Το κείμενο της Ζυράννας Ζατέλη στην παράσταση των Δημήτρη Αγαρτζίδη και Δέσποινας Αναστάσογλου αποκτά την ένταση και αίσθηση του σώματος, που το αποσπούν από το χαρτί και το κάνουν φωνή και γεγονός
Του Γρηγόρη Ιωαννίδη
Το γνωστό διήγημα της Ζυράννας Ζατέλη, η παραβολική αφήγηση της παιδικής ηλικίας και των τραυμάτων της, απέκτησε με τη βοήθεια της νέας θεατρικής ομάδας «Elephas tiliensis» στο Δώμα του Νέου Κόσμου φωνή, πρόσωπο και μαρτυρία. Σαν μέρος της τάσης της νέας γενιάς του θεάτρου μας να συναντηθεί με τον πεζό λόγο, παλιότερο και σύγχρονο, να ακονίσει την τεχνική της με την αίσθηση της σκηνής που εξιστορεί και εξιστορείται, η «Περσινή αρραβωνιαστικιά» τίθεται εξαρχής ως έρευνα θεάτρου. Το πρόσωπο που αφηγείται τριχοτομείται και πολλαπλασιάζεται επί σκηνής σε τρεις ερμηνεύτριες.
Το κύριο ζήτημα, ωστόσο, δεν είναι μόνο να γίνει μια χορική αναπαράσταση, αλλά να καταδειχθεί η ρευστότητα της παιδικής μνήμης, η μνήμη που γίνεται σωματικός και κρυφός σπασμός και διασώζεται όχι στις λέξεις αλλά στο ανάμεσα των φωνημάτων μας. Ετσι, η κάθε λέξη του κειμένου σωματοποιείται, άλλοτε σαν νευρικό σήμα, άλλοτε σαν επιφώνημα, άλλοτε σαν σύσπαση.
Με δυο λόγια, το ενδιαφέρον στην κατάθεση στο Δώμα του Νέου Κόσμου είναι ο τρόπος με τον οποίο το σώμα μαθαίνει, διδάσκεται και μνημονεύει. Και, πράγματι, το πιο ενδιαφέρον στοιχείο στην αναφορά της Ζατέλλη προς τον αγαπημένο της γάτο δεν είναι ίσως η γλωσσική επιφάνεια, αλλά η σωματική κίνηση που ενυπάρχει στον βυθό: ένα σώμα που πάλλεται και ωριμάζει ερήμην του, σε αντιδιαστολή με τα πλάσματα της φύσης γύρω, και μέσα από αυτά. Το σώμα της αφηγήτριας θέλει κατά βάθος να πετύχει ένα γάμο με το σύμπαν, μιαν αρμονική και ενστικτώδη σύζευξη που διακόπτεται απότομα και με τον πιο βίαιο –για τη Ζατέλη-, «αρσενικό» τρόπο. Από τις ρόδες ενός φορτηγού, ένα καφενείο, έναν καφετζή για παρηγορητή και οδηγό. Ο θηλυκός κόσμος διακόπτεται με την είσοδο στον αληθινό, ανδρικό κόσμο των διαψεύσεων, των διλημμάτων και της αμαρτίας. Η μνήμη έτσι γίνεται η άρνηση της λήθης, η μοναδική και ζώσα αλήθεια εντός μας.
Στη σκηνοθεσία που διαμοιράζεται (Δημήτρης Αγαρτζίδης και Δέσποινα Αναστάσογλου) και στην ερμηνεία που διασπάται (Ξένια Θεμελή, Σύρμω Κεκέ, Τατιάνα Πίττα) υπάρχει ένταση και αίσθηση του σώματος. Κάποτε, στην αφετηρία, όταν τα πράγματα είναι ακόμα κρύα για το κοινό, η ένταση αυτή μοιάζει κάπως παράταιρη. Προς το τέλος όμως, όταν ο θάνατος γίνεται ο κύριος του παιχνιδιού, είναι η ίδια αυτή ένταση που αποσπά το κείμενο από το χαρτί και το κάνει φωνή και γεγονός. Σπουδαία και η μουσική συνοδεία του Κωστή Ζουλιάτη: με τη μουσική και το σώμα βρίσκουμε μέσα μας το μέλι και το τσεκούρι.
