Του Πέτρου Θ. Πιζάνια*
Η συζήτηση για τον ορισμό της οικονομικής άρχουσας τάξης στην Ελλάδα σήμερα, κάνει δειλά την εμφάνισή της έπειτα από δεκαετίες. Κατά κανόνα αυτή η τάξη ανάγεται από τους γράφοντες σε δέκα-δεκαπέντε επιχειρηματίες, συγχέοντας ανεπίγνωστα τη σημερινή άρχουσα τάξη με γαιοκτήμονες του Μεσαίωνα. Αλλες φορές γίνεται μια μεταφορική απεικόνιση της τάξης αυτής μέσω των κοτζαμπάσηδων, αγνοώντας πως οι τελευταίοι είχαν προκαλέσει τρεις εξεγέρσεις στην Πελοπόννησο και επιπλέον είχαν πάρει μέρος στην ελληνική Επανάσταση.
Η τάξη αυτή στην Ελλάδα δεν μπορεί να ερμηνευτεί απλοϊκά. Εχει εδραιώσει από χρόνια μια άρρηκτη συμμαχία με τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ και διατηρεί σοβαρά ανοίγματα στη Χρυσή Αυγή. Ακόμη, διαθέτει πολλές κοινωνικές ομάδες-προσαρτήματα της αναπαραγωγής ισχύος της, με πιο γνωστές τα μέσα και ανώτερα στελέχη των περισσότερων ΜΜΕ, των τραπεζών και άλλων επιχειρήσεων. Επίσης ελέγχει αρκετά στελέχη της κρατικής διοίκησης, δήμων και περιφερειών, έχει εξασφαλίσει τη στήριξή της από τη ΓΣΕΕ καθώς και ηγεσιών πολλών συνδικαλιστών ομοσπονδιών. Τέλος, με το σύστημα της ανομίας που διέσπειρε στην ελληνική κοινωνία επί δεκαετίες διαχειριζόταν προς όφελός της την παθητικότητα πολύ μεγάλου μέρους των πολιτών. Σήμερα, παρά την κρίση, διατηρεί μέσω των δύο κομμάτων, ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., έναν χώρο κοινωνικής επιρροής που ανέρχεται οπωσδήποτε στο 20% του ενήλικου πληθυσμού. Δεν είναι ασήμαντο ποσοστό, αν λάβουμε υπόψη την πολτοποίηση της ελληνικής κοινωνίας, αλλά είναι ασφαλώς πολύ συρρικνωμένη σε σχέση με το παρελθόν της ευημερίας και της ανομίας. Αυτή η συρρίκνωση που συνέπεσε, αν και όχι τυχαία, με την αλλαγή των συσχετισμών κυριαρχίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση υπέρ της Γερμανίας, οδήγησε την ελληνική άρχουσα τάξη σε συμμαχία οικονομικής και πολιτικής σημασίας με την αντίστοιχη γερμανική.
Ενα παλαιότερο πλέγμα σχέσεων οικονομικής αλληλεξάρτησης μεταξύ γερμανικής και ελληνικής άρχουσας τάξης, με πολύτροπα δίκτυα κοινών οικονομικών συμφερόντων, πλέγμα αμοιβαίας μαύρης χρηματοδότησης αξιωματούχων και πολιτικών κομμάτων με τη σύνοδη δικαστική συγκάλυψη, μετεξελίχθηκε με συμβολική συνεκτική αναφορά στο ευρώ. Πάντως πρόκειται για άνισες σχέσεις. Η ελληνική άρχουσα τάξη εξαρτάται σε απόλυτο βαθμό από τη γερμανική, ενώ η εξάρτηση της τελευταίας από την πρώτη είναι σχετική: με μικρή οικονομική σημασία αλλά σημαντική γεωπολιτικά με την έννοια της επιβεβαίωσης της γερμανικής πολιτικής λιτότητας και ευρύτερα της επικυριαρχίας της στην Ευρώπη. Αντί της αποσταθεροποίησης του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου της ευρωζώνης, η γερμανική άρχουσα τάξη επέλεξε να πολτοποιήσει τις επισφαλείς οικονομίες και μαζί τις κοινωνίες, την ελληνική, την πορτογαλική, την κυπριακή κ.ά. Αυτή την τελευταία ιδίως υπηρεσία την πρόσφερε από την αρχή της κρίσης η ελληνική, κινητοποιώντας όλα τα μέσα που διέθετε: τα δύο πολιτικά κόμματα, τα μέσα ενημέρωσης, ενώ η αδελφή γερμανική κινητοποίησε τα δικά της μέσα προπαγάνδας. Η ελληνική άρχουσα τάξη, ασφαλώς πολύ πιο αδύναμη από τη γερμανική, και πάντως εξασκημένη ιστορικά να συνεργάζεται με τους ναζί ή τη χούντα προκειμένου να εξασφαλίσει το κεφαλαιουχικό έχειν της, βρήκε προστασία στην ομόλογη γερμανική. Ετσι έγιναν αδελφοποιτές, με τη μεγάλη να προστατεύει τη μικρή αδελφή της στην Ελλάδα από τις επιπτώσεις της κρίσης.
