Του Μισέλ Φάις
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΙΤΤΑΣ
Στην πραγματική ζωή ενός συγγραφέα, αλλά και στη συμβολική, το πρώτο βιβλίο (όπως και το τελευταίο…) έχει ιδιαίτερο βάρος. Ξαναπιάνοντας το νήμα του προηγούμενου Σαββάτου, σήμερα ξεχωρίσαμε έξι τίτλους πρωτοεμφανιζόμενων πεζογράφων.
Είναι αλήθεια ότι ανέκαθεν ο κόσμος του βιβλίου αναζητούσε νέες φωνές. Κάποιες φορές αυτός ο ζήλος εκφυλιζόταν σε νεολατρεία, κάποιες άλλες ―λιγότερες― αποτύπωνε την αυθεντική ανάγκη της λογοτεχνικής συνέχειας.
Τα μυθιστορήματα, οι νουβέλες και οι συλλογές διηγημάτων που διακρίναμε συγκεντρώνουν όλα τα εχέγγυα για να ερεθίσουν τον απλό και συστηματικό αναγνώστη. Γραφές παραδοσιακότερες ή νεωτερικότερες, θεματοκεντρικές ή κειμενοκεντρικές, ρέουσες, στιβαρές ή θρυμματισμένες· πρόζες που μετέρχονται τρόπους της πλάγιας αυτοβιογραφίας ή της μετωπικής κοινωνικής ανησυχίας, του παιγνίου ή της παρωδίας, του καθημερινού αλλόκοτου ή του μελλοντολογικού άγχους, της αστικής περιπλάνησης ή του τοπικού/κοσμοπολίτικου αυτοπροσδιορισμού· βιβλία νέων συγγραφέων που διεκδικούν μια θέση στη βιβλιοθήκη μας.
…………………………………………
Χρήστος Αρμάνδο Γκέζος
«Η λάσπη»
Μυθιστόρημα
Εκδόσεις Μελάνι
Ο 28χρονος πρωταγωνιστής του βιβλίου επιστρέφει στην Αθήνα έπειτα από έναν χρόνο στο εξωτερικό, αποφασισμένος να αυτοκτονήσει.
Καθώς περιπλανάται στους δρόμους της πόλης υλοποιώντας τις τελευταίες λεπτομέρειες του σχεδίου του, παρατηρεί το καθετί γύρω του, αναμοχλεύει, παραληρεί, λαχανιάζει, φρενιάζει, ψέγει, εξεγείρεται, υποτάσσεται, συνδιαλέγεται με τυχαίους περαστικούς, παλιούς γνώριμους και τον εαυτό του, παραπαίοντας συνεχώς μεταξύ του εκπνέοντος παρόντος και του διαρκώς επεκτεινόμενου παρελθόντος, τα οποία συγχέει αξεδιάλυτα αποκαλύπτοντας σταδιακά όσα προηγήθηκαν και όσα θα ακολουθήσουν.
Η πλοκή προωθείται μέσα από την πρωτοπρόσωπη αφήγηση του πρωταγωνιστή στην οποία ενσωματώνονται εναλλασσόμενοι οι μονόλογοι και οι διάλογοι κάθε χρονικού επιπέδου. Θεματικά, το μυθιστόρημα είναι κατά κάποιον τρόπο μια προέκταση της πρώτης μου ποιητικής συλλογής («Ανεκπλήρωτοι φόβοι», 2012), βάζοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο να αναμετράται με τις αγκυλώσεις, τις ανεπάρκειές του και το φυσικό ή ανθρωπογενές περιβάλλον, να παλεύει με τις έξω από αυτόν δυνάμεις προκειμένου να αποκτήσει μια ψευδαίσθηση ελέγχου, ζυγίζοντας συνεχώς το θεμελιώδες δίπολο ζωή-θάνατος, και εντέλει να προσπαθεί επίπονα να ανακαλύψει τη θέση του στον χώρο και τον χρόνο.
