24/07/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Κυκλοφόρησε η συλλογή «λοιπόν ας φιληθούμε» του Ε. Ε. Κάμινγκς

Με ερωτική ποίηση και ελευθεροστομία προχωράει η κοινωνία

Ο Χάρης Βλαβιανός και ο Γιάννης Δούκας συνεργάστηκαν και μας παραδίδουν μεταφρασμένα 49 άκρως προκλητικά, φιλήδονα ποιήματα του μεγάλου Αμερικανού, σε μια έκδοση δίγλωσση, εικονογραφημένη με λάγνα σχέδια του ίδιου του ποιητή.
      Pin It

Της Παρής Σπίνου

 

Στην ταινία του Γούντι Αλεν «Η Χάνα και οι αδερφές της», ο Μάικλ Κέιν φλερτάρει την Μπάρμπαρα Χέρσεϊ χαρίζοντάς της μια συλλογή του Ε. Ε. Κάμινγκς και της προτείνει να διαβάσει τους στίχους από το «somewhere i have never travelled, gladly beyond». Είναι ένα από τα ρομαντικά ποιήματα του σπουδαίου Αμερικανού μοντερνιστή, που στο παρελθόν είχε μεταφράσει ο ποιητής Χάρης Βλαβιανός στον τόμο «33x3x33: ποιήματα-δοκίμια –θραύσματα» (Νεφέλη).

 

Αυτή τη φορά, όμως, ο ρομαντισμός μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. O Χάρης Βλαβιανός μάς παραδίδει, σε συνεργασία με έναν νεότερο ποιητή, τον Γιάννη Δούκα, μια συλλογή με 49 άκρως προκλητικά, φιλήδονα ποιήματα του Ε. Ε. Κάμινγκς: «λοιπόν ας φιληθούμε» (Πατάκης). Μια δίγλωσση έκδοση (αγγλικά και ελληνικά) με εικονογράφηση από ερωτικά συμπλέγματα, που ο ίδιος ο Αμερικανός ποιητής είχε φιλοτεχνήσει. Ετσι επιβεβαιώνεται η λατρεία που έτρεφε για τις γυναίκες -είχε κάνει τρεις γάμους- και μια γοητευτική προσωπικότητα, που ξεδιπλώθηκε σε πλήθος ερωτικών επιστολών.

 

Ο ερωτισμός χαρακτήριζε και καθόριζε τον Εντουαρντ Εσλιν Κάμινγκς (1894-1962). Ηταν η εμμονή του. «Υμνησε περισσότερο από καθετί τον έρωτα: σαρκικό, ρομαντικό, ιδεώδη ή υπερβατικό. Αλλοτε άσεμνος και λάγνος, άλλοτε συναισθηματικός και τρυφερός, πότε συγκεκριμένος και πότε όχι, πάντοτε όμως συγκλονιστικός, ο Κάμινγκς έχει γράψει κατά τη γνώμη μου κάποια από τα ωραιότερα και δραστικότερα ερωτικά ποιήματα του 20ού αιώνα», επισημαίνει ο Χ. Βλαβιανός.

 

Κυρίες και πόρνες, σμιλεμένα στήθη και άγρια ανδρικά χέρια, φιλιά και ανάσες, λουλούδια, ήχοι και μυρωδιές στροβιλίζονται στους στίχους του. «Κυριαρχεί το συναίσθημα, όχι η λογική, η φύση, όχι η πόλη». Οι Αμερικανοί αγαπούν τον Κάμινγκς, τον ανακαλύπτουν ξανά και ξανά, παρ’ ότι ορισμένοι κριτικοί ενοχλούνται από την εμμονή του και τον έχουν κατηγορήσει «ότι σε αντίθεση με άλλους κορυφαίους ποιητές της γενιάς του, όπως ο Ελιοτ ή ο Πάουντ, δεν εξελίχθηκε. Ωστόσο, όσοι έχουν μελετήσει την ποίησή του ξέρουν ότι στο πέρασμα του χρόνου εμβάθυνε στο ίδιο θέμα, έγινε περισσότερο Κάμινγκς –που σημαίνει περισσότερο ιδιοφυής και γνήσιος ποιητής- ή, για να το πω αλλιώς, κάποιος που με τόλμη και επιμονή προσπάθησε να φέρει στο φως ό,τι πιο πολύτιμο και μύχιο έκρυβε μέσα του», λέει ο Χ. Βλαβιανός.

