Του Βλάση Κωστούρου

 

Η Ελευθερία Αρβανιτάκη και ο Βασίλης Τσιτσάνης έχουν κάτι κοινό: ακουμπούν στο συναίσθημα με βαθιά ποιητικότητα αλλά και με ιδιάζουσα απλότητα. Ισως αυτό να εντόπισαν και οι συγγενείς του μεγάλου δημιουργού και της έκαναν την πρόταση να είναι εκείνη η τραγουδίστρια στο αφιέρωμα των εκατό χρόνων από τη γέννησή του και των τριάντα από τον θάνατό του, αύριο το βράδυ στο Ηρώδειο.

 

Για την ίδια, βέβαια, η όποια σύγκριση είναι κάτι παραπάνω από ιεροσυλία. Ο Τσιτσάνης για την Ελευθερία δεν είναι απλώς ένας μεγάλος καλλιτέχνης. «Είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ελληνικής μουσικής, είναι αυτός που άλλαξε τη μουσική ματιά στο ελληνικό τραγούδι, είναι μεγάλος δάσκαλος», μας λέει λίγο μετά το τέλος της πεντάωρης πρόβας της που παρακολουθήσαμε. Η Ελευθερία Αρβανιτάκη συν-εργάζεται στην πρόβα της. Ακούει τους μουσικούς της, νιώθει ασφάλεια μαζί τους και μετράει τη γνώμη τους. Πώς αλλιώς, όταν τις ενορχηστρώσεις έχουν αναλάβει ο Αλέξανδρος Κτιστάκης και ο Νίκος Μέρμηγκας, δύο μεγάλες φυσιογνωμίες στον χώρο της μουσικής, με βαθιά γνώση στο έργο του Τσιτσάνη.

 

Η ίδια αφήνεται στο συναίσθημα των τραγουδιών του μεγάλου και βαρυσήμαντου ρεπερτορίου που έχει να διαχειριστεί, στοχεύοντας στη διατήρηση του μέτρου. Προσεγγίζει τον Τσιτσάνη με διακριτικότητα και σεβασμό. Οπως χαρακτηριστικά λέει: «Η υπερβολή δεν είναι καθόλου γοητευτική. Αντίθετα, τις περισσότερες φορές μπορεί να είναι και κιτς. Πρόθεσή μου είναι το βράδυ της Τετάρτης στο Ηρώδειο να λάμπουν τα πρόσωπα όλων μας, και όσων είναι πάνω αλλά και όσων είναι κάτω απ’ τη σκηνή». Πώς να μη λάμπουν, αφού γι’ αυτό το αφιέρωμα η Ελευθερία επέλεξε να καλέσει στη σκηνή την «εφηβεία» της, το «μεγάλο πάρτι της ζωής της», τη «χαμένη της αθωότητα», τα μέλη δηλαδή της Οπισθοδρομικής Κομπανίας, με την οποία έκανε το ντεμπούτο της στο τραγούδι.

 

Μια άλλη εποχή

 

Ηταν τέλη του ’70 όταν η Κομπανία ανακάλυψε την Ελευθερία Αρβανιτάκη σε μια ταβέρνα στη Σκόπελο. Mαζί συνέχισαν μέχρι τα μέσα του ’80 να τραγουδούν από Τσιτσάνη μέχρι Βαμβακάρη σε όλη την Ελλάδα. «Λυπάμαι που δεν μπορείτε να ζήσετε αυτή την εποχή», λέει νοσταλγικά, αναφερόμενη στα χρόνια που έκανε τα πρώτα της βήματα στο τραγούδι, παρέα με τον Αγγελο Σφακιανάκη και πολλούς άλλους. «Ηταν μια εποχή αθωότητας, νομίζαμε ότι τα πάντα θα αλλάξουν, ότι είχαμε τη δύναμη στα χέρια μας. Ηταν μια εποχή “πάρτι” για την Ελλάδα, ανέβαινε το ΠΑΣΟΚ με τον Ανδρέα, φανταζόσουν ότι αυτό που έρχεται μπροστά έχει μόνο φως. Δεν ήταν μόνο που ήμασταν νέοι και έβραζε το αίμα μας. Ολη η Ελλάδα πίστευε στην αλλαγή εκείνη την εποχή και η Κομπανία ήταν η φωνή, αν θέλετε, αυτού του μηνύματος».

