Του Βασίλη Λαδά*
Ο πρώτος κύκλος της ζωής της μικρής έκθετης Μαρίας έκλεισε με την ανάθεση της επιμέλειάς της στο «Χαμόγελο του Παιδιού». Ας ευτυχήσει στην πραγματική ζωή. Βέβαια οι φαντασιώσεις του φιλοθεάμονος κοινού για τη μητέρα της ξανθιάς Μαρίας διαψεύστηκαν. Δεν ήταν αρχοντοπούλα σαν τη μητέρα του μυθιστορηματικού Ολιβερ Τουίστ. Ούτε Βόρεια καλλονή νυχτερινών κέντρων. Ταλαίπωρη Βαλκάνια Ρομά κουνέλα ήταν. Αλλά ο ξανθός Ολιβερ και η Μαρία ανήκουν στα τυχερά έκθετα. Σ' αυτά που επέζησαν, που δεν εξοντώθηκαν αυθωρεί με τη γέννα τους, όπως συμβαίνει με καρπούς «αθεμίτων ερώτων» και πάμπτωχων γονέων.
Μέσα στους αιώνες ένας κόκκος άμμου είναι τα ανεπιθύμητα βρέφη που γλίτωναν τη σφαγή. Οσα τα περιμάζευαν από τους δρόμους φιλεύσπλαχνοι (ακόμη και δουλέμποροι). Στα ισχυρά κράτη δημιουργήθηκαν ιδρύματα για την περίθαλψή τους. Ηθελαν εργατική δύναμη, κωπηλάτες, υπηρέτριες, εταίρες. Ομως και στα βρεφοκομεία λειτουργούσε Καιάδας. Τα παιδάκια κινδύνευαν από κακοποιήσεις, από αδιαφορία των υπευθύνων. «Και πέθαιναν». Αυτή τη φράση χρησιμοποιεί ο Δ. Κ. Τσερώνης, γράφοντας για το Βρεφοκομείο εν έτει 1967 στο βιβλίο του «Οι Ρίζες μου και Αναμνήσεις», 1994.
Σελίδες Ντίκενς και στην Πάτρα. Το 1941 δώδεκα βρέφη πέθαναν από ασιτία γιατί τρεις υπάλληλοι κρατούσαν τα τρόφιμα για πάρτη τους. Τη σκαπούλαραν μέσα στην αναμπουμπούλα της Κατοχής και οι ιστορικοί της πόλης πέρασαν το γεγονός στα ψιλά. Τα ονόματα των υπευθύνων άφαντα. Βάλαμε τις φωνές για να δημοσιεύσει τα ονόματα ιστοριοδίφης σε βιβλίο που ανατυπώθηκε προ μηνών. Υστερα από 73 χρόνια σιωπής!
Φαίνεται πως στα έκθετα που επιζούν αποδίδεται εύνοια τύχης ή προστασία Θεού. Αποκτούν ηρωικές διαστάσεις, μυθικές. Καλότυχες ή κακότυχες, όπως είναι έρμαιο της τύχης και των ψευδαισθήσεων. Ο Ιων του Ευριπίδη και ο Οιδίπους του Σοφοκλή είναι τα δύο άκρα. Οι νευροεπιστήμες λένε πως κάτι μέσα στον εγκέφαλο παρακινεί τα έκθετα να βρουν τους γονείς τους –κι ας μη μείνουν μαζί τους. Μόνιμα έχω στο μυαλό μου το τέλος του μυθιστορήματος «Ιώβ» του Γιόζεφ Ροτ, όπου το εγκαταλελειμμένο άρρωστο παιδί, μετά το θαύμα της επιβίωσης, ύστερα από πολλά χρόνια, αναγνωρίζει τον πατέρα του.
………………………………………………………………………………
*Ο Β. Λαδάς είναι ποιητής και πεζογράφος