 

Ο ίδιος τον χαρακτηρίζει «δύσκολο» ποιητή: «Δημιούργησε ένα ιδιωτικό σύμπαν με τη γλώσσα και τη θεματολογία του, γι’ αυτό δεν μπορεί να έχει επιγόνους». Χαρακτηριστική είναι η «τυπογραφία» του, πώς «σχεδιάζει» με τις λέξεις. «Ανέπτυξε μια προσωπική γραμματική και στίξη». Ακόμα και η υπογραφή του είναι με πεζά: e.e.cummings. «Ηταν λεξιλάγνος. Επινοεί λέξεις, παίζει μαζί τους, τις σπάει, τις ενώνει, κάνει δρασκελισμούς. Σαν το μπερδεμένο μαλλί που πρέπει να ξεμπλέξεις».

 

Εκτός από τα παιχνίδια του Κάμινγκς στο χαρτί, ενδιαφέρον έχει και το παιχνίδι μεταξύ των δύο Ελλήνων μεταφραστών του. «Μοιραστήκαμε από 25 ποιήματα και μετά τα είδαμε μαζί, τα δουλέψαμε ξανά και ξανά. Είναι καλό σε αυτή τη μοναχική και αυτιστική εποχή να υπάρχουν συνεργασίες», λέει ο πρεσβύτερος, ο οποίος έχει παραδώσει εξαιρετικές και πολυδιαβασμένες συλλογές των Τ. Σ. Ελιοτ, Ε. Πάουντ, Π. Γουίτμαν, Αν Κάρσον κ.ά. Ο νεότερος, Γιάννης Δούκας, προσθέτει: «Γράφω έμμετρα, αγαπώ όμως τον πρώιμο αγγλόφωνο μοντερνισμό. Ηταν μια προσπάθεια να επικοινωνήσω με την ποίηση του Κάμινγκς, αλλά και μια μαθητεία δίπλα σε έναν έμπειρο μεταφραστή όπως ο Χ. Βλαβιανός».

 

Ο Ε. Ε. Κάμινγκς γεννήθηκε στο Κέμπριτζ το 1894, σπούδασε στο Χάρβαρντ, πήρε μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ φυλακίστηκε ως ύποπτος για κατασκοπία. Οταν απελευθερώθηκε έζησε μποέμικα στο πολυαγαπημένο του Παρίσι για μερικά χρόνια. Εμφανίστηκε στα γράμματα το 1922 με το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα «The enormous room» και στη συνέχεια με την ποιητική συλλογή «Tulips and chimneys» (1923).

 

Εγραψε περίπου 3.000 ποιήματα. Ηρθε σε ρήξη με το παρελθόν, ήταν αβάν γκαρντ και οι ερωτικοί του στίχοι θεωρήθηκαν προκλητικοί. Ωστόσο ο πρωτοποριακός δημιουργός, πολιτικά υπήρξε συντηρητικός ρεπουμπλικάνος και είχε μια σκοτεινή πλευρά.

 

Κατηγορήθηκε για αντισημιτισμό, καθώς «πίστευε ότι το εβραϊκό κεφάλαιο και η τοκογλυφία αλλοτρίωναν την κοινωνία», λέει ο Χ. Βλαβιανός. «Η άρνηση της πραγματικότητας, η αμεσότητα, το συναίσθημα, ο ανορθολογισμός ήταν στοιχεία της τέχνης που εκμεταλλεύτηκε ο Χίτλερ για να έχει υπό την επιρροή του τις μάζες».

 

Ωστόσο, στις μέρες, «που παρατηρούμε επιστροφή του συντηρητισμού», όπως τονίζει ο Γ. Δούκας, «καλό είναι να υπάρχει ο πειραματισμός, η ελευθεροστομία, η ερωτική θεματολογία, γιατί έτσι προχωράει η κοινωνία».

 

 * xvii.

 

Kυρία, θα σε αγγίξω με τον νου μου.

Θα σε αγγίξω και θα σε αγγίξω και θα σε αγγίξω

ώσπου να μου δώσεις

ξαφνικά ένα χαμόγελο, συνεσταλμένα άσεμνο

(κυρία θα σε

αγγίξω με τον νου μου.) Θα σε αγγίξω,

αυτό είναι όλο,

απαλά κι εσύ ολότερα θα γίνεις

με απέραντη ευκολία

το ποίημα που δεν θα γράψω.

 

[email protected]

 

Scroll to top