Του Δημήτρη Φιλιππίδη*
Η ανακαινισμένη αίθουσα εκδηλώσεων του «Παρνασσού» ήταν στις δόξες της: ένας λαμπρός ομιλητής, ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου-Βενετάς, επίμονος αθηναιογράφος με πλήθος δημοσιεύσεων για την ιστορία της νεότερης Αθήνας, πλησίαζε προς το τέλος της διάλεξής του με θέμα «Ελλάδος έπαινος».
Η ομιλία γινόταν με την ευκαιρία έκδοσης του τελευταίου βιβλίου του, με τον ίδιο τίτλο. Αντί όμως για τα συνήθως βαρετά λιβανίσματα του συγγραφέα σε τέτοιες περιστάσεις, ο ομιλητής αποφάσισε να δώσει καλύτερα μια διάλεξη. Γνώριζε άλλωστε το θέμα του άριστα: ήταν η πρόταση το 1834 για τα ανάκτορα του βασιλέα Οθωνα πάνω στην Ακρόπολη από τον Πρώσο αρχιτέκτονα Καρλ Σίνκελ, τον μεγαλύτερο εκπρόσωπο του κλασικισμού στην Ευρώπη τον 19ο αιώνα. Η τολμηρή για τις αντιλήψεις της εποχής εκείνη πρόταση, που αργότερα μάλιστα θεωρήθηκε κατάφωρη ιεροσυλία, τοποθετούσε δίπλα στα μνημεία του Ιερού Βράχου ένα ονειρικό παλάτι, με αυλές, στοές και κήπους, γεμάτο ευρηματικές λύσεις και φαντασία.
Ομως ο πατέρας του Οθωνα, Λουδοβίκος της Βαυαρίας, που θα πλήρωνε τον λογαριασμό, απέρριψε την πρόταση. Τα Ανάκτορα τελικά θα χτίζονταν στην πλατεία Συντάγματος, εκεί που σήμερα λειτουργεί η Βουλή, και τα σχέδια του Σίνκελ θα έμεναν στη μνήμη σαν ένα «όνειρο θερινής νυκτός», όπως τα χαρακτήρισε τότε ένας αντίπαλός του.
Ωραία ιστορία, γεμάτη νοσταλγία και ρομαντισμό, κάτι παρήγορο σε μια εποχή δυσπραγίας και αβεβαιότητας. Ο ομιλητής θα μπορούσε κάλλιστα να σταματήσει εδώ. Ομως συνέχισε, θέτοντας ένα αναπάντεχο ερώτημα στο κλείσιμο της ομιλίας του: κι αν είχαν χτιστεί τα Ανάκτορα πάνω στην Ακρόπολη, ποια θα ήταν η τύχη τους σήμερα;
Για να δείξει καλύτερα τι εννοούσε, ανέφερε τις διαφορετικές χρήσεις του Βράχου μέσα στην ιστορία σε αντίθεση με τις πιο πρόσφατες, άοκνες προσπάθειες να «καθαριστεί» η Ακρόπολη από οποιαδήποτε επέμβαση μετά την κλασική αρχαιότητα. Διερωτήθηκε αν ο σημερινός ερειπιώνας είναι ό,τι καλύτερο γινόταν και πέταξε μια τελευταία βόμβα: μήπως το Νέο Μουσείο κάτω από την Ακρόπολη είναι λιγότερο ιερόσυλο;
Ετσι, με λίγες φράσεις, το όνειρο είχε ξαφνικά μετατραπεί σε αιχμηρό εργαλείο κριτικής για όποιον είχε τη διάθεση να ακούσει.
……………………………………………………………….
* Ο Δ. Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτονας
