Καθοριστικοί παράγοντες για τις ευρωεκλογές, το εκλογικό αποτέλεσμα του α´ γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών και η τελική αποχή

→Οσοι σήμερα «πυροβολούν» τις δημοσκοπήσεις, για να ενισχύσουν την προπαγάνδα τους ή να συγκαλύψουν τα δικά τους λάθη, ας αναλογιστούν τις διαχρονικές ευθύνες που έχουν για την απαξίωσή τους

Ανάλυση – Του Γιάννη Μαυρή*

Δεν είναι η πρώτη φορά που οι δημοσκοπήσεις εμπλέκονται στην προεκλογική αντιπαράθεση των κομματικών δυνάμεων. Θα ήταν αφελές να μην αναμένει κάποιος ότι αυτό που αποτέλεσε τον κανόνα στον κομματικό ανταγωνισμό μετά το ’90, υπό σχετικά «κανονικές» συνθήκες, δεν θα επαναληφθεί στη σημερινή συγκυρία παρακμής και κατεδάφισης της πολιτικής. Ωστόσο, όσοι δημοσιογράφοι και πολιτικοί «πυροβολούν» σήμερα τις δημοσκοπήσεις, για να ενισχύσουν την προπαγάνδα τους ή για να συγκαλύψουν τα δικά τους λάθη, ας αναλογιστούν πρώτα τις διαχρονικές ευθύνες που έχουν για την απαξίωσή τους.

Για το τερατάκι που εξέθρεψαν, υπερβάλλοντας όσον αφορά τις αντικειμενικές δυνατότητες ενός επιστημονικού εργαλείου, υποκαθιστώντας την πολιτική και τον λόγο τους με τις δημοσκοπήσεις, νομιμοποιώντας τον εξωθεσμικό ρόλο των δημοσκοπήσεων στο πολιτικό σύστημα, εγκλωβίζοντας εταιρείες ερευνών στους κομματικούς μηχανισμούς προπαγάνδας, με αντάλλαγμα την επιλεκτική διανομή της δημόσιας ερευνητικής πίτας. Καθιερώνοντας, τέλος, το πλέον αυστηρό, μεταξύ όλων των χωρών του ΟΗΕ, νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο… απλώς δεν εφαρμόστηκε ποτέ.

Αμφίρροπη αναμέτρηση

Τώρα, ως προς το μείζον ζήτημα των ευρωεκλογών, με βάση τη μέτρηση Μαΐου της Public Issue, ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί στην πρόθεση ψήφου οριακό προβάδισμα, έναντι της Ν.Δ. Ωστόσο, λόγω της ανόδου της Ν.Δ. που παρατηρήθηκε και της στασιμότητας ή κάμψης που καταγράφεται τον τελευταίο μήνα για τον ΣΥΡΙΖΑ, η «ψαλίδα έκλεισε».

Η βελτίωση του οικονομικού κλίματος (πραγματική ή εικονική) εξηγεί, έως ένα βαθμό, αυτή τη μεταβολή. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η (δεύτερη στη σειρά) εκλογική αναμέτρηση της 25ης Μαΐου παραμένει απολύτως ανοιχτή και κανείς, εάν επιθυμεί να παραμείνει σοβαρός, δεν μπορεί μόνο με βάση τα σημερινά δημοσκοπικά δεδομένα να προεξοφλήσει το αποτέλεσμα. Ούτε, βέβαια, είναι δυνατόν να προεξοφληθεί το ενδεχόμενο να υφίσταται στις δημοσκοπήσεις απόκρυψη ψήφου εις βάρος της Χρυσής Αυγής, με συνέπεια η επιρροή της να υποεκτιμάται. Ενδεχόμενο που, εάν επαληθευτεί, είναι πιθανό να επηρεάσει και τη διαφορά πρώτου/δεύτερου κόμματος. (Εξ όσων γνωρίζουμε, στις ελληνικές δημοσκοπήσεις της μεταπολίτευσης δεν υπάρχει ιστορικό προηγούμενο για τη μέτρηση πρόθεσης ψήφου για κόμμα του οποίου η ηγεσία είναι στη φυλακή. Ασφαλώς όμως επί του θέματος υπάρχουν πολλοί ειδικοί που γνωρίζουν περισσότερα).

Η σχετική ισοδυναμία στην εκλογική επιρροή των δύο μεγαλύτερων κομμάτων, η οποία σε τελική ανάλυση συνεχίζει να επιβεβαιώνεται (με διακυμάνσεις) καθ’ όλη τη μετεκλογική διετία, γίνεται καλύτερα αντιληπτή με τη βοήθεια των υπόλοιπων δεικτών, που χρησιμοποιούνται διαχρονικά στις πολιτικές δημοσκοπήσεις της Public Issue (πίνακας 1Α).

Από την άλλη πλευρά, η κατανόηση του προεκλογικού κλίματος, που διαμορφώνεται σήμερα, υποβοηθείται σημαντικά και από τη σύγκριση με τις διαφορετικές τάσεις που έχουν καταγραφεί στους ίδιους δείκτες, κατά την προεκλογική περίοδο των προηγούμενων ευρωεκλογών του 2009 (πίνακας 1Β).

Στις τελευταίες ευρωεκλογές, το ΠΑΣΟΚ είχε επικρατήσει της Ν.Δ. του Κ. Καραμανλή με ποσοστό 36,65%, έναντι 32,3%. Η «ψαλίδα» καταγράφηκε στο 4,35% και ο δικομματισμός είχε προσεγγίσει το 67%.

Το συγκεκριμένο εκλογικό αποτέλεσμα είχε προβλεφθεί με αρκετή ακρίβεια από την πρόθεση ψήφου. Ωστόσο, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το σε ποιο βαθμό η εν λόγω εκλογική κυριαρχία του ΠΑΣΟΚ καταγράφηκε τότε και στους υπόλοιπους δείκτες, που αποτυπώνουν τις αντίστοιχες παραμέτρους του κομματικού ανταγωνισμού (πίνακας 1Β). Στοιχείο που σήμερα δεν είναι τόσο ευδιάκριτο.

Η αντικειμενική δυσκολία «πρόβλεψης» του νικητή των ευρωεκλογών δεν προκύπτει μόνον από τη μικρή διαφορά πρώτου/δεύτερου κόμματος, συμπέρασμα στο οποίο συγκλίνουν –ανεξαρτήτως αποκλίσεων– οι περισσότερες δημοσκοπήσεις.

Υπενθυμίζεται (ίσως σε ώτα μη ακουόντων) ότι, με βάση τον κώδικα της ESOMAR (και άλλους), το διεθνώς αποδεκτό, εδώ και δεκαετίες, περιθώριο σφάλματος των προεκλογικών δημοσκοπήσεων, που διεξάγονται με μέγεθος δείγματος 1.000, είναι έως +-3%, ενώ για τη διαφορά πρώτου/δεύτερου κόμματος το διπλάσιο, έως +-6%.

Δυστυχώς, μόνον αυτό μπορεί να προκύψει με βάση τη μέθοδο των δημοσκοπήσεων. Κατά συνέπεια, στις εντυπώσεις που δημιουργούνται από την προπαγάνδα των μέσων ενημέρωσης και των κομμάτων δεν θα πρέπει οι πολίτες να αποδίδουν μεγάλη σημασία.

Τι δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί σήμερα στις δημοσκοπήσεις

Εχει τονιστεί επανειλημμένως ότι, λόγω του ιδιότυπου χαρακτήρα των ευρωεκλογών, οι προεκλογικές δημοσκοπήσεις για αυτές είναι λιγότερο ακριβείς και θεωρούνται γενικά λιγότερο αξιόπιστες από τις αντίστοιχες έρευνες για τις εθνικές εκλογές. Η -έτσι κι αλλιώς δεδομένη- μικρότερη ακρίβειά τους, αυτή τη φορά υπονομεύεται για έναν αντικειμενικό λόγο που δεν έχει υπάρξει ξανά στο παρελθόν. Γι’ αυτό και η σημερινή εικόνα καθίσταται περιορισμένης χρονικής αξίας και αποτελεί περισσότερο από κάθε άλλη φορά «φωτογραφία της στιγμής». Λόγω της πρωτοφανούς μεθόδευσης, να διεξαχθούν φέτος οι ευρωεκλογές όχι μαζί με τον α’ γύρο, αλλά με τον β’ γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών, η πρόθεση ψήφου ευρωεκλογών που μετράται σήμερα σε μια δημοσκόπηση αφορά, στην πραγματικότητα, όχι τις επόμενες, αλλά τις μεθεπόμενες εκλογές. Θα μεσολαβήσει, δηλαδή, ένα πραγματικό εκλογικό γεγονός, ο α’ γύρος των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών (την Κυριακή 18/5/14).

Είναι δε γνωστό ότι ένα πραγματικό εκλογικό αποτέλεσμα έχει πάντοτε τη δική του πολιτική δυναμική (μικρότερη ή μεγαλύτερη), η οποία σήμερα δεν είναι γνωστή και συνεπώς οι σημερινές απαντήσεις των ερωτώμενων δεν είναι δυνατόν αντικειμενικά να την αποτυπώσουν. Ειπωμένο διαφορετικά, όσο βέβαιη είναι η επίδραση του αποτελέσματος του α’ γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών στο εκλογικό σώμα, άλλο τόσο βέβαιο είναι ότι αυτή η επίδραση δεν μπορεί να μετρηθεί δημοσκοπικά εκ των προτέρων.

Οπως συμβαίνει κάθε φορά έτσι και τώρα, ο α’ γύρος των αυτοδιοικητικών εκλογών ενδέχεται να δημιουργήσει εντυπώσεις υπέρ ή κατά κάποιων κομμάτων, να εδραιώσει ή να ανατρέψει το διαμορφωμένο πολιτικό κλίμα. Η δυναμική των δημοτικών εκλογών αρκετές φορές έχει υπάρξει καθοριστική για τις πολιτικές εξελίξεις. Ο,τι ισχύει για την αδυναμία μέτρησης –εκ των προτέρων– της επίδρασης των αυτοδιοικητικών εκλογών ισχύει και για την εκτίμηση της αποχής του β΄γύρου.

Η επίδραση της εκούσιας και ακούσιας αποχής στις ευρωεκλογές δεν είναι δυνατόν να μετρηθεί, ούτε με σχετική ακρίβεια, στις τρέχουσες δημοσκοπήσεις. Το μέγεθός της, το οποίο εξαρτάται σαφώς από το πολιτικό αποτέλεσμα του α’ γύρου, αλλά ταυτόχρονα και από άλλους σημαντικούς παράγοντες, όπως έχει ήδη εξηγηθεί αλλού, ενδέχεται να αποδειχτεί εξίσου καθοριστικό για το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

* Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας Ph.D, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Public Issue