Γράφει η Μαριαλένα Σπυροπούλου*
Η κρίση έχει στείλει πολλά επαγγέλματα στην αφάνεια. Επαγγέλματα που δεν αποτιμώνται σωστά στην εσωτερική αξιολόγηση μιας κοινωνίας που συνεχίζει να οδεύει με το φαίνεσθαι. Αυτό δεν σχετίζεται μόνο με την πραγματική κρίση αλλά και με τις εσωτερικές δυνατότητες και αντοχές αυτού που κάθε φορά πλήττεται. Για παράδειγμα, δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτήν τη χώρα κάθε φορά που το υλικό, το οικονομικό μειώνεται, η προσοχή της μεγάλης πλειονότητας στρέφεται στην πρακτική πλευρά της ζωής. «Τι να την κάνουμε την τέχνη, εδώ δεν έχουμε να φάμε», λέει ένας γνωστός που δεν φημίζεται για τη φτώχεια του. «Πού να πάμε τώρα για ψυχοθεραπεία, αυτό κι αν είναι πολυτέλεια», λένε οι πολλοί. Ή το χειρότερο «στα σχολεία περιμένουν οι άνθρωποι να μάθουν γράμματα τα παιδιά τους;»…
Αλλά και τα νομοσχέδια, οι κρατικές αποφάσεις, οι πολιτικοί μέσα στην κρίση αποδεικνύουν ολοένα και περισσότερο την κοντόφθαλμη στροφή τους στα πρακτικά, υλικά, καθημερινά, με αποτέλεσμα η δημόσια παιδεία να μη λειτουργεί έτσι όπως θα έπρεπε, η τέχνη να είναι μια λέξη άγνωστη και η ανθρώπινη υπέρβαση της κρίσης να φαίνεται σαν να απευθύνεται σε εξωγήινους. Γιατί και τα επαγγέλματα άνθρωποι τα κάνουν, και αυτοί κάνουν τη διαφορά.
Πολλές φορές οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν προβλήματα στη ζωή τους, είτε έρχονται για θεραπεία είτε όχι, παλεύουν να αλλάξουν το έξω του προβλήματος. «Αν φύγει ο προϊστάμενος, θα το ξεπεράσω το πρόβλημα», «φταίει που πήγαμε σε αυτό το σπίτι», «θα χωρίσω και θα είμαι ευτυχισμένη», «φταίει το σκυλί που μου κάνει τα νεύρα κρόσσια», κάθε φορά η φαντασίωση ότι θα αλλάξουμε το εξωτερικό μας πρόβλημα και θα λυθεί το εσωτερικό μας είναι η μεγάλη ψευδαίσθηση της εποχής μας. Αυτό δυσκόλεψε και η κρίση. Την έλλειψη δυνατότητας να αντικαθιστούμε τα πράγματα. Να παίρνουμε καινούργιο αμάξι, να αλλάζουμε δουλειές, να αλλάζουμε συντρόφους, να παίρνουμε συνεχώς καινούργια ρούχα, να αλλάζουμε τόπους, να ταξιδεύουμε, να κάνουμε οτιδήποτε είναι δυνατόν για να μεταφερόμαστε έξω από εμάς, μακριά από εμάς και να έχουμε τη λιγότερη δυνατή επαφή με εμάς.
Αλλά τα σπουδαία επαγγέλματα καμιά φορά είναι τα αφανή. Τα ήσυχα. Τα βαριά. Τα «βρόμικα», με την έννοια της δυσκολίας. Οι εργάτες είναι αυτοί που συντηρούν τον κόσμο. Οι σκουπιδιάρηδες είναι αυτοί που κάνουν τη «βρόμικη» δουλειά να καθαρίζουν όλους εμάς, οι τσαγκάρηδες και οι κάθε λογής επιδιορθωτές επιδιορθώνουν έναν κόσμο ελαττωματικό, οι διορθωτές κρατούν ζωντανό ένα κείμενο, οι μεταφραστές μάς μεταφέρουν την αλλότρια γνώση, οι φωτιστές στον κινηματογράφο κάνουν την εικόνα να αποδίδεται στο πανί σε στενή συνάρτηση με την ψυχή της ταινίας. Τα πιο κακοπληρωμένα επαγγέλματα είναι αυτά που έχει ανάγκη μια κοινωνία. Και όχι τα χλιδάτα, τα επώνυμα, τα επιφανειακά. Αλλωστε πήξαμε από δαύτα.
Ετσι και η εσωτερική μας, ψυχική κοινωνία δεν χρειάζεται άλλους κράχτες για να λειτουργήσει. Δεν έχει ανάγκη από τον νομικό, τον τραπεζίτη, τον χρηματιστή, τον πολιτικό, ιδίως έτσι όπως έχει καταντήσει σήμερα ο πολιτικός. Σήμερα για να λειτουργήσει ένας άνθρωπος χρειάζεται μια σειρά από ανθρώπους-εργάτες όπως θα έπρεπε να είναι η μάνα και ο πατέρας, και καλούς φωτιστές, τσαγκάρηδες για την πορεία της ζωής.
Γιατί μόνον ένας καλός δάσκαλος, φωτιστής και φωτισμένος μπορεί να οδηγήσει τον άνθρωπο στο απόγειο της δικής του δυνατότητας, όποια και εάν είναι αυτή για τον καθένα από εμάς. Μόνον ένας καλός σύντροφος-τσαγκάρης επιδιορθώνει τη σόλα της σχέσης που τρύπησε αλλά δεν χρειάζεται να πεταχτεί.
Και κυρίως μόνον ένας καλός εξομολόγος, σε μια ιδανική θρησκεία, και ένας καλός ψυχοθεραπευτής, που σέβεται και υποκλίνεται στο βάρος της ευθύνης που έχει αναλάβει, μπορεί να γίνει ο καλύτερος σκουπιδιάρης. Γιατί όλοι μας χρειαζόμαστε κάποιον να κρατήσει τα περιττά μας και όσα θεωρούμε «βρόμικα», και να μας απαλλάξει από το βάρος τους.
Οι λύσεις υπάρχουν. Και αυτή η κοινωνία θα μπορούσε πιο ήρεμα να βγει από την κρίση. Και για αυτή τη μετάβαση δεν χρειάζεται τρόικα, ούτε δανειστές. Ούτε καν χρήματα. Γιατί η παράσταση παίζεται έτσι και αλλιώς. Αυτό που θα τη μετατρέψει σε κάθαρση είναι το φως. Οχι εάν υπάρχει. Αλλά κυρίως πού το στρέφουμε.
*Ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια
