Του Γεωργίου Νικ. Σχορετσανίτη*
Η τιμή των προγόνων και των πεθαμένων μελών της οικογένειας έχει μακραίωνη παράδοση στο Βιετνάμ. Την ημερομηνία του θανάτου τους στο σεληνιακό ημερολόγιο, οι απόγονοι ή τα μέλη των οικογενειών τούς μνημονεύουν στο σπίτι ή σε κάποια παγόδα.
Στους βωμούς των ναών οι συγγενείς προσεύχονται γι' αυτούς προσφέροντας συνήθως τρόφιμα, φρούτα, κρασί, μαζί με τα απαραίτητα λουλούδια και μπαστούνια με θυμίαμα, δείχνοντας έτσι την αγάπη, τον σεβασμό και την ευγνωμοσύνη τους στους αποδημήσαντες. Η παράδοση βεβαίως συνεχίζεται και πέραν των προαναφερθεισών ημερομηνιών.
Την 15η ημέρα του 7ου μήνα κάθε σεληνιακού έτους, οι βουδιστές του Βιετνάμ διεξάγουν επίσης τις τελετές τους σε παγόδες. Ολο το εκκλησίασμα προσεύχεται για όλους τους νεκρούς και ιδιαίτερα για τους νεκρούς χωρίς απογόνους κι αυτούς που υπήρξαν θύματα πολέμου. Οι τελετές μπορεί να διαρκέσουν και μία εβδομάδα ή ακόμα και δεκαπέντε ημέρες.
Η παράδοση είναι η ίδια και στην πόλη Χουέ, την αρχαία βασιλική πρωτεύουσα του Βιετνάμ. Οι άνθρωποι σε αυτή την πόλη, ωστόσο, συνδέουν τις τελετές και με τους νεκρούς του πολέμου. Στο 5ο φεγγάρι κάθε σεληνιακού έτους, χρονική περίοδος που εντοπίζεται γύρω στα τέλη Ιουνίου έως αρχές Ιουλίου, κάθε οικογένεια βουδιστών στην πόλη κάνει τις απαραίτητες δεήσεις στον βωμό της οικογένειας καθώς και σε κάποιες παγόδες με τις ανάλογες προσφορές, και προσεύχονται για τους αθώους αμάχους που σκοτώθηκαν από τους Γάλλους εισβολείς στα τέλη του 19ου αιώνα.
Την 23η ημέρα του πέμπτου μήνα, το έτος At Dau (ήτοι το έτος 1885), οι γαλλικές δυνάμεις πραγματοποίησαν σφοδρή αντεπίθεση εναντίον του βασιλικού στρατού του Βιετνάμ, ο οποίος υπερασπιζόταν την πρωτεύουσα πόλη της Χουέ, σκοτώνοντας περίπου 2.000 έως 3.000 στρατιώτες και άμαχους κατοίκους. Αν η ακριβής ημερομηνία των συμβάντων είναι η 23η ημέρα του 5ου μήνα, οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να μνημονεύσουν τους νεκρούς τους οποιαδήποτε ημερομηνία είναι πρόσφορη στην οικογένεια, υπό την προϋπόθεση ότι θα βρίσκεται εντός του 5ου μήνα.
Εκτός από τον πέμπτο μήνα, τις τελευταίες δεκαετίες οι βουδιστές της Χουέ προσεύχονται και κατά τον πρώτο μήνα του σεληνιακού έτους για τα θύματα του πολέμου του 1968, όταν οι μονάδες του κομμουνιστικού στρατού του Βορείου Βιετνάμ διεξήγαγαν αιφνιδιαστική επίθεση στην πόλη Χουέ, ενώ οι δύο πλευρές βρίσκονταν σε συμφωνημένη εκεχειρία.
Οι μονάδες του Στρατού του Νοτίου Βιετνάμ που υπερασπίζονταν την πόλη δεν ήταν σε ετοιμοπόλεμη καλή κατάσταση λόγω της κατάπαυσης του πυρός. Την πρώτη ημέρα του νέου έτους, το Ετος του Πιθήκου, οι δρόμοι της Χουέ γέμισαν με στρατιώτες των Βιετκόνγκ, οι οποίοι το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να καλέσουν όλους τους στρατιώτες, τους δημοσίους υπαλλήλους όλων των υπηρεσιών, τα πολιτικά μέλη του κόμματος, καθώς και τους φοιτητές, να παρουσιαστούν στην «Επιτροπή του επαναστατικού λαού», καταχωρίστηκαν στα βιβλία τους και αφέθηκαν ελεύθεροι με την υπόσχεση της ασφάλειας.
