Του Φίλιππου Κυρκίτσου*

Οι περιφερειακές και οι δημοτικές εκλογές ολοκληρώθηκαν και ένα νέο τοπίο αρχίζει να διαμορφώνεται στη διαχείριση απορριμμάτων στην Αττική, αλλά και σε άλλα μέρη της Ελλάδας.

Είναι πολύ θετικό που η νέα περιφερειάρχης Αττικής και νέοι και παλαιοί δήμαρχοι στρέφονται καθαρά προς τη βέλτιστη πολιτική διαχείρισης των απορριμμάτων, που δεν είναι άλλη από την πρόληψη, ανακύκλωση και κομποστοποίηση, και παράλληλα αρχίζουμε να συμφωνούμε για τη μεγάλη δυναμική της επαναχρησιμοποίησης, της εναλλακτικής διαχείρισης και της κοινωνικής οικονομίας στην κατεύθυνση της μηδενικής παραγωγής αποβλήτων.

Ομως αυτό το νέο θετικό τοπίο πρέπει γρήγορα να μετεξελιχθεί σε συγκεκριμένες εφαρμόσιμες προτάσεις και έργα, που θα αξιοποιούν ό,τι θετικό έχει γίνει μέχρι σήμερα και δεν θα επαναλαμβάνουν τα λάθη του παρελθόντος. Από την πολύχρονη εμπειρία μας ως οικολογική οργάνωση γνωρίζουμε ότι αυτό δεν είναι εύκολο, ούτε μπορεί να γίνει άμεσα, αλλά απαιτείται πολλή δουλειά και ειλικρινή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους και με διάθεση να καταλήξουμε στις καλύτερες δυνατές επιλογές για την κάθε περιοχή. Αντίπαλος πρέπει να είναι μόνο το πρόβλημα και όχι όποιος εκφράζει διαφορετική άποψη από εμάς.

Η νέα πορεία στην Αττική μπορεί να είναι καθοριστική για όλη την Ελλάδα. Η αναθεώρηση του Περιφερειακού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) και η εκπόνηση τοπικών σχεδίων διαχείρισης είναι θετικά και απαραίτητα βήματα, αλλά απαιτούν χρόνο και τεχνογνωσία για να ολοκληρωθούν και κυρίως απαιτείται να έχουν οριοθετηθεί οι στρατηγικοί στόχοι της Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΔΣΑ) στην Αττική, αλλιώς οι δήμοι θα βαδίζουν στα «τυφλά». Απαιτείται λοιπόν ολοκληρωμένη πολιτική σε επίπεδο Περιφέρειας, που με τη σειρά της θα επηρεάσει σημαντικά το περιεχόμενο των τοπικών σχεδίων.

Επειδή τα δεδομένα της ΔΣΑ της Αττικής υπάρχουν και επειδή οι προτάσεις όλων των εμπλεκόμενων φορέων έχουν καταγραφεί και είναι γνωστές, εκτιμάμε ότι για να επιταχυνθούν οι διαδικασίες πρέπει, παράλληλα με την αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ και την έναρξη εκπόνησης των τοπικών σχεδίων, να συγκροτηθεί, υπό την αιγίδα της περιφέρειας, μια ειδική ομάδα εργασίας. Η ομάδα θα πρέπει να αναλύσει, σε λίγες εβδομάδες, τις υπάρχουσες μελέτες και δυνατότητες και να προτείνει τεκμηριωμένες προτάσεις σε δύο επίπεδα:

Τοπικές δράσεις χαμηλού κόστους: να καταγράψει και να εκτιμήσει το διαχρονικό εξελισσόμενο μείγμα τεχνικών και μεθόδων, που συμφωνεί η πλειοψηφία των εμπλεκομένων με τη ΔΣΑ στην Αττική ότι θα μπορούσαν σύντομα να εφαρμοστούν σε τοπικό επίπεδο. Τέτοιες μέθοδοι και τεχνικές είναι: 1) δράσεις πρόληψης, 2) διαμόρφωση πολιτικής προσωρινής αποθήκευσης, 3) τοποθέτηση καφέ κάδου οργανικών, 4) δημιουργία Πράσινων Σημείων, 5) ανάπτυξη κοινωνικής οικονομίας, 6) δραστική αύξηση ανακύκλωσης, 7) αύξηση οικιακής κομποστοποίησης, 8) χρήση μηχανικών κομποστοποιητών, 9) εφαρμογή του Πληρώνω Οσο Πετάω, 10) στοχευμένες δράσεις ενημέρωσης και άλλα.

Ολα τα προηγούμενα μπορούν διαχρονικά να εκτρέψουν τεράστιες ποσότητες αποβλήτων από την τελική επεξεργασία και ταφή. Αυτό το επίπεδο προσέγγισης θα δώσει κατευθύνσεις και δεδομένα για το νέο ΠΕΣΔΑ, τα τοπικά σχέδια διαχείρισης και ταυτόχρονα θα εκτιμηθούν: α) το κόστος υλοποίησής των δράσεων, β) η επίδραση στην επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων της Ελλάδας και γ) η μείωση κόστους για τους δήμους.

Υπερτοπικά έργα μεγαλύτερου κόστους: να καταγραφούν όλες οι προτάσεις για την αναγκαιότητα δημιουργίας νέων μονάδων επεξεργασίας στην Αττική ή/και νέων ΧΥΤΥ, μετά την υλοποίηση των διαχρονικών δράσεων του πρώτου επιπέδου. Τέτοιες προτάσεις υπάρχουν από: α) τον επίσημο ΠΕΣΔΑ, β) δήμους, γ) οικολογικούς φορείς, δ) πρωτοβουλίες, ε) μελετητές και στ) τοπικούς φορείς.

Πιο συγκεκριμένα θα πρέπει να καταγραφούν προτάσεις για θέματα όπως: α) Ποια η χρησιμότητα ή όχι του ΕΜΑΚ, του πυρολυτικού αποτεφρωτήρα και των άλλων υπαρχόντων εγκαταστάσεων της Φυλής; β) Χρειάζονται νέες μονάδες επεξεργασίας. Πόσες να είναι; Τι δυναμικότητα θα έχουν; Πού θα χωροθετηθούν; γ) Ποια μπορεί να είναι η πολιτική για την τελική διάθεση των υπολειμμάτων; Τι εναλλακτικές προτάσεις υπάρχουν για την τελική διάθεση αντί της Φυλής; Μπορεί να προσδιοριστεί ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα για το κλείσιμο του ΧΥΤΑ Φυλής; δ) Ποια είναι η νομική διάσταση των σχετικών θεμάτων; Μήπως υπάρχουν νομικά ζητήματα που καθιστούν μη ρεαλιστικές κάποιες επιμέρους επιλογές; ε) Υπάρχει κίνδυνος μη απορρόφησης ήδη δρομολογημένων ευρωπαϊκών πόρων; στ) Ενδεχομένως και άλλα θέματα.

Ολα τα ερωτήματα μπορούν να κωδικοποιηθούν σε 3-4 ολοκληρωμένες εναλλακτικές επιλογές που επιτυγχάνουν όμως τους περιβαλλοντικούς στόχους και τις νομικές δεσμεύσεις της χώρας και οι οποίες μπορούν να τεθούν σε δημόσια διαβούλευση στην Αττική. Η τελική επιλογή μπορεί να γίνει συνεκτιμώντας τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά και τις επιπτώσεις κάθε επιλογής στο σύνολο της Αττικής. Τέλος, αναγκαία είναι και η ανακατανομή των διαθέσιμων χρηματοδοτικών πόρων στα δύο επίπεδα δράσεων και έργων, κάτι που δεν ισχύει σήμερα, αφού όλοι οι πόροι προορίζονται μόνο για μεγάλα έργα τελικής επεξεργασίας.

Για όλα τα παραπάνω η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης έχει διατυπώσει δημόσια συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες προτάσεις ως βάση συζήτησης, που θα καταθέσει και πάλι όπου της ζητηθεί.

Επειδή πλέον έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια για νέες καθυστερήσεις και λάθη, επειδή κινδυνεύουμε να υποχρεωθούμε να πληρώσουμε δυσβάστακτα πρόστιμα στην Ε.Ε., επειδή η περιβαλλοντική υποβάθμιση στην Αττική λόγω των σκουπιδιών έχει υπερβεί πολλά όρια, επειδή μέχρι σήμερα στην Αττική όλο το βάρος των σκουπιδιών το σηκώνει μια περιοχή, επειδή η κατασπατάληση πρώτων υλών πρέπει να σταματήσει, επειδή είναι μεγάλη ευκαιρία να δρομολογηθούν επιλογές που δημιουργούν πολλές νέες θέσεις απασχόλησης, επειδή όλοι μας, πολιτεία, δήμοι και πολίτες, είμαστε μέρος του προβλήματος και πρέπει να γίνουμε και μέρος της λύσης του, οι παραπάνω σκέψεις μπορούν να αποτελέσουν μια μεθοδολογική βάση για να λύσουμε επιτέλους τον γόρδιο δεσμό των σκουπιδιών της Αττικής με τη μεγαλύτερη δυνατή αποτελεσματικότητα και τη μεγαλύτερη δυνατή συναίνεση της κοινωνίας.

…………………………………………………………………………………………….

* Πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης