Ανάλυση – Του Γιάννη Μαυρή *

Ο εκλογικός καταποντισμός της Ν.Δ. και συνολικά του κυβερνητικού συνασπισμού (-7% και -11%, σε σύγκριση με τις βουλευτικές του Ιουνίου 2012), σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ κατόρθωσε να συγκρατήσει σχεδόν το σύνολο των βουλευτικών του δυνάμεων (91,6% των ψήφων του 2012, -138.000), έχει οδηγήσει σε θεαματική ανατροπή του εκλογικού συσχετισμού. Ενδέχεται δε, κατ’ αναλογία με το 2009, η δυναμική του εκλογικού αποτελέσματος να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά υπέρ του νικητή (bandwagon effect).

Το εκλογικό σώμα διαπιστώνει, με βάση πλέον την ίδια την πραγματικότητα και όχι τις δημοσκοπήσεις, ότι η αντιπολίτευση κερδίζει και η κυβέρνηση χάνει. Στην εκλογική ιστορία είναι γνωστή, βέβαια, και η αντίστροφη επίδραση, δηλαδή η συσπείρωση υπέρ αυτού που χάνει (underdog effect). Ωστόσο, στα ελληνικά δεδομένα παρατηρείται πιο συχνά η πρώτη.

Διεύρυνση βάσης

Ενώ τα βασικά κοινωνικά χαρακτηριστικά της εκλογικής βάσης του ΣΥΡΙΖΑ που καταγράφηκαν στην εθνική ψήφο παραμένουν, η σημερινή επιρροή του εμφανίζεται κοινωνικά περισσότερο «ισορροπημένη» (ΠΙΝΑΚΑΣ).

Από τη μία πλευρά, σημειώνει απώλειες στις νεότερες ηλικιακές ομάδες, στους ανέργους, τους φοιτητές, τους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα και τα αστικά κέντρα.

Ταυτοχρόνως, διευρύνει την επιρροή του στις μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, τους μισθωτούς του δημόσιου τομέα, τους συνταξιούχους και τις νοικοκυρές, καθώς και τις αγροτικές περιοχές.

Στους 24 μήνες της μετεκλογικής περιόδου (2012-2014), σχεδόν 828.000 ψηφοφόροι έχουν εγκαταλείψει τα 2 κόμματα της συγκυβέρνησης (530.000 τη Ν.Δ. και 298.000 το ΠΑΣΟΚ). Οι γεωγραφικές διαστάσεις της ανατροπής του εκλογικού συσχετισμού είναι περισσότερο εμφανείς στους χάρτες των εκλογικών περιφερειών και των δήμων του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Πρωτεύουσας (ΧΑΡΤΕΣ 1, 2).

Η κοινωνική αποδοκιμασία της Ν.Δ. είναι κάτι περισσότερο από εμφανής. Το ποσοστό της βρίσκεται εγγύτερα σ' αυτό που έλαβε τον Μάιο του 2012 και πολύ μακρύτερα από το ποσοστό που συσπείρωσε τον Ιούνιο. Η ψήφος της δεξιάς διαμαρτυρίας, που δεν είχε εκφραστεί ανοιχτά στις προεκλογικές δημοσκοπήσεις, εκδηλώθηκε εντονότερα ως ψήφος της τελευταίας στιγμής. Εξηγεί την επαναφορά του ΛΑΟΣ στο πολιτικό προσκήνιο, αλλά και την περαιτέρω άνοδο της Χ.Α., ακόμη και σε σχέση με το ποσοστό που έλαβε στις περιφερειακές.

Η διάρρηξη της κοινωνικής συμμαχίας της Δεξιάς που είχε αποκαλυφθεί τον Μάιο 2012 και η οποία συγκαλύφθηκε, λόγω της πόλωσης τον Ιούνιο, επανέρχεται σήμερα σε όλη της την έκταση. Η εκ νέου απομάκρυνση αυτών των στρωμάτων από τον κυβερνητικό συνασπισμό είναι πιθανότερο να παραπέμπει σε οριστικό διαζύγιο.

Kοινωνικές ρωγμές

Το εκλογικό αποτέλεσμα αποκάλυψε τις βαθιές ρωγμές που έχει επιφέρει στην κοινωνική της υποστήριξη η μισθολογική και φορολογική λεηλασία της ακίνητης ιδιοκτησίας των μεσαίων και ανώτερων στρωμάτων που τη στήριζαν μέχρι σήμερα (ΠΙΝΑΚΑΣ).

Ρωγμές που είναι αδύνατον να επουλωθούν, χωρίς άμεση και ριζική αλλαγή πολιτικής. Σε σχέση με το 2012, οι μεγαλύτερες εκλογικές απώλειες της Ν.Δ. εντοπίζονται σε εκείνες τις κοινωνικές κατηγορίες που αποτελούν ιστορικά τα κατεξοχήν στηρίγματα της συντηρητικής παράταξης: στους αυτοτοποθετούμενους στην «ανώτερη-αστική τάξη» (-22%), στα εργοδοτικά/επιχειρηματικά στρώματα (-11,1%), στους ελεύθερους επαγγελματίες (-11,2%) και στους συνταξιούχους (-10,5%), ιδίως του Δημοσίου.

Σημαντικές απώλειες σημειώνει ακόμη μεταξύ των μισθωτών του δημόσιου τομέα (-9%) αλλά και των αγροτών (-6%). Γεωγραφικά, δε, οι απώλειές της στις αγροτικές περιοχές (-9%) είναι εντονότερες από αυτές των αστικών κέντρων (-6,2%), ενώ οι απώλειες στη Μακεδονία (Κεντρική και Αν. Μακεδονία-Θράκη) υπερβαίνουν το 9%.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

* Ο Γιάννης Μαυρής είναι πολιτικός επιστήμονας Ph.D, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Public Issue