Κατά τη διάρκεια τριών εβδομάδων κάτω από κατοχή των μονάδων των Βιετκόνγκ, υποχρεώθηκαν σε έλεγχο από την κομμουνιστική επιτροπή τρεις ή τέσσερις φορές. Στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου 1968, όμως, οι Αμερικανοί πεζοναύτες και το πεζικό του Νοτίου Βιετνάμ διεξήγαγαν αιματηρές αντεπιθέσεις και ανακατέλαβαν την πόλη έπειτα από πολυήμερες σφοδρές μάχες που ανάγκασαν τον εχθρό να αποσυρθεί σε διάφορες κατευθύνσεις.
Εν τω μεταξύ, όσοι κλήθηκαν να παρουσιαστούν την τελευταία φορά στις κομμουνιστικές αρχές εξαφανίστηκαν μόλις οι πεζοναύτες του Νοτίου Βιετνάμ ελευθέρωσαν τη Χουέ. Οι περισσότεροι αγνοούμενοι ήταν στρατιώτες σε μη μάχιμες μονάδες και νεαροί πολίτες για τους οποίους κανένας δεν ήξερε την τύχη τους.
Στα τέλη όμως του Φεβρουαρίου του 1968, οι τοπικές αρχές βρήκαν πολλούς μαζικούς τάφους. Σε κάθε θέση, σε κάθε χώρο θάφτηκαν μαζί εκατοντάδες πτώματα αγνοουμένων. Οι περισσότεροι ήταν δεμένοι μεταξύ τους με σχοινιά, ηλεκτρικά καλώδια ή σύρματα τηλεφώνου και είχαν σκοτωθεί με όπλα ή με ξυλοδαρμό ή ακόμη και μαχαιρωμένοι μέχρι θανάτου.
Οι μαζικοί τάφοι συγκλόνισαν την πόλη και ολόκληρη τη χώρα. Σχεδόν κάθε οικογένεια στη Χουέ είχε τουλάχιστον έναν συγγενή, ο οποίος είτε σκοτώθηκε είτε εξακολουθούσε να αγνοείται. Ο τελευταίος μαζικός τάφος που βρέθηκε ήταν στην αυλή ενός δημοτικού σχολείου τον Μάιο του 1972, ο οποίος περιείχε περίπου διακόσια σώματα κάτω από την άμμο.
Η άμμος δεν είχε αφήσει κανένα σημάδι που να παρέπεμπε σε ομαδικό τάφο, έως ότου κάποιο γκρέιντερ έσκαψε βαθιά το έδαφος για τη δημιουργία αθλητικού χώρου κρίκετ. Εκτός από περισσότερα από δύο χιλιάδες άτομα, των οποίων οι θάνατοι έχουν επιβεβαιωθεί μετά την αποκάλυψη των μαζικών τάφων, η μοίρα των άλλων που ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες, είναι ακόμη και σήμερα άγνωστη.
Η σφαγή του 1968 στη Χουέ είχε αποτέλεσμα την απότομη στροφή του κοινού απέναντι στον πόλεμο και πολλοί εναντιώθηκαν στους κομμουνιστές και πήραν το μέρος της κυβέρνησης του Νοτίου Βιετνάμ μετά τα φρικτά γεγονότα, έως τις 30 Απριλίου 1975, οπότε το Νότιο Βιετνάμ έπεσε στα χέρια του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Από τον Απρίλιο του 1975, το κομμουνιστικό καθεστώς του Βιετνάμ σταδιακά, έντεχνα και σκόπιμα μετακίνησε πολλές οικογένειες των θυμάτων της σφαγής από την πόλη σε άλλες κατευθύνσεις. Οι άνθρωποι στην πόλη, ωστόσο, εξακολουθούσαν να τιμούν τη μνήμη τους κάθε χρόνο, κι επειδή οι πολίτες ανακατεύουν τις βουδιστικές ιεροτελεστίες με τις άλλες γιορτές, οι κομμουνιστικές τοπικές αρχές δεν έχουν κανένα λόγο να τις απαγορεύσουν!
Η έχθρα πιστεύουν οι κάτοικοι της Χουέ σίγουρα δεν θα πρέπει να παραδίδεται στις νεότερες γενιές, αλλά οι απόγονοι θα πρέπει να διδάσκονται την όλη ζοφερή αλήθεια. Σήμερα στη Χουέ είναι διάχυτη η εντύπωση ότι τα εγκλήματα πολέμου δεν πρέπει να ξεχνιούνται, αλλά και η ιστορία να μη γράφεται από… μονόπλευρους συγγραφείς!
