Ο σκηνοθέτης Νίκος Βεντούρας μιλάει στην «Εφ.Συν.» για τον Ελληνα ηγέτη των ανθρακωρύχων που δολοφονήθηκε στα ορυχεία των Ροκφέλερ στη μεγάλη σφαγή του Λάντλοου το 1914

Της Αφροδίτης Τζιαντζή

Στις 20 Απριλίου συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Σφαγή του Λάντλοου – όταν η εθνοφρουρά του Κολοράντο και οι ιδιωτικοί φύλακες του ορυχείου των Ροκφέλερ άνοιξαν πυρ στον καταυλισμό των ανθρακωρύχων, αφήνοντας τουλάχιστον 19 νεκρούς, από τους οποίους 11 παιδιά και δύο γυναίκες.

Εθνοφρουροί πυροβόλησαν πισώπλατα τρεις ηγέτες των ανθρακωρύχων, μεταξύ τους τον Λούις Τίκας ή Ηλία Σπαντιδάκη από τα Λουτρά Ρεθύμνου. Τα αιματηρά γεγονότα της 20ής Απριλίου 1914 και η πολύνεκρη ένοπλη σύγκρουση που ακολούθησε δεν διδάσκονται στα σχολικά εγχειρίδια και το όνομα του Τίκας παραμένει άγνωστο για τους περισσότερους.

Μάχη εταιρικής εξουσίας και εργατών

Για τον σπουδαίο ιστορικό Χάουαρντ Ζιν, η Σφαγή του Λάντλοου, για την οποία πρωτάκουσε 18 χρόνων στο ομώνυμο τραγούδι του Γούντι Γκάθρι, είναι «η αποκορύφωση της πιο βίαιης μάχης μεταξύ εταιρικής εξουσίας και εργατών στην αμερικανική ιστορία».

Γι’ αυτή τη μάχη μιλάει το ντοκιμαντέρ «Το παλικάρι – Ο Λούις Τικας και η Σφαγή του Λάντλοου», που σκηνοθέτησε ο Νίκος Βεντούρας -με σενάριο και παραγωγή της Λαμπρινής Θωμά- και προβάλλεται απόψε στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Η ιδέα ξεκίνησε το 2008 σε ένα ταξίδι στις ΗΠΑ: «Μάθαμε για τον Λούις Τίκας από μια ανάρτηση στο μπλογκ “Ιστολόγιον” και αποφασίσαμε να πάμε στο Λάντλοου, εφόσον δεν έχει πάει ποτέ Ελληνας δημοσιογράφος. Μιλήσαμε με τον Ελληνοαμερικανό ερευνητή Ζήση Παπανικόλας, αυθεντία στο θέμα, συγγραφέα του βιβλίου “Ο αμοιρολόιτος” για τη ζωή του Λούις Τίκας», μας λέει ο σκηνοθέτης Νίκος Βεντούρας.

Στο ντοκιμαντέρ εμφανίζονται επίσης ο τραγουδοποιός Φρανκ Μάνινγκ, απόγονος ανθρακωρύχων, ο πατέρας του οποίου βαφτίστηκε Λούις από τον Λούις Τίκας, ο βραβευμένος ποιητής του Κολοράντο Ντέιβιντ Μέισον, που έχει γράψει ένα έμμετρο έπος για τη Σφαγή του Λάντλοου, ο Ελληνας ιστορικός Κωστής Καρπόζηλος, Αμερικανοί ιστορικοί, συγγραφείς, απόγονοι μεταναστών απεργών.

Ο παραλληλισμός με το σήμερα αναπόφευκτος: «Οπως οι μετανάστες εδώ αντιμετωπίζουν αντίστοιχα προβλήματα ή μεταναστεύουν οι Ελληνες, έτσι τότε υπήρχαν Ελληνες σε αυτή τη θέση και αντιμετώπιζαν τον ρατσισμό και την εκμετάλλευση. Δεν ήταν ισότιμοι πολίτες. Επρεπε να αγωνιστούν γι’ αυτό».

Το «Παλικάρι» διηγείται παράλληλα την ιστορία της γυναικείας χειραφέτησης μέσα από τους εργατικούς αγώνες: «Μέσα από το κίνημα οι μετανάστριες αποκτούν φωνή, έρχονται σε αντιπαράθεση με την πολιτεία και τα αφεντικά. Εμβληματική μορφή είναι η Μάδερ Τζόουνς, που είχε μεταβεί στο Λάντλοου για να εμψυχώσει τους εργάτες και να πετύχει η απεργία». Η απεργία πνίγηκε στο αίμα, το συνδικάτο ηττήθηκε, λίγα χρόνια αργότερα στο Κολοράντο κυριάρχησε η Κου Κλουξ Κλαν. Ομως οι αγώνες του Λάντλοου άφησαν βαριά παρακαταθήκη.

«Αξίζει να ειπωθεί η ιστορία του»

Τα γυρίσματα ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2013, όταν έγινε το δεύτερο ταξίδι στο Λάντλοου, που είναι σήμερα μια πόλη φάντασμα, με μόνη ένδειξη όσων συνέβησαν εκεί το μνημείο που ανήγειρε το Συνδικάτο των Ανθρακωρύχων: «Είναι μια ιστορία που αξίζει να ειπωθεί γιατί πολλοί δεν τη γνωρίζουν, και όσα συνέβησαν τότε οδήγησαν σε σημαντικές εξελίξεις στην εργατική ασφάλεια, τα δικαιώματα, τους μισθούς, τη γυναικεία χειραφέτηση. Ομως είναι και ένα μοντέλο για το πώς πρέπει να αντιδράσουν οι άνθρωποι σήμερα».

Θα έβλεπε ο σκηνοθέτης έναν Λούις Τίκας στη Μανωλάδα; «Ναι, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Ο Τίκας ήταν ένας από τους πολλούς. Την εργατική εκπροσώπηση αναλάμβαναν τα συνδικάτα που δεν δέχονταν καν μετανάστες. Ο Τίκας και άλλοι μετανάστες ήταν η εξαίρεση, διεκδικώντας οι ίδιοι αιτήματα. Αυτό είναι ένα μοντέλο για το σήμερα που οι μετανάστες εργάτες είναι απλοί παρατηρητές στα συνδικάτα, όταν τους επιτρέπεται να συμμετέχουν, γιατί είναι δύο κατηγορίες, των “νόμιμων” μεταναστών και των “παράνομων”. Είναι κάποια ιστορικά μοντέλα που διαφυλάσσουν κάποια προνόμια παρά εξασφαλίζουν ίσα δικαιώματα».

………………………………………

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ: «Το παλικάρι» προβάλλεται απόψε στις 20.30 και Τετάρτη στις 15.30 στις αίθουσες «Φρίντα Λιάππα» και «Τώνια Μαρκετάκη» στην Αποθήκη Δ στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.