Φωτογραφίζει και σχολιάζει Ο Τάσος Κωστόπουλος
Τρία χρόνια μετά την ψήφισή του, ο νόμος 4009 της Αννας Διαμαντοπούλου και του Αδώνιδος Γεωργιάδη «για τη δομή, τη λειτουργία, τη διασφάλιση της ποιότητας και τη διεθνοποίηση» των ΑΕΙ δείχνει πλέον ανοιχτά τα δόντια του προς όλες τις κατευθύνσεις. Δεν πρόκειται για το αλήστου μνήμης πανεπιστημιακό άσυλο, η ολοσχερής κατάργηση του οποίου χρησιμοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2011 ως πρόσχημα για την υπερψήφιση του νόμου από τις μελλοντικές συνιστώσες της κυβέρνησης Παπαδήμου (1). Ούτε για το καθαρά εικονικό πρόβλημα των «αιωνίων» φοιτητών, η επικείμενη διαγραφή των οποίων από τις καταστάσεις του πανεπιστημιακού δυναμικού ενδέχεται να πυροδοτήσει ακόμη μια έκρηξη των νεότερων γενεών, που αντιλαμβάνονται -και πολύ σωστά- την υλοποίηση μιας παρόμοιας εκκαθάρισης ως έναν διαρκή εκβιασμό που κρέμεται πάνω από τα δικά τους κυρίως κεφάλια (2)˙ καθόλου συμπτωματικά, η ίδια ακριβώς απειλή ήταν άλλωστε αυτή που γέννησε τους νικηφόρους αγώνες του παρελθόντος ενάντια στον νόμο 815 του «εθνάρχη» Καραμανλή το 1979-80 (3), το «πολυνομοσχέδιο» των Μητσοτάκη-Κοντογιαννόπουλου το 1990-91 (4) και τη «μεταρρύθμιση» της Μαριέττας Γιαννάκου το 2006-07 (3-5).
Η πιο πρόσφατη εξέλιξη αφορά τον σκληρό πυρήνα του νέου θεσμικού πλαισίου των ΑΕΙ: την ουσιαστική περιστολή των δημοκρατικών διαδικασιών μεταξύ των ίδιων των πανεπιστημιακών, τομή που διαφοροποιεί το πνευματικό τέκνο των Διαμαντοπούλου – Γεωργιάδη από παλιότερες συντηρητικές αναδιαρθρώσεις. Το όχημα γι’ αυτή την τροπή, και συνάμα την κορυφή του παγόβουνου μιας πολύ ευρύτερης αναδιάταξης, αποτελούν οι φετινές πρυτανικές «εκλογές». Ως γνωστόν, εν ονόματι της «αξιοκρατίας» ο Ν.4009 επιβάλλει το προκαταβολικό ξεσκαρτάρισμα των υποψηφίων από το Συμβούλιο Ιδρύματος (Σ.Ι.) κάθε ΑΕΙ, στο οποίο μετέχουν εκπρόσωποι εξωτερικών φορέων, ιδιωτικών επιχειρήσεων κ.λπ. (βλ. «Ιός» 22.2.2014). Από το σύνολο των υποψηφίων, το Σ.Ι. επιλέγει τρεις μονάχα για να υποβληθούν στη βάσανο της ψήφου των συναδέλφων τους.
Οπως διαπιστώνουμε απ’ όσα πρακτικά έχουν αναρτηθεί στο διαδίκτυο, αλλά και από την αντιπαραβολή των προγραμματικών κειμένων που υπέβαλαν οι υποψήφιοι με τους καταλόγους των προκριθέντων, τα κριτήρια που επικράτησαν στη φετινή παρθενική δοκιμή αυτής της κρησάρας ήταν καθαρά πολιτικοϊδεολογικά. Οσοι υποψήφιοι πρότειναν μια πολιτική συνεννόησης με τους φοιτητές και τους συναδέλφους τους, τον μη αποδεκατισμό των διοικητικών υπαλλήλων, την ήπια μεταχείριση των «αιωνίων» και συγκεκριμένα μέτρα αξιοκρατίας (π.χ. διασφάλιση της ανωνυμίας των φοιτητικών γραπτών κατά τις εξετάσεις) κόπηκαν προκαταβολικά από τα Συμβούλια. Σε αντίθεση με τους υποστηρικτές της «μηδενικής ανοχής» στις κινητοποιήσεις φοιτητών και υπαλλήλων, της αστυνόμευσης των πανεπιστημιακών χώρων και της στενότερης διαπλοκής του πανεπιστημίου με το ιδιωτικό κεφάλαιο, που προκρίθηκαν πανηγυρικά.
Δεν διανύουμε, άλλωστε, παρά το πρώτο ακόμη στάδιο των τεκτονικών αλλαγών που αποβλέπουν στην «απελευθέρωση» των ΑΕΙ από τις δημοκρατικές κατακτήσεις της Μεταπολίτευσης (6). Αντί για την ανατροπή των τελευταίων «από τα πάνω» (με συνταγματική αναθεώρηση), που επιχείρησε η Γιαννάκου και εξακολουθεί να υπόσχεται ο Σαμαράς, επέρχεται πλέον η ανατροπή «από τα κάτω», μέσω του νέου παρασυντάγματος που απαρτίζουν τα μνημόνια κι η εφαρμοστική τους νομοθεσία: μολονότι το άρθρο 16 εξακολουθεί να επιβάλλει τον δημόσιο χαρακτήρα των ΑΕΙ, αλλεπάλληλοι νόμοι των τελευταίων χρόνων (Ν. 4046/2012, 4093/2012, 4111/2013, 4148/2013, 4254/2014) έχουν πρακτικά εξισώσει τα πτυχία διαφόρων ιδιωτικών «κολεγίων» με τα πανεπιστημιακά. Η συνολική ατζέντα αποτυπώνεται στις σχετικές «συστάσεις» του ΟΟΣΑ: όχι μόνο ιδιωτικά ΑΕΙ αλλά και δίδακτρα στα δημόσια, κατάργηση της μονιμότητας των διδασκόντων, εξάρτηση της κρατικής χρηματοδότησης από την εκπλήρωση συγκεκριμένων στόχων που θα θέτει η κυβέρνηση, επιλογή των φοιτητών από τα ίδια τα ιδρύματα αντί για το αδιάβλητο σύστημα των πανελλήνιων εξετάσεων. Εξέλιξη για την οποία οι εξεγερμένοι φοιτητές του 2006-07 μας είχαν όλους εγκαίρως προειδοποιήσει (7-10).