…………………………………………
Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
«Το παρόν αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας»
Εκδόσεις Πόλις
Είναι εύκολο να προσδιορίσω τι δεν είναι αυτό το βιβλίο: δεν είναι μυθιστόρημα και δεν είναι ποιητική συλλογή. Τυπικά, πρόκειται για μια επιλογή κειμένων, μικρών ή και πολύ μικρών, που προέκυψαν τα τελευταία χρόνια εν είδει status στο facebook, και αφορούν τις αγαπημένες μου εμμονές: τα οικεία (και γι’ αυτό ακριβώς παράδοξα) αντικείμενα, την τριβή με τη δουλειά της μετάφρασης και τη γλώσσα, ανησυχητικούς ανθρώπινους χαρακτήρες. Κυρίως όμως την ιδέα ότι η πραγματικότητα είναι ένα διαρκές παιχνίδι, μια κατασκευή σαν από τουβλάκια Lego, που μπορείς μέσα από τον γραπτό λόγο να (ανα)διαμορφώνεις την εικόνα της κατά βούληση, παραμένοντας ωστόσο λειτουργικός ως άνθρωπος (τουλάχιστον, όσο λειτουργικός ήσουν και πριν…).
Ταυτόχρονα, η συλλογή ως σύνολο είναι ένα εντελώς καινούργιο εγχείρημα από εκδοτικής απόψεως. Δεν είναι μόνο η μετάβαση κειμένων από ένα ηλεκτρονικό μέσο στο χαρτί σπάνια, αλλά ακόμα και η έννοια του flash novel, της πολύ μικρής φόρμας, σχετικά καινοφανής στα καθ’ ημάς. Εκείνο που ελπίζω είναι το αποτέλεσμα να αποδειχθεί πρωτίστως διασκεδαστικό. Ευτυχώς, η όρεξη του ανθρώπου για ιστορίες, είτε μικρές είτε μεγάλες, δεν φαίνεται να έχει μειωθεί εδώ και κάμποσες χιλιάδες χρόνια.
…………………………………………
Ακης Παπαντώνης
«Καρυότυπος»
Νουβέλα
Εκδόσεις Κίχλη
Καρυότυπος ονομάζεται η απεικόνιση, ανά ζεύγη και κατά φθίνουσα σειρά μεγέθους, όλων των χρωμοσωμάτων ενός κυττάρου. Η κυτταρολογική αυτή τεχνική χρησιμεύει στη διάγνωση χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
Για τη νουβέλα, η οποία θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο από τις Εκδόσεις Κίχλη, αποτελεί τόσο τον τίτλο όσο και τη ραχοκοκαλιά της αφήγησης: ένας μοριακός βιολόγος μετακομίζει από την Αθήνα στην Οξφόρδη για να εργαστεί σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα. Εκεί, ξένος μεταξύ ξένων, μέσα από τα πειράματά του αναζητά απαντήσεις στα ερωτήματα που τον βασανίζουν. Είναι η γονεϊκή στοργή εγγενές ένστικτο ή επίκτητος χαρακτήρας; Πώς αναδιαμορφώνει η γενετική του καταγωγή την καθημερινότητά του; Είναι η μοναξιά επιλογή ή ανθρώπινη κατάσταση; Μπορεί κανείς να πει ψέματα στον εαυτό του;
Πρόθεσή μου, κατά τη σύνθεση των δεκαεννέα χιλιάδων λέξεων του βιβλίου, που διήρκεσε κάτι περισσότερο από τέσσερα χρόνια, ήταν ένα σχόλιο για τη ρίζα της εσωστρέφειας της σύγχρονης ζωής — για τον ίλιγγο του να είσαι «μόνος ανάμεσα σε πλήθος (μόνων)» και το βάρος των πρώτων βιωμάτων. Με γνώμονα αυτό, καθώς διατρέχουμε χρωμόσωμα χρωμόσωμα τον «καρυότυπο» του ήρωα, προσπάθησα να ανασυστήσω την αναμέτρησή του με τις ρίζες του, τη χώρα στην οποία ζει, τη χώρα την οποία άφησε, τη γλώσσα, την εικόνα του εαυτού του, την οικογένειά του, το άλλο φύλο, τις επινοημένες μνήμες και ενοχές του, τα πειραματόζωά του και τα «ορφανά Τσαουσέσκου» — με όλα όσα ναρκοθετούν την πραγματικότητα ενός νέου ανθρώπου ο οποίος «πάσχει από μνήμη» και κινείται χωρίς πυξίδα σε μια πόλη που αρνείται να γνωρίσει, «ήδη τρία χρόνια εκεί».
