11/03/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΑΛΑΝ ΧΟΛΙΝΓΚΧΕΡΣΤ

Με συναρπάζουν οι ζωές που περνάνε με πιέσεις και περιορισμούς

Ο βραβευμένος με Booker Βρετανός συγγραφέας, που καθιερώθηκε ως ευφυής, σαρκαστικός και στιλίστας χρονικογράφος της γκέι κοινότητας στην πατρίδα του, παρουσιάζει σήμερα στον Ιανό το τελευταίο του μυθιστόρημα, το «Παιδί του ξένου». Το πρώτο, όπως όμως μας λέει, από τα πέντε του, που έχει ευρύτερες φιλοδοξίες από το να είναι απλώς ένα γκέι.
      Pin It

Ο βραβευμένος με Booker Βρετανός συγγραφέας, που καθιερώθηκε ως ευφυής, σαρκαστικός και στιλίστας χρονικογράφος της γκέι κοινότητας στην πατρίδα του, παρουσιάζει σήμερα στον Ιανό το τελευταίο του μυθιστόρημα, το «Παιδί του ξένου». Το πρώτο, όπως όμως μας λέει, από τα πέντε του, που έχει ευρύτερες φιλοδοξίες από το να είναι απλώς ένα γκέι βιβλίο

 

Της Βένας Γεωργακοπούλου – Φωτ. Μάριος Βαλασόπουλος

 

ΑΛΑΝ ΧΟΛΙΝΓΚΧΕΡΣΤΕνας νάρκισσος αριστοκράτης, γνωστός ήδη, αν και μέτριος ποιητής, ο Σεσίλ Βάλανς, καταφτάνει το καλοκαίρι του 2013 στο κτήμα συμφοιτητή του στο Κέμπριτζ. Οι δυο νέοι έχουν ερωτική σχέση. Κάτι που δεν εμποδίζει τον χωρίς φραγμούς στο σεξ Σεσίλ να φλερτάρει με τη 16χρονη αδελφή του φίλου του, τη Δάφνη, και να της γράψει και ποίημα.

 

Λίγα χρόνια αργότερα ο Σεσίλ έχει σκοτωθεί στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η μητέρα του τον έχει κάνει αντικείμενο λατρείας, ο ίδιος ο Τσόρτσιλ αναφέροντας κάποιους στίχους του ήρωα της Αγγλίας. Και η Δάφνη έχει παντρευτεί τον αδελφό του. Αυτή είναι μόνο η αρχή του τελευταίου συναρπαστικού μυθιστορήματος του Αλαν Χόλινγκχερστ «Το παιδί του ξένου» (εκδόσεις Καστανιώτη), που εκτείνεται σε διάστημα 90 χρόνων, φτάνοντας μέχρι το σήμερα. Στο επίκεντρό του ο μύθος και τα μυστικά του Σεσίλ, που τα ψάχνουν (ή τα καλύπτουν) μανιωδώς συγγενείς, πρώην εραστές και γκέι φιλόδοξοι βιογράφοι. Γύρω τους όμως, η Αγγλία, τα ήθη και η λογοτεχνία αλλάζουν.

 

Εφτά χρόνια είχε να δημοσιεύσει μυθιστόρημα ο Χόλινγκχερστ μετά το βραβευμένο με Μπούκερ «Η γραμμή της ομορφιάς» (Καστανιώτης), στο οποίο κατασπάραζε κυριολεκτικά την Αγγλία της Θάτσερ, πάντα με ήρωα έναν αριβίστα γκέι. Ηρθε για να το παρουσιάσει στην Αθήνα – ευκαιρία να μιλήσουμε μαζί του.

 

• Δυστυχώς πρέπει να ξεκινήσω με μια πολιτική ερώτηση. Πρόσφατα η Γαλλία βγήκε στους δρόμους εναντίον του «γάμου για όλους», ο Πούτιν και η Ουγκάντα κυνηγάνε τους γκέι και στην Αθήνα, πριν από λίγες μέρες, γνωστός γκέι συγγραφέας διασύρθηκε από δημοσιογράφο στο ραδιόφωνο. Πώς νιώθετε γι' αυτή τη σκοταδιστική αντεπίθεση, ευτυχώς όχι στην πατρίδα σας;

 

«Η Αγγλία είναι πολύ αντιθρησκευτική χώρα, σε αντίθεση με τη Γαλλία όπου η Καθολική Εκκλησία έχει δύναμη. Πρέπει, πάντως, να ξεχωρίσουμε τις περιπτώσεις, η κάθε μια είναι διαφορετική. Στην Ουγκάντα και σε άλλες αφρικανικές χώρες τα αντι-γκέι αισθήματα πάλι στην Εκκλησία οφείλονται, που είναι επηρεασμένη από φονταμενταλιστικές αμερικανικές θρησκευτικές τάσεις. Στη Ρωσία έχουν να κάνουν με το αυταρχικό στιλ διακυβέρνησης του Πούτιν και την παρανοϊκή του επιθυμία να συντρίψει οτιδήποτε νομίζει ότι τον απειλεί. Εχει και μια προφανή ψύχωση με τον ανδρισμό. Συμφωνώ ότι όλο αυτό είναι πολύ τρομακτικό και χρειάζεται συλλογική αντίδραση. Ούτε στις ΗΠΑ έχει λυθεί το θέμα του γάμου των ομοφυλοφίλων. Εχουμε ακόμα μπροστά μας πολλές αλλαγές να επιβάλουμε σε κοινωνικό και νομικό επίπεδο. Πάντα καραδοκούν οι αντιδραστικές δυνάμεις να πάρουν πίσω την ελευθερία που έχουμε κερδίσει».

 

• Συμφωνούσατε και με το μποϊκοτάζ των Χειμερινών Ολυμπιακών, στο οποίο καλούσαν διάφοροι επιφανείς, γκέι και μη, συμπατριώτες σας;

 

«Για το μποϊκοτάζ δεν ήμουν σίγουρος, μου φαινόταν αδικία για τους αθλητές που επί χρόνια περίμεναν την ευκαιρία. Αλλά, από την άλλη, συμφωνώ ότι τόσο μεγάλα γεγονότα σαν το Σότσι είναι μια καλή ευκαιρία να πιέζουμε».

 

• Στην εποχή μας ξέρουμε σχεδόν τα πάντα, ακόμα και για γκέι λογοτέχνες που το έκρυβαν όλη τη ζωή τους. Κανένας δεν σοκάρεται πια από τίποτα και δεν νοιάζεται για τίποτα. Γιατί γράψατε ένα βιβλίο σαν το «Παιδί του ξένου», που φέρνει στο φως την ισχυρή ομοφυλόφιλη παράδοση στη βρετανική λογοτεχνία, που διηγείται κρυμμένες ομοφυλοφιλικές σχέσεις και την επίδρασή τους στα γράμματα; Ηταν για σας θέμα γκέι περηφάνιας; Λογοτεχνικής δικαιοσύνης;

 

«Ηταν πάνω απ' όλα θέμα ενδιαφέροντός μου για τους ανθρώπους. Δεν είχα την αίσθηση ότι έγραφα κάποιου είδους διατριβή. Αυτό που μου αρέσει είναι να εξερευνώ τις δύσκολες, πιεστικές καταστάσεις συνηθισμένων αλλά και «περίεργων» ανθρώπων σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους. Αλλά καταλαβαίνω αυτό που λέτε. Δεν θα 'θελα το βιβλίο μου να λέει απλώς ότι υπήρχε κάποτε ένα τρομερό μυστικό γύρω από τους γκέι και τώρα όλα βγήκαν στο φως και τι ωραία που είναι. Αλλωστε, φαίνεται και στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, όταν έχουμε φτάσει στο σήμερα: ποιος ενδιαφέρεται πια για το ποιος ήταν ή δεν ήταν γκέι; Αλλά, έτσι κι αλλιώς, εμένα κάτι εξακολουθεί να με συναρπάζει σ' αυτές τις παλιές ζωές που πέρασαν κάτω από πιέσεις και περιορισμούς, που ευτυχώς εμείς πια δεν έχουμε – όχι τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό».

 

• Οντως, στο τελευταίο μέρος του βιβλίου, που εκτυλίσσεται στο σημερινό απελευθερωμένο Λονδίνο, είχα την αίσθηση ότι υπάρχει κάποια νοσταλγία για μια παλιά εποχή που η γκέι ερωτική ζωή είχε μυστήριο, μαγεία και ποίηση, έστω κι αν ήταν απαγορευμένη.

 

«Κι εδώ υπάρχει αμφιθυμία. Γιατί κανείς δεν θέλει να επιστρέψει σε ένα καθεστώς όπου το μυστικό επιβαλλόταν από ένα πολύ αυστηρό νομικό πλαίσιο. Από την άλλη, ναι, υπήρχαν τότε ρομαντισμός και ενθουσιασμός, τον οποίο όταν ήμουν νέος άκουγα τους γκέι να τον νοσταλγούν. Είναι κάτι παρόμοιο με τη λογοτεχνία εκείνης της περιόδου: για κάποιους σαν κι εμένα είναι συναρπαστική».

 

• Είχατε κάποιον συγκεκριμένο ποιητή στο μυαλό σας ζωγραφίζοντας τον Σεσίλ Βάλανς;

 

«Φυσικά ο Σεσίλ είναι εντελώς φανταστικός, αλλά μίγμα πολλών υπαρκτών προσώπων. Ο πιο γνωστός είναι ο ποιητής Ρούπερτ Μπρουκ (σ.σ. 1887-1915), που τον αναφέρω στο βιβλίο αρκετές φορές ακριβώς για να ξεκαθαρίσω ότι δεν είναι ο Σεσίλ. Συναρπαστική περίπτωση. Ηταν ένας ελάσσων ποιητής, αλλά τόσο όμορφος που η ζωή του έγινε πολύ δύσκολη. Ο Μπρουκ αγκάλιασε τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο σαν μια ποιητική, καθαρτήρια εμπειρία, που τον βοήθησε να ξεφύγει από τις περιπλοκές της ζωής του. Υπάρχει αυτός ο περίφημος στίχος του ότι έμπαιναν στον πόλεμο σαν… swimmers into cleanness leaping… Ο πρόωρος θάνατός του (σ.σ. σε ένα καράβι κοντά στη Σκύρο, όπου και ετάφη αρχικά) τον μετέτρεψε αμέσως σε χρυσό είδωλο αυτής της χαμένης γενιάς. Ενα ακόμα στοιχείο που πήρα από τη ζωή του Μπρουκ ήταν η ιδέα της βιογραφίας. Οπως και ο Σεσίλ, είχε κι αυτός μια πολύ ισχυρή μητέρα, που παρήγγειλε μια βιογραφία του γιου της στον Εντουαρντ Μαρς, ιδιαίτερο γραμματέα του Ουίνστον Τσόρτσιλ, τον ίδιο που επιμελήθηκε και τα «Collected Poems» του Μπρουκ το 1918. Η μητέρα του τού έστελνε και του ξαναέστελνε τα χειρόγραφα πίσω, με αποτέλεσμα στο πορτρέτο του, που τελικά δημοσιεύτηκε, ο Μπρουκ ήταν, όπως έγραψε και η Βιρτζίνια Γουλφ, «εντελώς αγνώριστος για όποιον πραγματικά τον είχε γνωρίσει». Με συναρπάζει επίσης πόσος καιρός χρειάστηκε για να γίνει γνωστή η πολύπλοκη αλήθεια του Μπρουκ. Επρεπε να φτάσουμε στα τέλη του ’60 για να βγει μια συλλογή από επιστολές που αποκάλυψαν πολλά για την ερωτική του ζωή, όλες αυτές τις νέες γυναίκες που τον είχαν ερωτευτεί χωρίς αυτός να μπορεί να δεσμευτεί με καμία. Την επιμελήθηκε ο Τζέφρεϊ Κέινς, επίσης ερωτευμένος με τον Μπρουκ».

 

• Ολες αυτές οι λογοτεχνικές αναφορές μήπως κάνουν το βιβλίο λιγότερο εύκολο στην απόλαυση και κατανόηση από ένα μη βρετανικό κοινό;

 

«Μπορώ να το φανταστώ. Ας πούμε το ποίημα του Σεσίλ «Δύο εκτάρια» βασίζεται στο ποίημα του Μπρουκ «The Old Vicarage, Grantchester», που είχε γραφτεί στη Γερμανία το 1912. Μετά τον πόλεμο έγινε το συναισθηματικό και νοσταλγικό σύμβολο μιας Αγγλίας που δεν υπήρχε πια. Μεγάλωσα με αυτό το ποίημα, είχα φράσεις του στο κεφάλι μου, όπως και πολλοί άνθρωποι σήμερα στην Αγγλία, χωρίς καλά καλά να ξέρουν από πού προέρχονται. Αυτό παραδέχομαι πως δεν είναι τόσο εύκολο να περάσει στους Ελληνες αναγνώστες. Αλλά ελπίζω ότι δεν είναι ανάγκη να πιάσει κανείς όλα τα επιμέρους επίπεδα και τις αναφορές για να φτάσει στην ουσία του βιβλίου».