Η λαϊκή στήριξη, την οποία αναμφίβολα διαθέτουν οι δύο αυτές άρχουσες τάξεις, δεν οφείλεται μόνο στην προπαγάνδα των συστημικών ΜΜΕ και στην όποια αλλοτρίωση προκαλούν σε κάποια δήθεν αρχική και αυθεντική λαϊκή συνείδηση. Τα ελληνικά λαϊκά στρώματα πληρώνουν σήμερα με όρους χαμηλής κοινωνικής αυτογνωσίας και υψηλού φόβου το κόστος της αποπνευματοποίησης της ζωής τους τα τελευταία τριάντα χρόνια. Και αυτό παρά τη μεγάλη τους εξόρμηση προς τη μόρφωση αυτές τις τρεις δεκαετίες, δεδομένου ότι οι επιδιώξεις τους είχαν κυρίως στοχεύσεις απόκτησης τυπικών προσόντων και μόνο παρεμπιπτόντως την ίδια τη μόρφωση – για να μη μιλήσουμε για την πλήρη εγκατάλειψη της ατομικής καλλιέργειας υπέρ του καταναλωτισμού.
Ωστόσο, κάθε συμμαχία, πόσο μάλλον τόσο άνιση, έχει τις αντινομίες της. Αφού η γερμανική πολιτική και οικονομική ελίτ ελέγχει τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ και μέσω αυτών την ελληνική νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία, επιθυμεί επιπλέον να αποκτήσει τη χρηματοδοτική επικυριαρχία στα μέσα κυριαρχίας της αδελφής ελληνικής. Οι γερμανικές βλέψεις διευκολύνονται από τον αμιγώς παρασιτικό χαρακτήρα, όχι του συνόλου της ελληνικής άρχουσας τάξης, αλλά του ηγετικού πυρήνα της, καθώς και από τη σχετική χρηματοδοτική τους ασφυξία.
Η Αριστερά έχει να αντιμετωπίσει αυτή τη συμμαχία η οποία είναι διευρυμένη από τις αντίστοιχες τάξεις των κρατών-δορυφόρων της Γερμανίας. Ετσι η αντιμετώπιση αυτής της καταστροφικής συμμαχίας γίνεται αναπόφευκτα ευρωπαϊκή, όπως άλλωστε και η κρίση. Αλλά με ποια μέθοδο; Νομίζω πως ό,τι έχει απομείνει από δημοκρατία στους ευρωπαϊκούς θεσμούς μπορεί να αποτελέσει τον μοχλό εγκλωβισμού της λειτουργίας τους. Η υποψηφιότητα του Αλ. Τσίπρα για την προεδρία της Επιτροπής είναι μια θαυμάσια κίνηση για πολλούς λόγους, αλλά και για την προβολή του ελληνικού προβλήματος ως ευρωπαϊκού. Ενώ η ιδέα για το δημοψήφισμα σχετικά με το Μνημόνιο μπορεί να θέσει αυτό το ζήτημα στην κρίση των Ελλήνων πολιτών. Ομως τι θα εμπόδιζε αλλεπάλληλες προσφυγές εναντίον της Επιτροπής αλλά και της ελληνικής κυβέρνησης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την ανθρωπιστική κρίση, μαζί με άλλα αριστερά ευρωπαϊκά κόμματα; Θα αποτελούσε προοίμιο των απανωτών βέτο σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας της ευρωζώνης αν δεν εισακούονταν τα ελληνικά αιτήματα, σε περίπτωση βέβαια κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ. Και αυτό θα είχε σημαντικές επιπτώσεις στο τόσο αγαπημένο σταθερό ευρώ της γερμανικής άρχουσας τάξης. Και απομένουν βαρύτερα όπλα, ιδίως γεωπολιτικής τάξης εκτός Ευρώπης.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
*Καθηγητής Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