 

Η διάψευση ήρθε μάλλον απότομα και με τον χειρότερο τρόπο. Πόσο διαφορετική είναι η Ελευθερία τού τότε με την Ελευθερία τού τώρα; «Το μόνο που έμεινε αναλλοίωτο είναι η αγάπη μου για τη μουσική και την τέχνη. Ολα τ’ άλλα άλλαξαν. Κι έτσι είναι και το σωστό, το φυσικό», λέει.

 

Ο Τσιτσάνης είναι εδώ

 

Τα τραγούδια που έχει επιλέξει να συμπεριλάβει στο ρεπερτόριο η Ελευθερία Αρβανιτάκη είναι ένα κι ένα. «Ακρογιαλιές δειλινά», «Σεράχ», «Τα λιμάνια», «Κάνε λιγάκι υπομονή», «Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα», «Γκιουλμπαχάρ», «Νύχτες μαγικές» και πολλά άλλα, όχι τόσο δημοφιλή, αλλά που «κάτι κάνουν μέσα της», όπως λέει. Εχει κρατήσει για την ίδια αυτά που θυμόμαστε μέσα από γυναικείες ερμηνείες και έχει μοιράσει τα υπόλοιπα στην Κομπανία και τον Σταμάτη Κραουνάκη.

 

«Ο Σταμάτης είναι κατ’ αρχάς ένας πολύ μεγάλος καλλιτέχνης» λέει απαντώντας στην ερώτηση ποιος θα είναι ο ρόλος του το βράδυ αυτό. «Αγαπά πολύ τον Τσιτσάνη, τον θεωρεί κατά έναν τρόπο δάσκαλό του κι έχει ετοιμάσει ιδιαίτερες ενορχηστρώσεις πάνω σε πολύ αγαπημένα τραγούδια». Αναρωτιέται κανείς: πόσο εύκολα πιάνεις το κλίμα των τραγουδιών αυτών που γράφτηκαν σε βίωμα και χρόνο παρελθοντικό. Η ίδια ξεκαθαρίζει: «Δεν θέλουμε επ’ ουδενί να πιάσουμε το κλίμα αυτής της εποχής και δεν μπορούμε να το κάνουμε πρακτικά άλλωστε. Ο Τσιτσάνης είναι εδώ, έχει τραγούδια διαχρονικά, ξαναγεννιέται και μπαίνει σε άλλες φόρμες με την ίδια αξία και τον ίδιο θαυμασμό απ’ τον ακροατή. Μου κάνει εντύπωση πόσοι νέοι ασχολούνται σήμερα με τα τραγούδια του, πόσοι τα “πειράζουν” μουσικά, τα ξεσκονίζουν. Βλέπεις αυτή την ανάγκη για επιστροφή στο κλασικό, στο αξεπέραστο».

 

Κομπανία, μια μικρή κομμούνα

 

Ο Αγγελος Σφακιανάκης, εμπνευστής της Οπισθοδρομικής Κομπανίας και ιχνηλάτης ταλέντων, μια και εκείνος ήταν που ανακάλυψε τη φωνή της Αρβανιτάκη, έχει πολλά να θυμάται από εκείνα τα χρόνια και άλλα τόσα να προσδοκά για τη βραδιά στο Ηρώδειο. «Η Κομπανία έκανε πράξη το γλέντι των παλιών εποχών, της εποχής που μαζεύονταν οι άνθρωποι, έτρωγαν, έπιναν και τραγουδούσαν. Ηταν μια ιδεολογία, μια μικρή κομμούνα. Απ’ τον ηχολήπτη μέχρι την Αρβανιτάκη ο μισθός ήταν ο ίδιος. Βρήκαμε έτοιμο έναν κόσμο που φώναζε: “Η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες” και σ’ αυτό επενδύσαμε. Γι’ αυτό και τώρα χαίρομαι που θα ξαναβρεθούμε, έπειτα από 29 χρόνια στη σκηνή με τραγούδια του Τσιτσάνη. Γιατί ο Τσιτσάνης, πέρα από πατριαρχική μορφή στη μουσική, είναι Ελλάδα. Νιώθω πως θα είναι μια βραδιά που θα κλείσουμε το μάτι στην Ιστορία. Τη δική μας και της Ελλάδας».

 

* INFO: «Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα», 1 Οκτωβρίου, Ωδείο Ηρώδου Αττικού, ώρα έναρξης 9.00 μ.μ.

 

[email protected]