 

• Σε αντίθεση με άλλα βιβλία σας, το «Παιδί του ξένου» δεν είναι πάντως ένα ξερό γκέι χρονικό. Θα 'λεγα ότι η γκέι ερωτική ιστορία είναι ένα απαραίτητο γεφύρι για να περάσετε σε θέματα ευρύτερα, όπως η αλήθεια, το πέρασμα του χρόνου, η φιλοδοξία, η αγάπη. Εσείς πώς θα ορίζατε τον πυρήνα του βιβλίου σας;

 

«Δεν το είδα σαν ένα γκέι βιβλίο. Στην πραγματικότητα πιστεύω ότι είναι το πρώτο μου βιβλίο που δεν γράφτηκε με αυτή την πρόθεση. Το γκέι στοιχείο ήθελα βέβαια να το διαπερνά και να πλέκεται στην ιστορία του. Γράφοντάς το, όμως, κύρια μέριμνά μου ήταν το θέμα της μνήμης, η τάση της να πέφτει σε λάθη, η ικανότητά της να επηρεάζεται. Για έναν συγγραφέα, η μνήμη είναι από τα πιο σημαντικά και προσωπικά θέματα – όσο μεγαλώνει τόσο περισσότερο το καταλαβαίνει με επώδυνο τρόπο. Αλλα θέματα του βιβλίου είναι οι μεγάλες κοινωνικές αλλαγές σε ήθη και γούστα, όπως και το πώς χτίζεται η λογοτεχνική φήμη – κάτι θλιβερό, αλλά και κωμικό συγχρόνως».

 

• Δεν σας απασχολεί η φήμη σας στις επόμενες γενιές;

 

«Οχι. Με ενδιαφέρει, αλλά δεν με απασχολεί».

 

• Στο βιβλίο σας όλοι γράφουν από μια βιογραφία για τον Σεσίλ Βάλανς, ο καθένας με τις εμμονές και παραποιήσεις του. Ποια είναι, αλήθεια, η γνώμη σας για τις βιογραφίες; Φοβάστε μια μελλοντική δική σας βιογραφία; Θυμάμαι πόσο θυμωμένος ήταν ο Ροθ στο “Exit Ghost” με έναν αριβίστα βιογράφο μεγάλου συγγραφέα και τη φράση του: «αντικαθιστά την ευφυΐα της ευφυΐας με το μυστικό της ευφυΐας».

 

«Εχω μικτά αισθήματα. Συμβαίνει ό,τι και στα μυθιστορήματα: υπάρχουν υπέροχα, υπάρχουν και απαίσια. Στη βιογραφία δεν φτάνουν η γνώση, η καλλιέργεια, η έρευνα, η ακρίβεια και η σκληρή δουλειά. Χρειάζεται και η σοφία της ζωής. Απαιτείται συνδυασμός επιδεξιότητας και ταλέντου. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Ο ελάσσων συγγραφέας Ρόναλντ Φέαρμπανκ (σ.σ. 1886-1926), που η ζωή και το έργο του παίζουν σημαντικό ρόλο στο μυθιστόρημά μου «Η βιβλιοθήκη της πισίνας», είχε τη δυστυχία να ανακαλυφθεί από έναν απαίσιο βιογράφο. Γι' αυτόν, ναι, ο βιογράφος ήταν κατάρα. Δεν είναι ανάγκη να ισχύει πάντα κάτι τέτοιο».

 

• Εχετε γράψει πέντε μυθιστορήματα. Είστε έτοιμος να γράψετε κάτι εντελώς διαφορετικό, που να μην έχει καν γκέι θεματολογία;

 

«Δεν γράφω κάνοντας υπολογισμούς. Ούτε καν μπορώ να περιγράψω τη διαδικασία δημιουργίας των βιβλίων μου. Με κάποιον τρόπο έρχονται σε μένα. Ποτέ δεν ξεκινάω λέγοντας «θα γράψω γι' αυτό». Είναι αλήθεια ότι έχω γράψει διάφορα είδη γκέι βιβλίων, αλλά νομίζω ότι υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο «Παιδί του ξένου» και τη «Βιβλιοθήκη της πισίνας»».