…………………………………………
Νικόλας Περδικάρης
«Ο σκύλος με το λουλούδι στο στόμα»
Διηγήματα
Εκδόσεις Ροδακιό
Υπό τις συνηθισμένες συνθήκες, το χουρχουρητό μιας γάτας ή το ανεπαίσθητο γαύγισμα ενός σκύλου θα μπορούσε να είναι η αφορμή για να γραφτεί αυτό το βιβλίο.
Στη δική μου περίπτωση ωστόσο, τα συγκεκριμένα διηγήματα είναι εμπνευσμένα από τους ανθρώπους. Κομμένες και ραμμένες στο πετσί τους, οι ιστορίες ξετυλίγονται σαν προσωπικές, παρά κάτι αυτοβιογραφικές, μαρτυρίες των καταστάσεών τους. Κάπου στο βάθος, τα ζώα απλώς (συν)υπάρχουν, υπενθυμίζοντας στα δίποδα αφεντικά (τρόπος του λέγειν) τι είναι ο έρωτας, ο θάνατος, η απώλεια και η ηδονή.
Γάτες και σκύλοι με βοήθησαν ώστε να γίνει η αφήγηση πιο συμπαγής. Αλλά η πυκνότητα των λέξεων αλάφρυνε, χάρη στο αιφνίδιο πέρασμα από το συνειδητό στο υποσυνείδητο και αντιστρόφως.
Μαζί με τους ήρωές μου, προσπάθησα να σκάψω βαθιά στην ανθρώπινη ψυχή. Μόνο που, αντί για φτυάρι, θεώρησα σκόπιμο να χρησιμοποιήσω μαχαίρι. Ετσι που τα πρόσωπα της φαντασίας μου άλλοτε πληγώνουν και άλλοτε πληγώνονται.
Ανεξάρτητα από το είδος της φύσης τους πάντως, όλα τα πλάσματα του βιβλίου μοιάζουν να εμπνέονται από κάτι θεϊκό: αυτό που με έκανε να ανατριχιάσω, όταν αποφάσισα (επιτέλους) να αφιερώσω μια ιστορία στη Μελίνα και στον Ray (Charles). Το ίδιο ένιωθα και όταν σκεφτόμουν επίμονα ότι ο πόνος είναι μια αιτία για να χαθείς και να γεννηθείς ξανά. Οπως ακριβώς συνέβη στη σωσία της Amy Winehouse, πρωταγωνίστρια της ιστορίας «Αμαρτωλή Πόλη». Σε κάθε περίπτωση, η αγάπη απέναντι στους ανθρώπους κυριαρχεί μέσα στις σελίδες. Τουλάχιστον έτσι θέλω να πιστεύω για το έργο μου. Σε τελευταία ανάλυση, δεν είναι τα ίδια τα διηγήματα «σκληρά», αλλά η ζωή που μας ωθεί να τα αφηγηθούμε.
…………………………………………
Κωνσταντίνος Τζήκας
«Κομμένα»
Διηγήματα
Εκδόσεις Νεφέλη
Στο μυθιστόρημά της «Το δάσος της νύχτας», η Τζούνα Μπαρνς γράφει πως «το δέντρο της νύχτας είναι το δέντρο με το πιο σκληρό ανέβασμα». Οι ήρωες των διηγημάτων που περιέχονται στη συλλογή «Κομμένα», που θα κυκλοφορήσει τον Οκτώβριο από τις εκδόσεις Νεφέλη, έχουν σκαρφαλώσει το δέντρο της τρομερής νύχτας της ύπαρξης και έχουν τρυπηθεί και καταματωθεί σε καθεμιά από τις βελόνες του. Στο τέλος, ένα μόνο κομμάτι τους επιβιώνει, ίσα ίσα για να στεφανώσει την κορυφή του δέντρου.
