Της Εφης Μαρίνου
Η Ελλάδα παλεύει μεταξύ νόμου και συμφερόντων, ακυβερνησίας και ελευθερίας, Ανατολής και Δύσης. Ενας άνθρωπος καλείται να επιλέξει ανάμεσα στην πολιτική ύπαρξη και τον συμβιβασμό, τα υψηλά ιδεώδη και τον έρωτα, ενώ πολλαπλά σχέδια δολοφονίας υφαίνονται υπόγεια.
Το περασμένο Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου έκλεισαν 183 χρόνια από τη δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια, του πρώτου κυβερνήτη της χώρας. Και στο θέατρο 104 μόλις ξεκίνησε η παράσταση «Capo D’ Istria», ένα πολιτικό θρίλερ στα ίχνη της Ιστορίας, σε διασκευή και σκηνοθεσία Αναστασίας Κουμίδου. Το κείμενο βασίζεται στο έργο του Νίκου Καζαντζάκη «Καποδίστριας», την αλληλογραφία του Καποδίστρια με τη Ρωξάνδρα Στούρτζα, καθώς και ιστορικό και σύγχρονο αρχειακό υλικό.
«Κατά τη διάρκεια της έρευνάς μου αποκόμισα έντονα την αίσθηση ότι η πολυσχιδής προσωπικότητα του πρώτου κυβερνήτη της νεότερης ιστορίας της χώρας χρησιμοποιείται κατά περίπτωση από διαφορετικές πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές οπτικές», λέει η Αναστασία Κουμίδου. «Η πτυχή του Καποδίστρια ως ήρωα του Ρομαντισμού και του Διαφωτισμού, η πτυχή του ανθρώπου που αφιέρωσε τα ιδεώδη του για την ανασύσταση αυτού του τόπου με μια ακραιφνώς καθαρή πολιτική και διπλωματική οπτική σπανίζει στα δημοσιεύματα που κυκλοφορούν».
Αλλά πώς προέκυψε η ιδέα για μια παράσταση με θέμα τον Καποδίστρια; Μια συγκυρία γεγονότων έφερε στα χέρια της Αναστασίας Κουμίδου τη μελέτη του καθηγητή της στην Αμερική Βασίλη Λαμπρόπουλου για το έργο του Καζαντζάκη «Καποδίστριας».
«Ο συγκεκριμένος τόμος με τα θεατρικά του Καζαντζάκη δεν είχε πέσει ποτέ στην αντίληψή μου. Με ιντριγκάρισε ο τρόπος που ο συγγραφέας έχτισε την πολυπρόσωπη τραγωδία του. Εστίασα ιδιαίτερα στο χρονικό πλαίσιο που εξελίσσεται το έργο, οι δύο τελευταίες μέρες του πρώτου κυβερνήτη της χώρας, πριν από τη δολοφονία του. Αυτή η συνθήκη μού ενέπνευσε ακαριαία το “επείγον” των γεγονότων. Ξεκίνησα μια πεντάμηνη έρευνα σε βιβλιοθήκες, στο Διαδίκτυο, ταξίδεψα ακόμα και στην Κέρκυρα. Ταυτόχρονα αφουγκραζόμουν την καθημερινότητα, την καλπάζουσα ειδησεογραφία, αναζητώντας την κοινή σύνδεση στον καμβά μιας εποχής αστάθειας, έλλειψης σταθερού κοινωνικού ιστού. Δημιουργήθηκαν πολλά σκαριφήματα, ενώθηκαν κομμάτια και το παζλ άρχισε ν’ αποκτάει κάποια μορφή, στην αρχή άτεχνη. Υπόψη ότι πρόκειται για την πρώτη μου απόπειρα να διασκευάσω κείμενο. Ευγνωμονώ τη Λούλα Αναγνωστάκη, που με ενθάρρυνε στις στιγμές της ανασφάλειάς μου με τις κατευθύνσεις και το χιούμορ της. Οταν το κείμενο πήρε μια πρωτόλεια μορφή, αισθανόμουν ότι μου έλειπε το κέλυφος: η αρχή και το τέλος, ο συνδετικός κρίκος τού σήμερα με το τότε. Δεν ήθελα να κάνω ένα ιστορικό έργο, αλλά είχα ένα έργο που ακουμπούσε στα ίχνη της Ιστορίας».
Από το αδιέξοδο έσωσε την Αναστασία Κουμίδου μια είδηση σε εφημερίδα για τη δημοπρασία ενός κειμένου που αφορούσε τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. «Λειτούργησε ως δημιουργικό ερέθισμα», μας λέει. «Δημιούργησα μια φανταστική δημοπρασία χειρόγραφων του Ιωάννη Καποδίστρια και της στενής του φίλης, Ρωξάνδρας Στούρτζα. Εκρινα πως σε μια εποχή όπως η δική μας, που άγεται και φέρεται εν πολλοίς από ένα χρηματοπιστωτικό σύστημα, θα έφτιαχνα μέσα από τη διακειμενική μου διασκευή τις γέφυρες του “τότε” με το “τώρα”».
Η τραγωδία του Καζαντζάκη παρείχε τα βασικά συστατικά για τη διασκευή. Τον χρόνο, τον τόπο, κάποια από τα πρόσωπα και την ατμόσφαιρα του επείγοντος από την οποία κυρίως εμπνεύστηκε τη μορφή του πολιτικού θρίλερ. Αλλά υπήρξαν και άλλα κείμενα που λειτούργησαν ισότιμα στη διασκευή. Η αλληλογραφία του Καποδίστρια με τη Στούρτζα, τα κείμενα του Κολοκοτρώνη, όπως καταγράφηκαν από τον Τερτσέτη, τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη, φράσεις από τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Σέξπιρ, αλλά και οι πολιτικοί λόγοι του Κένεντι καθώς κι ένα κείμενο του Χόρχε Λουίς Μπόρχες που ακούγεται στο τέλος του έργου.
Η σκηνογραφία και ο φωτισμός λειτουργούν και συνδιαλέγονται συνεχώς δημιουργώντας έναν αισθητικό δρόμο που βαδίζει στα ίχνη του θεατρικού πολιτικού θρίλερ.
«Στη διαδρομή της έρευνάς μου συναντήθηκα με τον πρόεδρο της Εταιρείας Μελέτης Εργου Ιωάννη Καποδίστρια και του οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ για τη βοήθεια και τον χρόνο που διέθεσε για να με διαφωτίσει. Παράλληλα υπήρξε μια ταυτόχρονη μελέτη ταινιών πολιτικών θρίλερ, τόσο από μένα όσο και από τη μουσικό Αντριάνα Μίνου, που χρησιμοποίησε την τεχνολογία για να συνθέσει νέους δρόμους πάνω σε κλασικά κομμάτια, από τη σχεδιάστρια φωτισμού Κατερίνα Μαραγκουδάκη, αλλά και από όλους τους συνεργάτες του δημιουργικού κομματιού της παράστασης. Αυτή η διακειμενικότητα έχει στόχο να δημιουργήσει μια αλληγορία και να φωτίσει την πορεία των ιστορικών γεγονότων σ’ ένα γεωγραφικό και χρονικό διηνεκές».
Βλέπουμε ότι στην παράσταση παίζει κι ένας αρχαιολόγος. Τι δουλειά έχει στο θέατρο; «Τον Κώστα Πασχαλίδη τον γνώρισα σε μια προσωπική ξενάγηση στο Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Με εντυπωσίασαν η θεατρικότητα της ξενάγησής του και οι σύγχρονες αναγωγές που έκανε για να με βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των συνθηκών του ναυαγίου. Του μίλησα για την παράσταση που ετοίμαζα και μου παρείχε απλόχερα τη βοήθειά του. Οταν λοιπόν, έγραφα, τον ρόλο του δημοπράτη, δεν μπορούσα να σκεφτώ κανέναν άλλον ηθοποιό που θα τον ερμήνευε καλύτερα. Απέφυγα να του δώσω άλλες υποκριτικές οδηγίες πέραν του «να τα πεις όπως μου έκανες την ξενάγηση»»…
ΙNFO: 104 (Ευμολπιδών 41, Γκάζι, τηλ.: 2103455020, 6940290312) «Capo D’ Istria». Διασκευή-σκηνοθεσία: Αναστασία Κουμίδου. Σκηνικά-κοστούμια: Απόστολος Βέττας. Μουσική σύνθεση: Αντριάνα Μίνου. Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη. Κίνηση: Κωνσταντίνος Μίχος. Παίζουν: Βίκυ Μαραγκάκη (Ρωξάνδρα Στούρτζα), Γιώργος Κροντήρης (Giovanni Capo D’ Istria), Νίκος Παπαδόπουλος (Γιάννης Τριανταφύλλου), Ακίνδυνος Γκίκας (Στρατηγός Θοδωράκης). Φιλική συμμετοχή: Σπύρος Κοκκίνης. Συμμετέχει ο αρχαιολόγος Κώστας Πασχαλίδης. Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή έως τις 19 Οκτωβρίου.
