Του Γρηγόρη Ιωαννίδη

 

Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον γεγονός, που συνέβη στη νεανική σκηνή μας τα τελευταία δυο χρόνια; Για μένα είναι η επαναλειτουργία του «Εμπρός». Του θεάτρου στο Ψυρρή και όχι μόνο. Η κατάληψη του «Εμπρός» δεν αποτέλεσε τον αυτοσκοπό, αλλά το τελικό στάδιο μιας γενικότερης αναστάτωσης στον χώρο του νεανικού θεάτρου, που είχε κάποια φανερά στοιχεία.

 

Πρώτα την αντισυστημική καταγωγή –πράγμα εξαιρετικά καλό όταν έχεις να κάνεις με νέες ομάδες. Επειτα, την αίσθηση του αδιεξόδου για πολλούς νέους καλλιτέχνες, τόσο από την άποψη της έκφρασης όσο και από καθαρά οικονομική άποψη. Τέλος, την έκφραση μέσω της κοινωνικής δικτύωσης –μιας παρέας-, που αποτελεί καθώς φαίνεται την προσφορότερη λύση στο πρόβλημα της διάσπαρτης καλλιτεχνικής παραγωγής.

 

Αυτά τα στοιχεία, ανάμεσα σε άλλα, οδήγησαν τους κατά τα άλλα μάλλον πολιτικά άτονους νέους στην κατάληψη ενός παλιού θεατρικού χώρου και την ίδρυση της δικής τους καλλιτεχνικής ουτοπίας. Στα επόμενα δύο χρόνια εργαστήρια, συναντήσεις, σεμινάρια, ανοικτές διαλέξεις γέμισαν το πρόγραμμα του «Εμπρός» συχνά με καταιγιστικό χαρακτήρα.

 

Το «Εμπρός» ήρθε να εκφράσει ένα ήδη έτοιμο κοινό, σαν το επιστέγασμα μιας κατάστασης που τώρα βρήκε, εκτός από τον χώρο, και το πνεύμα της. Και στο πνεύμα αυτό συντάχθηκαν ακόμα και φορείς που κανονικά θα έστεκαν εναντίον του, ακαδημαϊκοί και θεσμικοί φορείς του θεάτρου. Με άλλα λόγια, το «Εμπρός» έγινε γρήγορα κάτι το ιδεατό, μια κίνηση μάλλον παρά συγκεκριμένος τόπος συνάντησης.

 

Και τι κάνει το κράτος γι’ αυτό; Ο,τι κάνει συνήθως το κράτος. Αντιμετωπίζει το ζήτημα γραφειοκρατικά, με αλαζονεία, κακό γούστο και λάθος υπολογισμούς. Με πρόσχημα τη δημόσια αξιοποίηση, ζητεί πίσω τον χώρο. Για να τον αξιοποιήσει προφανώς, όπως πιστεύει, δημιουργώντας στη θέση του μια άλλη επιχείρηση, που κι αν έχει μεν τον χώρο, δεν θα έχει πια το πνεύμα τού «Εμπρός». Αφαιρεί ουσιαστικά από το θέατρο την αύρα του και θέτει όρους οικονομικής λειτουργίας, που εφαρμόζουν παντού, είτε πρόκειται για καλλιτεχνικό στέκι είτε για γυμναστήριο.

 

Δεκάδες νέοι, έτσι, που έβρισκαν στο «Εμπρός» μια κάποια κοινή αναφορά, μια ακριβοθώρητη νέα συλλογικότητα –και μάλιστα αγωνιστική, δηλαδή αληθινή συλλογικότητα- , θα πρέπει να γυρίσουν πίσω στα θραύσματα του πολιτιστικού μας τοπίου. Αλλά είναι βέβαια η οικονομία, ηλίθιε… Αναρωτιέμαι ποιος σοβαρός υπουργός θα σταματούσε μια δραστηριότητα, που παράγει περισσότερα από όσα καταναλώνει.

 

Τι να στοιχίζει στο κράτος η δραστηριότητα του «Εμπρός»; Και πόσα άραγε θα είναι αυτά που θα αποφέρει η νέα «αξιοποίηση» της περιουσίας του; (Αφού βέβαια συνυπολογισθεί το κόστος της ανακαίνισης που πρέπει κανονικά να προηγηθεί, αλλά και το κόστος των νέων ομάδων, που θα πρέπει να καταβάλουν στη συνέχεια μισθώματα για τις εμφανίσεις τους).

 

Ας κοστολογήσει, λοιπόν, πρώτα το υπουργείο πόσα θα του στοίχιζε σε ανθρωποώρες να στήσει μια τέτοια δραστηριότητα, να παράγει τόσα αισθητικά μορφώματα, να δουλέψει με τόσους ανθρώπους. Και ας σκεφτεί έπειτα πως όλα αυτά τα παρέχουν οι ομάδες που διαχειρίζονται το «Εμπρός» «δωρεάν». Στους ισολογισμούς πρέπει κάποτε να μπουν και κριτήρια που σέβονται την καλλιτεχνική –βλέπε ανταποδοτική- υπηρεσία αγαθών.

 

Στο «Εμπρός» εμφανίστηκε, δούλεψε και έκανε αισθητή την παρουσία της μια γενιά ανθρώπων που δρούσε όχι μόνο αποκλεισμένη, αλλά κι αόρατη από το σύστημα. Φαντάζομαι ένα κράτος που θα αντιλαμβανόταν τη μοναδική ευκαιρία προόδου και εξέλιξης, που δίνουν τέτοια αυθόρμητα κινήματα. Πού αντί να στερεί θα παρακολουθούσε διακριτικά, θα βοηθούσε την ανάπτυξη της οργάνωσης, θα φρόντιζε με υλικό τις τυχόν ανάγκες, με γνώμονα ένα κέρδος άυλο και πνευματικό, κι ωστόσο χειροπιαστό και αξιολογήσιμο.

 

Οράματα; Πρόκειται για κοινό σχέδιο πολιτιστικής διαχείρισης που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες. Σχέδιο που προσκομίζει αγαθά. Και δίνει μέλλον.