαρση του εθνικισμού, του ατομικισμού, της τυφλής βίας, της ρήξης της κοινωνικής αλληλεγγύης. Εχουμε αφεθεί στο παράλογο, τον σκοταδισμό και τον φανατισμό. Η κοινωνία μας έχει αναγάγει σε απόλυτη αξία την ατομική ευημερία και επιστρέφει ολοταχώς στη βαρβαρότητα».
• Οι ηθοποιοί υποδύονται τα παιδιά με τον τρόπο των παιδιών;
«Δεν είναι απαραίτητο να τα ερμηνεύουν με νατουραλιστικό τρόπο, αλλάζοντας τις φωνές τους ή κάνοντας γκριμάτσες. Πρέπει μόνο να νιώσουν την ενέργεια αυτής της ηλικίας και να παίξουν ένα παιχνίδι άμεσο και στοχευμένο, με μεγάλη ζωηρότητα και ευχαρίστηση. Ετσι θα κρατήσει τη δημιουργική δύναμη, την ευελιξία και την ενέργεια που έχουν τα παιδιά όταν παίζουν. Αυτό το εύρημα της συγγραφέως δεν είναι παρά μια σύμβαση. Ενα εργαλείο δουλειάς για να διηγηθούμε την ιστορία του τέλους του παιχνιδιού, της κοινωνίας μας που καταρρέει».
• Υπάρχουν βίαιες σκηνές;
«Υπάρχουν, αλλά αναπαριστώνται με μη νατουραλιστικό τρόπο. Το παιχνίδι των παιδιών αποτυπώνει σύντομες στιγμές του πολέμου και αποτελεί το χρονικό μιας χώρας σε κατάρρευση. Οι χαρακτήρες διασκεδάζουν μιμούμενοι ότι σκοτώνει και βασανίζει ο ένας τον άλλον, αλλά δεν πεθαίνουν ποτέ. Υπάρχει όμως μια απόσταση από τον ρεαλισμό. Παρά τη σκληρότητα των πράξεων των χαρακτήρων, η συγγραφέας έγραψε το κείμενο με μια δεδομένη απόσταση».
• Τι σημαίνει για τους σημερινούς θεατές, και μάλιστα τους νέους, η συγκεκριμένη παράσταση;
«Η παράσταση είναι χώρος και χρόνος για περισυλλογή στη συγκεκριμένη κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία βρισκόμαστε. Μήπως το τίμημα που πληρώνουμε για τα θρυμματισμένα μας όνειρα είναι εξωφρενικό; Ο θρίαμβος του πολιτισμού, της λογικής, της ένωσης, της αλληλεγγύης, της οικονομικής ευημερίας, της ανάπτυξης έχει εξελιχθεί σε έναν τρομακτικό εφιάλτη. Πώς να δώσουμε στα παιδιά μας την ικανότητα και την αισιοδοξία να αντιμετωπίσουν το μέλλον; Μήπως είναι απαραίτητο να έχουμε το θάρρος να επανεφεύρουμε τη ζωή μας, τοποθετώντας την σε άλλες βάσεις;».
* INFO: 2ο Πρότυπο Πειραματικό Γενικό Λύκειο Αθηνών (Παναγή Κυριακού 12, Αμπελόκηποι-τηλ.: 694 5411630). Μετάφραση: Ισμήνη Ραντούλοβιτς. Σκηνικά-Κοστούμια: Χρήστος Κωνσταντέλλος. Σκηνοθεσία Βίντεο: Κώστας Γεραμπίνης. Παίζουν: Αιμιλία Βασιλακάκη, Μάνος Καναβός, Μάρθα Μπουζιούρη, Γιάννης Στεφόπουλος. Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο 21.15 & Κυριακή 20.00- Εισιτήριο κανονικό 12€ / μειωμένο 8 € / Προπώληση 6 €. Στον χώρο λειτουργεί έκθεση – ντοκουμέντο.