 

• Ελάχιστες σκηνές σεξ για παράδειγμα.

 

«Ακριβώς. Οσο γι' αυτό που γράφω τώρα, έχει μερικούς κεντρικούς γκέι χαρακτήρες, αλλά και πολλά άλλα πράγματα. Δεν θα 'θελα να αποκαλύψω περισσότερα».

 

…………………………………………………………………………………………….

 

«Νιώθω την ελληνική κρίση χειροπιαστή γύρω μου»

 

• Μετά το βραβείο Μπούκερ, το κοινό σας αυξήθηκε. Επεκτάθηκε σε πολλές χώρες. Επηρέασε καθόλου αυτό τη γραφή σας;

 

«Καθόλου. Είμαι πολύ καλός στο να κλείνω έξω τον κόσμο και να συγκεντρώνομαι στη δουλειά μου. Μόνο ασυνείδητα ίσως να δέχτηκα κάποια πίεση. Αλλά έτσι κι αλλιώς κάθε βιβλίο που γράφω το βρίσκω δυσκολότερο από το προηγούμενο. Βάζω στον εαυτό μου μεγαλύτερες προκλήσεις και δοκιμασίες (τεχνικές και άλλες), δεν θέλω να επαναλαμβάνω τον εαυτό μου. Κάθε φορά είναι και μεγαλύτερη η αγωνία μου, κάτι που με έναν διεστραμμένο τρόπο με καθησυχάζει, γιατί δείχνει ότι αντιμετωπίζω στα ίσα το ίδιο το βιβλίο και δεν ανησυχώ τι θα σκεφτούν οι άλλοι. Ποτέ, άλλωστε, δεν σκέφτομαι τον αναγνώστη όταν γράφω».

 

• Πώς νιώθετε που το Μπούκερ αποφάσισε από φέτος να ανοίξει και σε Αμερικανούς συγγραφείς;

 

«Είμαι εναντίον. Καταστρέφουν την ταυτότητά του, δεν μπορώ να καταλάβω γιατί το κάνουν και τι περιμένουν να βγει. Εγώ πάντως είμαι απαισιόδοξος. Είναι λυπηρό, χάνεται η δυνατότητα να ανακαλύπτονται νέοι συγγραφείς από την Κοινοπολιτεία, ακόμα και η διεισδυτικότητα που είχε το βραβείο στην αμερικανική αγορά».

 

• Εχετε κάποια ιδέα από ελληνική λογοτεχνία;

 

«Στο σχολείο είχα έναν πολύ καλό καθηγητή, τον Πολ Μέρτσαντ, που είχε μεταφράσει πολλούς Ελληνες ποιητές. Χάρη σ' αυτόν διάβασα τον Σεφέρη, τον Καβάφη. Ακόμα έχω ακόμα ένα βιβλίο από τα μαθητικά μου χρόνια με σύγχρονη ελληνική ποίηση, ήταν μέρος της ζωής μου. Δεν κράτησα δυστυχώς από τότε τη συνέχεια, ενώ δηλώνω πλήρη άγνοια για την ελληνική πεζογραφία».

 

• Η Αθήνα της κρίσης πώς σας φαίνεται;

 

«Είναι εντυπωσιακή και εμφανής η αλλαγή στην ατμόσφαιρα σε σχέση με την προηγούμενη φορά που είχα έρθει (2005 ή ’06). Τότε ένιωθα μια εκπληκτική ενέργεια γύρω μου. Τώρα σαν να υπάρχει ένα βάρος στους ανθρώπους, μια τρομερή αγωνία. Είναι κάτι σχεδόν χειροπιαστό».

 

• Είστε κι εσείς σαν πολλούς συμπατριώτες σας ευρωσκεπτικιστής; Τι θα ψηφίσετε στο δημοψήφισμα που θα κάνει ο Κάμερον αν ξαναβγεί πρωθυπουργός;

 

«Πάντα μου άρεσε η ιδέα μιας Ενωμένης Ευρώπης. Και στο δημοψήφισμα φυσικά θα ψηφίσω υπέρ της παραμονής μας».

 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

 

* Ο Αλαν Χόλινγκχερστ συνομιλεί απόψε στις 8.30 μ.μ. στον «Ιανό» με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Οι συγγραφείς του κόσμου στον Ιανό».

 

Scroll to top