Tης Παρής Σπίνου – Φωτ.: Μάριος Βαλασόπουλος
Μια ανεμόσκαλα 10 μέτρων, κατασκευασμένη από κατακόκκινα μαλλιά, κρέμεται στον τοίχο της επιβλητικής Villa Ilisia, που στεγάζει το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο. Είναι μια εγκατάσταση της Γεωργίας Δαμοπούλου, μια εικαστική «διαφυγή» από την πόλη, την καθημερινότητα, την κρίση. Ο Μάριος Σπηλιόπουλος, με φωτογραφίες από τον αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας, μεταφέρει έναν αρχαίο βωμό και μια σαρκοφάγο στον κήπο του αθηναϊκού μουσείου οδηγώντας τους επισκέπτες σε μια «διέλευση» από τον έναν τόπο στον άλλο. Πιο δίπλα η Ντόρα Θεοδωροπούλου, με αφετηρία τον διπλό τάφο της Σταμάτας από τη συλλογή του Βυζαντινού, δημιουργεί ένα σκάμμα με γεωμετρικές κατασκευές, όπου το παρελθόν «διαθλάται» πάνω στο παρόν και αλλάζει κατεύθυνση, ενεργοποιώντας τη φαντασία.
Βρισκόμαστε στο μουσείο με την πλούσια βυζαντινή κληρονομιά, που γιορτάζει τα 100 χρόνια του. «Διασχίζουμε» τον υπέροχο κήπο του, «διαβαίνουμε» τις αίθουσές του για την πρωτότυπη έκθεση με τίτλο «ΔΙΑ», που ανοίγει διάλογο μεταξύ εικαστικών, αρχιτεκτόνων, θεωρητικών και κοινού, αλλά και με τον ίδιο τον χώρο. Σχεδόν τέσσερα χρόνια την επεξεργάζονταν οι επιμελήτριες, οι αρχιτέκτονες Ντόρα Θεοδωροπούλου, Βάνα Τεντοκάλη και η εικαστικός Ελίνα Θεοδωροπούλου ζητώντας από τους δημιουργούς να μπουν σε ένα ενδιαφέρον εννοιολογικό παιχνίδι. Δηλαδή, να επιλέξουν συγκεκριμένες λέξεις από το λεξικό που περιέχουν την πρόθεση «διά» (διαφορά, διαδίκτυο, διαίσθηση, διαφθορά, διαλεκτική, διασπώ, διάρκεια κ.λπ.) και να κάνουν έργα ειδικά για το μουσείο. Ετσι έχουμε την ευκαιρία να δούμε 36 έργα 37 καλλιτεχνών, που έγιναν αποκλειστικά για συγκεκριμένους χώρους του Βυζαντινού και ανοίγουν καινούργιες διαδρομές στον επισκέπτη.
«Η ύπαρξη του υπαίθριου χώρου, της αυλής είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο. Ενα αίθριο στην καρδιά της Αθήνας σε φέρνει σε επαφή με το χώμα, το οποίο λειτουργεί ως πρωτογενές υλικό τόσο για τους αρχιτέκτονες όσο και για τους εικαστικούς, δημιουργώντας κίνητρο και σκέψεις και παραπέρα επεξεργασία» επισημαίνει η Ντ. Θεοδωροπούλου. Τα έργα αναπτύσσουν μια διαλεκτική σχέση τόσο με τον τόπο όσο και με τον χρόνο. «Μιλάμε για ένα ταξίδι ανάμεσα στους αιώνες. Βρίσκοντας ο καλλιτέχνης τον χώρο του, οικειοποιείται ένα κομμάτι της Ιστορίας με έναν πολύ βιωματικό τρόπο. Η πρόθεση “διά” δίνει ένα στοιχείο ανάμεσα στους ανθρώπους, τις εποχές, τους πολιτισμούς και οδηγεί τον καθένα σε ένα διαφορετικό ταξίδι που τον διαχωρίζει και τον συνδιαλέγει την ίδια στιγμή. Υπάρχει ως άτομο και ως ομάδα» τονίζει και η Ελ. Θεοδωροπούλου.
Κομμάτια της Ιστορίας που κουβαλάει το Βυζαντινό, οι θησαυροί που προβάλλει, συνθέτουν το παζλ της έκθεσης. Μέσα στο μουσείο βλέπουμε μια φωτογραφία του Γιώργου Σφακιανάκη με την εκκλησία στη Φάτιμα της Πορτογαλίας (ένα έργο σύγχρονης αρχιτεκτονικής του Αλέξανδρου Τομπάζη) με την πρόθεση να γίνει μια μεταφορά στο Σχίσμα της Εκκλησίας (διάσπαση). Απέναντι μια ζωγραφική σύνθεση της Ελίνας Θεοδωροπούλου εμπνευσμένη από τα εκκλησιαστικά κείμενα (διαβλέπω). Ενα έργο της αρχιτεκτονικής ομάδας Point Supreme, μια σύγχρονη «διασκευή» της τέχνης του ψηφιδωτού, που έφτασε στην ακμή του στη βυζαντινή εποχή, τοποθετείται στην περιοχή της εισόδου επαναδιατυπώνοντας τη σχέση του μουσείου με την πόλη. Σε άλλο χώρο το έργο του Αλέξανδρου Βούτσα ανακαλεί το ξύλινο σήμαντρο των μοναστηριών (διάλεκτος).
Ορισμένα έργα ανακαλούν μνήμες από το άμεσο ή το μακρινό παρελθόν του μουσείου. Ο Γιώργος Καζάζης (διαμεταφορά), για παράδειγμα, στέκεται στην πρώτη κάτοικο της Villa Ilisia και την τραγική ιστορία της: η δούκισσα της Πλακεντίας ταρίχευσε την αγαπημένη της κόρη, την οποία δεν ήθελε να αποχωριστεί μετά τον θάνατό της. Σε αυτή την πολυπρισματική έκθεση ο Κωνσταντίνος Πάτσιος προσκαλεί σε ένα ταξίδι από τον βυζαντινό στον σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, με έναν επιχρυσωμένο πιγκουίνο στο τιμόνι (διαβαίνων). Ο Γιώργος Λαζόγκας κρεμάει θραύσματα-πέτρες, που λειτουργούν σαν εκκρεμές στον χρόνο με αναφορές στην αρχαία μυθολογία.
Στον κήπο ο Διαμαντής Αϊδίνης δημιουργεί μια ολόκληρη πόλη, τη «Διαμαντούπολη», που συνδυάζει την ετερόκλητη αθηναϊκή αρχιτεκτονική. Ο Αγγελος Αντωνόπουλος σχολιάζει τη σημερινή πραγματικότητα και τη «διάλυση» του Κοινοβουλίου σαν ένα αρχιτεκτονικό κέλυφος που καταρρέει. Κι ακόμα ο Τόνι Μιλάκης (διάλογος) ζωγραφίζει τους δικούς μας αγίους, τους καθημερινούς ανθρώπους, τα δικά μας άγχη και ερωτήματα ελπίζοντας να βρει στήριγμα στις πλάτες των προγόνων μας.
Info: Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 29 Οκτωβρίου και συνοδεύεται από διαλέξεις. Στις 8/10: Παναγιώτης Τουρνικιώτης «Διαγώνιος» και Δημήτρης Παπαλεξόπουλος «Μετα-ψηφιακές διαμορφώσεις». 15/10: Γιάννης Κίζις «Διαδοχή», Βάνα Ξένου «Πέρασμα με το βλέμμα ψηλά». 22/10: Λίλυ Αναγνωστοπούλου «Διαστάσεις της Υπαρξης», Ηλίας Γραμματικός και Ομάδα Ασυλίας «Κατ’ εικόνα-καθ’ομοίωση μια «διεκειμενική ανάγνωση των «Ιερών» Παθών» και μουσικό δρώμενο με τον Μάριο Κωστάκη. Ωρα έναρξης: 20.00.