Ο τίτλος του βιβλίου αναφέρεται σε βαθιές τομές, κοφτερές αιχμές, μεταφορικές όσο και κυριολεκτικές, που διατρέχουν όλα τα διηγήματα. Δεκατρείς ιστορίες με ήρωες καφκικούς, όσο και «καυχηκούς», στον βαθμό που φαίνονται να καυχώνται υπογείως ή απροκάλυπτα για τη φαιδρή τους παράνοια. Ηρωες που έχουν διαρραγεί, καθώς ορισμένοι ξεφουσκώνουν από μια μικρή, ανεπαίσθητη τρυπίτσα στη λαστιχένια πανοπλία τους, άλλοι αναζητούν κομμένα άκρα για να λατρέψουν και άλλοι πάλι θέλουν να μεταμορφωθούν σε έναν σπάγκο που θα κοπεί και θα τους μετατρέψει σε αδέσμευτο χαρταετό. Αλλά, κατά μήκος αυτών των λασπωμένων ρωγμών λιμνάζουν επίσης το χιούμορ και ο έρωτας – για έναν άνθρωπο, μια ιδέα, για την εκτροπή από τον αυτοκινητόδρομο της ζωής.
Κατά τη νιτσεϊκή προτροπή, το βιβλίο αυτό θα διαβαστεί σαν να κοιτάζεις πολλή ώρα την άβυσσο και να τη νιώσεις εντέλει να σε κοιτάζει πίσω. Ή σαν να αντικρίζεις από το παράθυρό σου μαύρες τρύπες στο Διάστημα, δισεκατομμύρια παρσέκ μακριά.
…………………………………………
Βίκυ Τσελεπίδου
«Κιχ»
Διηγήματα
Εκδόσεις Νεφέλη
Μέτρημα, κάτι λείπει∙ μέτρημα, κάτι περισσεύει.
Στο νήμα πάνω του φανταστικού, οι ήρωες αγωνίζονται να κρατηθούν από την πραγματικότητα∙ μερικοί τα καταφέρνουν.
Στο χιόνι, στη στέγη, στο ψυγείο, στο 79ο σκαλοπάτι. Είκοσι πέντε ιστορίες κάτω από το χαλί.
Η γριά θα σηκώσει τελικά το τσεκούρι, ο τρελός της γειτονιάς θα βγει θριαμβευτής από τον νάρθηκα της εκκλησίας, το φρένο του αυτοκινήτου τη μία θα πιάσει, την άλλη όχι. Ζευγάρια που σκάβουν με τα νύχια τους κάτω από τα σ' αγαπώ, χέρια που υπογράφουν διαθήκες άλλων. Αναμονή. Η Σοφία περιμένει το μωρό της, ο Τάσος σταματά πια να περιμένει το δικό του, ο Πέτρος στην εντατική.
Σε έναν επαρχιακό δρόμο, μια γυναίκα διασταυρώνεται με μια χελώνα. Η Ελένη γλιστράει και πέφτει, ποιος θα τη σώσει; Μια γύφτισσα κατευθύνεται προς το μέρος της. Ενας άντρας στολίζει για χριστουγεννιάτικο δέντρο τη μάνα του, η Νίτσα ονειρεύεται να παντρευτεί τον πατέρα της, υπομονετικά ο σκύλος γλείφει τα μάτια της Αγλαΐας από τα αίματα. Ξεθωριασμένες από τον ήλιο φωτογραφίες, ντάμα κούπα, τρία καρό, γεύση από καμένη ζάχαρη. Ο σαρανταπεντάρης γιος στην κούνια του κι η αγωνία να μείνουν όλα στη θέση τους. Ησυχία. Ησυχία! Κιχ!
Η σάρκα πρώτα, μετά τα υπόλοιπα.
Ελληνική επαρχία, ελληνική πρωτεύουσα. Η Τουρκία πάντα στα ανατολικά.
