Τα έργα ανακατασκευής του Φιξ έχουν ολοκληρωθεί εδώ και μήνες, χρήματα για τη λειτουργία του υπάρχουν και κανονικά το κοινό θα έπρεπε να απολαμβάνει ένα υπερσύγχρονο μουσείο με πλούσιες συλλογές σύγχρονης τέχνης. Ωστόσο, μεθοδεύσεις από το Δ.Σ. με στόχο τη διευθύντρια, η οποία εδώ και 14 χρόνια παλεύει για την ολοκλήρωση των έργων, και η ολιγωρία του ΥΠΠΟΑ να πάρει γενναίες και δίκαιες αποφάσεις καθυστερούν τα πολυπόθητα θυρανοίξια

 

Της Παρής Σπίνου

 

Πότε επιτέλους θα ανοίξει το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στο ανακατασκευασμένο κτίριο του Φιξ; Εχουμε κουραστεί να βλέπουμε τις -όντως εντυπωσιακές- μακέτες του υπερσύγχρονου μουσείου, το οποίο δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από αντίστοιχα ιδρύματα του εξωτερικού. Στην οδό Συγγρού, η είσοδός του, σκοτεινή και έρημη, δημιουργεί άσχημους συνειρμούς. Από Αύγουστο χειμώνα, λοιπόν και παρά τις εξαγγελίες από υπουργικά χείλη, η πολυπόθητη μετεγκατάσταση δεν έχει γίνει, ο κόσμος δεν έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στο εσωτερικό του, να θαυμάσει τις νέες ευρύχωρες αίθουσες και τις σημαντικές συλλογές με έργα καλλιτεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

 

Γιατί καθυστερούν τα θυρανοίξια; Κι όμως, τα πράγματα είναι αρκετά εύκολα, όσο τρία βασικά βήματα: Πρώτον, να εγκριθούν οι οριστικές μουσειογραφικές και μουσειολογικές μελέτες προκειμένου να προχωρήσει η ανάθεσή τους. Δεύτερον, να γίνει αποδοχή της δωρεάς του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», ύψους 3 εκατ. ευρώ, που προορίζεται για τον τεχνολογικό και υλικοτεχνικό εξοπλισμό. Τρίτον, να γίνει η προσωρινή παραλαβή του κτιρίου από τον εργολάβο.

 

Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν ότι υπάρχει πρόβλημα στο ΕΜΣΤ, εντός και άνω. Πιο απλά, αδιέξοδο στις σχέσεις του Δ.Σ. με τη διευθύντριά του, Αννα Καφέτση, και ολιγωρία από την ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Από τις σιβυλλικές δηλώσεις του Κώστα Τασούλα «θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατό να ανοίξει το μουσείο και να λειτουργήσει σωστά» μέχρι ένα σαφές χρονοδιάγραμμα υπάρχει μεγάλη απόσταση. Κι από την υπόσχεση της Αντζελας Γκερέκου πως «δεν κινδυνεύει η θέση της διευθύντριας» μέχρι το ότι μεθοδεύεται η ύπαρξη και δεύτερου προσώπου στη διεύθυνση, πολλά τα περιθώρια ερμηνείας.

 

Ηρθε όμως η στιγμή για να ανοίξει και η Αννα Καφέτση τα χαρτιά της και να απαντήσει, αποκλειστικά στην «Εφ.Συν.», για τα όσα λέγονται, γράφονται ή… υπονοούνται. Ψυχή του ΕΜΣΤ εδώ και 14 χρόνια, η γυναίκα που το οραματίστηκε, εργάστηκε και πάλεψε γι’ αυτό, αντιμετωπίζοντας σχεδόν ανυπέρβλητες δυσκολίες, περνάει όπως φαίνεται και τις τελευταίες Συμπληγάδες, κρατώντας γερά το τιμόνι.

 

 

• Κυρία Καφέτση, όντως υπάρχει ρήξη ανάμεσα σε εσάς και σε μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και ποιες είναι οι συνιστώσες της;

 

Οταν ο κοινός μας στόχος, που είναι να ανοίξουμε το μουσείο στο κοινό το γρηγορότερο δυνατό και να το ανοίξουμε σωστά, παύει να λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στα δύο όργανα διοίκησης του μουσείου, το Δ.Σ. και τη διευθύντρια, τότε ασφαλώς τα πράγματα οδηγούνται σε ρήξη. Η πλειοψηφία του Δ.Σ. αυτοπαγιδεύτηκε σε συμπεριφορές, δυστυχώς ακραίες, ελέγχου του μουσείου χωρίς το μουσείο. Δηλαδή χωρίς τους ανθρώπους του, την ιστορία του, τα οράματά τους, τη μουσειολογική πολιτική που σχεδιάστηκε και εφαρμόζεται βήμα βήμα από την ίδρυσή του. Δεν θα ήθελα να πω περισσότερα… Είναι η ώρα να κάνουμε περισσότερα ή καλύτερα να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να αποδοθεί το κτίριο, που μας περιμένει έτοιμο, εκεί που ανήκει, στους πολίτες.

 

• Από τη μεριά σας θα παραδεχόσασταν λάθη και παραλείψεις που οδήγησαν στην καθυστέρηση του ανοίγματος του νέου μουσείου;

 

Αντί να κοιτάξουμε να λύσουμε τα πραγματικά προβλήματα που θα επέτρεπαν το άνοιγμα, δηλαδή τη στελέχωση του μουσείου, τους πόρους για τη λειτουργία του, την έγκαιρη ανάθεση και έγκριση των μελετών, την αποδοχή της δωρεάς του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος», την προκήρυξη των διαγωνισμών για την ασφάλεια του κτιρίου και τη λειτουργία του εστιατορίου, του καφέ, του πωλητηρίου κ.ά., χάσαμε πολύτιμο χρόνο συζητώντας αν θα το ανοίξουμε λίγο ή μισό ή αν θα στείλουμε το προσωπικό όπως όπως σε ένα κτίριο που δεν είχε και δεν έχει ακόμη παραληφθεί. Εδώ βρίσκονται οι βαθιές πηγές της λεγόμενης ρήξης… Αλίμονο εάν ο διευθυντής του ΕΜΣΤ δεν στεκόταν απέναντι σε τέτοιες επιλογές και μεθοδεύσεις, όταν γενιές και γενιές καλλιτεχνών στη χώρα έχουν δώσει αγώνες επί δεκαετίες για να γίνει το μουσείο. Ευτυχώς ο κίνδυνος αυτός απετράπη και χαίρομαι ιδιαίτερα που η παρούσα πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ από την πρώτη στιγμή συμφωνεί και επαυξάνει για το σωστό άνοιγμά του. Εχω μάθει πάντα να κοιτάζω μπροστά. Αυτή τη στιγμή όμως δεν έχουμε άλλα περιθώρια και πρέπει να κλείσουμε όλες τις εκκρεμότητες και όλα τα μέτωπα. Το Δ.Σ. του μουσείου πρέπει να έχει τη βούληση και την ικανότητα να κλείσει διοικητικά το έργο με άμεσες και αποτελεσματικές αποφάσεις.

 

• Ο κόσμος δικαίως αναρωτιέται πότε θα ανοίξει το μουσείο. Ποια είναι τα τελικά έργα που πρέπει να γίνουν και επιπλέον, έχετε εξασφαλίσει τα απαραίτητα κονδύλια για την υλοποίησή τους;

 

Θα πρέπει να γίνουν όλες οι προμήθειες και η εγκατάσταση του αναγκαίου τεχνολογικού εξοπλισμού που χρειάζεται για τη μηχανοργάνωση των υπηρεσιών του και την εξυπηρέτηση του κοινού με χρήση νέων τεχνολογιών και μέσων (on line διαχείριση εισιτηρίων, περιήγηση, τηλεκπαίδευση, διαδραστική πληροφόρηση, βάσεις ψηφιακής διαχείρισης των συλλογών, των αρχείων και της βιβλιοθήκης, κ.ά.). Ολες αυτές οι υποδομές προβλέπονται ήδη στο νέο κτίριο. Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνει η εσωτερική διαμόρφωση των εκθεσιακών χώρων για την παρουσίαση της μόνιμης συλλογής, οι κατασκευές που θα φιλοξενήσουν τα έργα, η προμήθεια και η εγκατάσταση του οπτικοακουστικού εξοπλισμού για τις βιντεοεγκαταστάσεις και τα ηχητικά έργα της συλλογής, έτσι ώστε στη συνέχεια να ξεκινήσει η εγκατάσταση των έργων. Τα χρήματα για να πραγματοποιηθούν όλα αυτά έχουν ήδη εξασφαλιστεί από το Ιδρυμα «Σταύρος Νιάρχος» με μεγάλη δωρεά 3 εκατ. ευρώ. Θα πρέπει να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να μπορέσουμε να τα εκταμιεύσουμε.

 

• Πώς έχετε σχεδιάσει την παρουσίαση της μόνιμης συλλογής;

 

Βλέπω ήδη μπροστά μου ένα ένα τα 400 τόσα έργα που θα μπουν σε κάθε χώρο, την αφήγηση που ξετυλίγεται σε πέντε ορόφους, συνομιλίες έργων μεταξύ τους, αντιστίξεις χρωματικές και ηχητικές, περάσματα από ήσυχες στοχαστικές περιοχές σε ομιλητικές και θορυβώδεις και άπειρους ακόμη τόπους και τρόπους της μουσειογραφικής ρητορικής γύρω από το κεντρικό θέμα που είναι η ανθρώπινη συνθήκη. Σ’ αυτό είμαστε πανέτοιμοι – και πώς αλλιώς, όταν αρκετά από τα έργα είχαν ήδη τη θέση τους στο νέο κτίριο από τη στιγμή που τα επιλέξαμε για να μπουν στη μόνιμη συλλογή. Χρόνια τώρα και εγώ και οι συνεργάτες μου περιμένουμε τη στιγμή που η συλλογή, αυτό το κρυμμένο στις αποθήκες μυστικό, θα βγει στο φως για όλους τους επισκέπτες.

 

• Μπορείτε να εγγυηθείτε ότι είστε έτοιμη να λειτουργήσει το ανακατασκευασμένο Φιξ και να λειτουργήσει σωστά, με τις προδιαγραφές ενός μεγάλου, διεθνούς σύγχρονου μουσείου;

 

Με το ερώτημά σας αυτό φτάνουμε στην καρδιά του προβλήματος, το πέρασμα δηλαδή από την κατασκευή και την προσωρινή παραλαβή του κτιρίου στη λειτουργία του μουσείου. Για να λειτουργήσει αυτό το κτίριο και να ανοίξει στο κοινό, θα πρέπει πρώτον να στελεχωθούν οι υπηρεσίες του και να εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι. Σχέδιο λειτουργίας και για τα δύο υπάρχει. Από τη στιγμή που θα εκδοθεί το προεδρικό διάταγμα για τον Εσωτερικό Κανονισμό του ΕΜΣΤ, ανοίγει ο δρόμος για τις 27 προσλήψεις που έχει προεγκρίνει το ΥΠΠΟΑ και αφορούν διαφορετικές ειδικότητες. Προβλέπουμε το μουσείο να μπορεί να λειτουργήσει τον πρώτο τουλάχιστον χρόνο με 50 άτομα συνολικά και συμπεριλαμβάνω σε αυτά τα 16 άτομα τα οποία ήδη υπηρετούν και τις χορηγούμενες θέσεις επιμελητών, που έχουμε ήδη εξασφαλίσει από τον πολιτιστικό οργανισμό ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, καθώς και ασκούμενους και εθελοντές. Είναι συγκινητική η ανταπόκριση νέων ανθρώπων με υψηλή κατάρτιση για εθελοντική εργασία στο νέο μουσείο και είναι κρίμα που δεν μπορούμε ακόμη να τους απορροφήσουμε. Στα 50 αυτά πρόσωπα δεν συμπεριλαμβάνεται το προσωπικό ασφαλείας του κτιρίου, η οποία θα ανατεθεί σε ιδιωτική εταιρεία και πρέπει τάχιστα, αφού εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι, να προχωρήσουμε στον σχετικό διαγωνισμό.

 

• Επομένως, εκτός από τον κρατικό προϋπολογισμό, στηρίζεστε και στους μεγάλους χορηγούς.

 

Είναι άκρως ενθαρρυντικό ότι για πρώτη φορά η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ έχει τη βούληση και επίκειται λύση στην εξασφάλιση των αναγκαίων για τη λειτουργία του μουσείου κονδυλίων. Οσο καθυστερεί το άνοιγμα του μουσείου όμως, δεν μπορεί να απορροφηθεί στο σύνολό της και η μεγάλη ετήσια χορηγία ύψους περίπου 300 χιλ. ευρώ του ΝΕΟΝ, που εξασφαλίσαμε στις αρχές του χρόνου για μία τουλάχιστον τριετία και αφορά την παραγωγή νέων έργων, την εκπόνηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων, των εμπλουτισμό της βιβλιοθήκης και συνεργασίες με άλλα διεθνή μουσεία και οργανισμούς.

 

 

[email protected]