Μια προσεκτική μελέτη της επίσημης ιστορίας της σφαγής της Χουέ φανερώνει ότι ο μύθος υπηρέτησε τα συμφέροντα των ΗΠΑ και συνεχίζει να επηρεάζει τη στάση του κοινού βαθιά μέχρι σήμερα. Επιπλέον συνεχώς εκδίδονται αντιφατικές εκθέσεις σχετικά με τον αριθμό των σκελετών που πραγματικά ανακαλύπτονται.
Οι μαρτυρίες του Alje Vennema, ενός Καναδού γιατρού που εργαζόταν την εποχή εκείνη στην επαρχία της Χουέ και ο οποίος έκανε τις δικές του έρευνες, είναι χαρακτηριστικές. Τα στοιχεία του αποδεικνύουν ότι οι περισσότεροι από αυτούς ήταν θύματα των μαχών στην περιοχή, αντί των πολιτικών δολοφονιών.
Ειδικά στις θέσεις των αυτοκρατορικών τάφων, δήλωσε ότι οι περισσότεροι από τους νεκρούς ήταν ντυμένοι με τις φόρμες των οπλιτών. Οι γύρω χωρικοί ανέφεραν ότι μεταξύ 21ης και 26ης Φεβρουαρίου, η περιοχή βίωσε βαρείς βομβαρδισμούς και σφυροκοπήματα. Και σε αντίθεση με την πεποίθηση ότι πολλά από τα θύματα είχαν θαφτεί εκεί ζωντανά, αυτός είπε ότι όλα τα πτώματα είχαν πληγές.
Κατά τη διάρκεια του 1969, έγιναν πολλές εκταφές στα χωριά γύρω από τη μαρτυρική Χουέ, χωρίς την παρουσία δημοσιογράφων. Αρκετές πληροφορίες συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι ήταν θύματα των βομβαρδισμών και όχι της εκτέλεσης από τους κομμουνιστές. Ηταν γνωστό άλλωστε από τότε ότι ένας σημαντικός αριθμός των θυμάτων ήταν γυναίκες και παιδιά.
Εν ολίγοις οι ανακολουθίες και οι άλλες αδυναμίες των διαφόρων επίσημων εγγράφων, η έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων επιβεβαιώνει ότι η συντριπτική πλειονότητα των πτωμάτων που ανακαλύφθηκαν το 1969, ήταν στην πραγματικότητα θύματα της αμερικανικής αεροπορικής δύναμης και των μαχών που μαίνονταν στα χωριουδάκια της περιοχής.
Φυσικά στις ιστορίες πάντοτε μπλέκονταν δημοσιογράφοι κι από τις δύο πλευρές, στελέχη πρεσβειών με τις ανάλογες ιστορίες, εξιστορήσεις, συνεντεύξεις αποστατών απ’ τις μάχες, αιχμαλώτων με το ανάλογο φυσικά αντίκρισμα και ότι άλλο μπορεί να φαντασθεί κάποιος, τοποθετημένα όλα μέσα σε όλο το ζοφερό σκηνικό του πολέμου.
Η τεχνική της εμφάνισης πολλών αποστατών και αιχμαλώτων σε συνεντεύξεις Τύπου χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον σε πολλές περιπτώσεις προκειμένου να τεκμηριωθεί πειστικά ένα επίμαχο πολιτικό ή στρατιωτικό ζήτημα, το οποίο δεν θα μπορούσε διαφορετικά. Να παρουσιαστούν, για παράδειγμα, τα θύματα των βομβαρδισμών ως θύματα της κομμουνιστικής μανίας ή το αντίθετο, για λόγους εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης, σε συνεργασία πάντοτε με τους διαπλεκόμενους δημοσιογραφικούς κύκλους. Το θέμα, το οποίο τελικά οι ιστορικοί πρέπει να σταθμίσουν, δεν είναι αν έλαβαν χώρα εκτελέσεις, αλλά αν ήταν το αποτέλεσμα μιας προκαθορισμένης εκκαθάρισης μεγάλων στρωμάτων της κοινωνίας και αν ήταν ο βομβαρδισμός των αεροπλάνων και του πυροβολικού, αυτός που προκάλεσε τον θάνατο πολλών χιλιάδων αμάχων κατά τη διάρκεια της μάχης στη Χουέ για την κατάληψή της.
Η κατανόηση των τεχνικών της διαστρέβλωσης και της παρερμηνείας πολλών γεγονότων ενδιαφέρουν σήμερα τους ιστορικούς, στρατιωτικούς και πολιτικούς, κι όχι τον απλό λαό της πολύπαθης αυτής χώρας!
………………………………………………………………………………………………………………………………………
* Ιατρός – διευθυντής χειρούργος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου
