Του Αλέξανδρου Αρδαβάνη

Περιηγηθήκαμε ασθμαίνοντας το περίγραμμα της «μεγάλης ασθένειας» και των σημαντικών βημάτων προς τα εμπρός αλλά και των ισχυρών οπισθελκουσών. Ερχεται όμως και η στιγμή του «ταμείου». Οφείλουμε να το κοιτάξουμε κατάματα, αφού αποτελεί το μεγαλύτερο ανάχωμα στην εφαρμογή όλων αυτών των επιτευγμάτων της επιστήμης στο σύνολο των φυσικών αποδεκτών τους∙ στο σύνολο των ανθρώπων που προσβάλλονται από κάποια νεοπλασματική νόσο. Φτάνουν τα προϊόντα της παγκόσμιας έρευνας σε όλους τους ανθρώπους; Οχι, βέβαια! Ποτέ δεν «έφτανε σε όλους και, κυρίως, για όλους»…

Τι συμβαίνει στον τόπο μας – και όχι μόνο;

Ο τόπος μας, ως μέρος ευρείας γεωπολιτικής ζώνης, βιώνει τα τελευταία χρόνια μιαν ακόμα περιδίνηση στην ιστορία του. Η κρίση, όποιες κι αν είναι οι βαθύτερες αιτίες της, ανάμεσα στους άλλους τομείς της κοινωνικής ζωής έχει ήδη διηθήσει και αποσαθρώνει με ραγδαίους ρυθμούς και το σώμα της Υγείας.

Ηδη έχει προχωρήσει η αλλαγή του υγειονομικού χάρτη της χώρας. Μονάδες πρωτοβάθμιας φροντίδας που λειτουργούσαν όπως λειτουργούσαν, τμήματα νοσοκομείων ή και νοσοκομεία ολόκληρα έκλεισαν ή είναι σε καθεστώς πριν από το λουκέτο, άλλα έχουν συγχωνευθεί χωρίς ουσιαστικό σχεδιασμό, προσωπικό μετακινείται, συνταξιοδοτείται σπασμωδικά ή απολύεται. Πολλές από αυτές τις αλλαγές ήταν αναγκαίο να γίνουν ή έπρεπε να έχουν γίνει νωρίτερα και όχι όπως γίνονται σήμερα. Σε κάθε περίπτωση, η πραγματική σκοπιμότητα των αλλαγών αυτών παραμένει αμφιλεγόμενη, ενώ είναι ασαφή τα κριτήρια επιλογής των αλλαγών και λήψης αποφάσεων, αν και η απόσυρση της Πολιτείας από τις θεσμικές υποχρεώσεις της στην Υγεία είναι παραπάνω από εμφανείς. Στόχος είναι ο εξορθολογισμός, ωστόσο στο βάθος σαλεύει ομολογημένα ή ανομολόγητα το οικονομίστικο τέρας της περιστολής δαπανών.

Ποια θα είναι η επίδραση στη νοσηλεία και τη θεραπεία γενικότερα των ασθενών με κακοήθεις νεοπλασίες; Θα βελτιωθεί ή θα επιδεινωθεί η ανισότητα μεταξύ μεγάλων αστικών κέντρων και περιφέρειας στην παροχή ογκολογικής περίθαλψης; Πώς θα επηρεαστεί η ήδη προβληματική πρόσβαση των καρκινοπαθών σε καίρια αντινεοπλασματικά φάρμακα, στη διαγνωστική και θεραπευτική υψηλή τεχνολογία;

Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση διαφημίστηκε από τους δημιουργούς της ως ο επιτέλους εξορθολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης. Με διάφορους τρόπους σημαντικό μέρος της μετακυλίστηκε στους ασφαλισμένους, ενώ υπάρχουν διαρκή προβλήματα από τη βιαστική εφαρμογή της τόσο για τους χρήστες όσο και τους παρόχους υπηρεσιών Υγείας, όπου τα φαινόμενα κανιβαλισμού έχουν ήδη πάρει διαστάσεις επιδημίας.

Ο γιατρός και ο νοσηλευτής, είτε στον δημόσιο είτε στον ιδιωτικό τομέα, έχουν πλέον ακόμα λιγότερο χρόνο να διαθέσουν στα πραγματικά κλινικά καθήκοντα.

Τα προβλήματα αποκτούν ιδιαίτερη οξύτητα στην περίθαλψη ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα, όπου η αναγκαιότητα πλήθους φαρμάκων τόσο θεραπευτικών όσο και υποστηρικτικών αλλά και εξετάσεων μετατρέπει τη συνταγογράφηση σε απονενοημένο εγχείρημα και, πάντως, εξαφανίζει τη δυνατότητα στοιχειώδους «επαφής» με τον ασθενή.

Ποιους εξυπηρετεί αυτό το σκηνικό;

Ποια θα είναι η προσβασιμότητα των δημόσιων νοσοκομείων στους καρκινοπαθείς, όταν, εν μέσω κατάρριψης των εισοδημάτων, νέα εμπόδια ορθώνονται στην εισαγωγή και λήψη νοσοκομειακής φροντίδας;

Παραπέρα: ο αριθμός των ανασφάλιστων πολιτών αυξάνεται ραγδαία.

Ερωτήματα: Πόσοι οι ανασφάλιστοι που διαρκώς προκύπτουν; Πόσοι ασθενείς με καρκίνο χρειάζονται κάποια στιγμή νοσηλεία; Πρακτικά όλοι. Πόσοι δεν θα μπορούν να πάρουν βασικά φάρμακα θεραπείας ή ανακούφισης; Ποια θα είναι τα επερχόμενα καθήκοντα του ογκολόγου; Εννοείται, πέραν της αναγκαστικής αναθεώρησης της φαρμακευτικής θεραπείας με τους αναπόφευκτους συμβιβασμούς, ενίοτε πέραν των ορίων της επιστημονικότητας…

Εν τω μεταξύ, οι διεθνείς εξελίξεις στη θεραπεία των κακοήθων νεοπλασμάτων συνεχίζουν τον ξέφρενο καλπασμό τους.

Πλήθος νέων διαγνωστικών μεθόδων υπόσχονται πρωιμότερη και ακριβέστερη διάγνωση του καρκίνου, ανίχνευση κληρονομικής προδιάθεσης για καρκίνο, προγνωστική και προβλεπτική αξιολόγησης για το είδος θεραπείας· νέες χειρουργικές και ακτινοθεραπευτικές μέθοδοι βελτιώνουν τον τοπικό έλεγχο των κακοήθων όγκων με λιγότερες συνέπειες στους γειτονικούς υγιείς ιστούς· αμέτρητα φάρμακα μοριακής στόχευσης διεκδικούν την είσοδό τους στη φαρέτρα του ογκολόγου, υποσχόμενα βελτιωμένες εκβάσεις έναντι αποκλιμακούμενης τοξικότητας.

Πόσο εφικτή θα είναι η χρήση των καινοτομιών, πώς θα ενσωματωθούν ορθολογικά όλα αυτά στο βομβαρδισμένο τοπίο της παντοειδούς κρίσης;

Το βάρος της ογκολογικής φροντίδας σε ποια πλευρά; Στον δημόσιο ή στον Ιδιωτικό τομέα; Πρέπει οι δύο τομείς να είναι ανταγωνιστές ή σε βέλτιστη συνάρθρωση και αλληλεπικάλυψη; Ποια είναι η ορθολογική κατανομή κονδυλίων και υποδομών μεταξύ των δύο τομέων και σε επίπεδο επικράτειας;

Ο δόλος του κέρδους

Πού θα ήμασταν σήμερα χωρίς την κερδοσκοπική μανία της φαρμακοβιομηχανίας, των εταιρειών βιοτεχνολογίας και ιατρικών μηχανημάτων, αλλά και χωρίς το φρένο της κερδοσκοπίας του χρηματοπιστωτικού;

Πού θα βρισκόμασταν χωρίς τα εμβόλια για τις επιδημίες, χωρίς τα αντιβιοτικά, χωρίς τα αντινεοπλασματικά φάρμακα της τελευταίας πεντηκονταετίας, χωρίς τα νέα φάρμακα για τα καρδιαγγειακά, χωρίς τα νεότερα διαγνωστικά μηχανήματα, τους υπερήχους, τις αξονικές, τις μαγνητικές τομογραφίες, τα ΡΕΤ, την υποστήριξη της πληροφορικής στην ακτινοθεραπεία;

Πολύ πίσω ή στο περίπου ίδιο σημείο, αν υποθέσουμε ότι για κάθε νέο «εχθρό« που σκοτώνουμε, κατασκευάζουμε και δυο-τρεις καινούργιους, ανατρέποντας τις φυσικές ισορροπίες; Δεν ξέρω, πάντως νομίζω ότι μέσα από τις άπειρες συνιστώσες του δόλου, προκύπτει μια γιγαντιαία αόρατη στο γυμνό μάτι συνισταμένη δόλων.

Από την ανάμειξη των θετικών και αρνητικών προσήμων, το Μέγα Πρόσημο είναι θετικό. Πού θα βρισκόμασταν σήμερα χωρίς τον κερδοσκόπο Ωθητήρα;

Η πορεία της Ιατρικής παραμένει ανελικτική. Να παλέψουμε να διασφαλιστεί αυτό και στο μέλλον. Με όποιο τίμημα.