- Εφημερίδα των Συντακτών - http://archive.efsyn.gr -

Δοξάζοντας το σώμα και τη φύση

03/11/14 ΣΤΗΛΕΣ,ΤΡΙΤΗ ΜΑΤΙΑ

Του Γιώργου Σταματόπουλου

 

Μου ’λεγε μια μέρα ο Γιάννης Καλαϊτζής (μέγας βιβλιοφάγος, λεπτός παρατηρητής των ανθρωπίνων και έως πρότινος καλός πότης) πόσο τον έχει εντυπωσιάσει ότι οι μεγαλύτεροι φιλόσοφοι, αφού τα έψαξαν όλα και από παντού (Θεός, αγαθό, ιδέα, βούληση, ηδονή, άτομο, κενό, θέληση για δύναμη, ένστικτα, τυχαίο, αποκάλυψη του είναι, προλεταριάτο κ.λπ.), καταλήγουν σ' αυτό που λέμε όλοι γύρω μας: την υγειά μας να 'χουμε. Ετσι, όντως, κάνουμε στις παρέες και δυσανασχετεί η Ταρσούλα, αλλά όχι: στην υγειά μας ξανά και ξανά και πάλι στην υγειά μας ώς ότου κλείσουν τα μάτια μας. Εχω ξανασημειώσει τις υπέροχες γραμμές που έχει επιφυλάξει για την υγεία ο Σοπενάουερ, αυτός ο σχεδόν αρνητής της ζωής.

 

[1]

Κατερίνα, Γυμνό Πορτρέτο-Πίνακας του Κώστα Πλιάτσικα

Ναι, να δοξάζουμε το σώμα κάθε στιγμή· είναι το μόνο που σκηνοθετεί τον εαυτό του, διότι μόνο αυτό ανήκει στο παρόν, ενώ το πνεύμα του ταξιδεύει άνετα τόσο στο παρελθόν όσο και στο μέλλον, εγκλωβισμένο, θαρρείς, στην απελευθερωτική θνησιγένειά του. Στις φυσικές ανάγκες του σώματος έχουν στηριχτεί οι περισσότερες φιλοσοφίες, άρα η φιλοσοφία δεν είναι κάτι που απαιτεί ειδικούς ή υπερευφυείς, παρά μόνο τις εσωτερικές και εξωτερικές κινήσεις του σώματος. Αν διατρέξει κανείς, έστω και πρόχειρα, τους Στωικούς, τους Επικούρειους (κυρίως) και τους Σκεπτικούς, θα καταλάβει αμέσως πόσο όμορφο είναι να ξέρει το σώμα να θέτει τις σωστές ερωτήσεις, να λοιδορεί τον φόβο μπροστά στο άγνωστο και στον θάνατο, να λυπάται για τη ματαιοδοξία, την αρχομανία και τον ανταγωνισμό που χαρακτηρίζουν τη μάζα. Το ανθρώπινο σώμα δεν χρειάζεται πολλά πράγματα, αρκεί να μην πονάει είτε από στέρηση (τροφή, ύπνο, σεξ, χαλάρωση) είτε από βασανισμούς (στρατόπεδα συγκέντρωσης, Ιερά Εξέταση, παλουκώματα κ.λπ.). Τότε η φύση χαμογελά και χαίρεται, παύει η διάκριση πλούσιος-φτωχός, ντρέπεται η εξουσία για τη βία της και λοιπά. Ο άνθρωπος γίνεται αυτό που είναι (Ησίοδος – Νίτσε), ακούει τον Μάρκο Αυρήλιο: Μηκέθ' όλως περί του οίον τινα τον αγαθόν άνδρα διαλέγεσθαι, αλλά είναι τοιούτον, δηλαδή, μη συζητάς καθόλου για το πώς είναι ο καλός άνθρωπος· γίνε τέτοιος.

 

Ο Λουκρήτιος έχει διασώσει τα εξής λόγια του Επίκουρου: «Ω, κακόμοιρα ανθρώπινα μυαλά και τυφλωμένες καρδιές! Σε τι σκοτάδια, σε τι κινδύνους κυλάει ο λίγος χρόνος της ζωής σας! Δεν ακούτε λοιπόν την κραυγή της φύσης που διαλαλεί την επιθυμία της, από το κορμί να φύγει κάθε πόνος και το πνεύμα να νιώσει ευδαιμονία, ελεύθερη από έγνοιες και αγωνίες;». Να την ακούσουμε λοιπόν την κραυγή της φύσης, να εκδιώξουμε τα σκοτάδια και τους κινδύνους της άγνοιας, της έλλειψης Παιδείας και Πολιτισμού, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά η υγεία του σώματος… Η υγεία του σώματος, ναι, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η θεμελιώδης παρέκκλιση του Επίκουρου από την ανυπαρξία, ο ελιγμός πριν από τον θάνατο· αλλά αυτό είναι και η ελεύθερη βούληση: η διαδικασία της σύγκρουσης και των αναπαλμών και η ρήξη της αδυσώπητης αλληλουχίας αιτίου και αποτελέσματος. Καλή τύχη λεν οι περισσότερες μανάδες στα τέκνα τους. Λένε ακριβώς το ίδιο με τους μεγαλύτερους φιλοσόφους, κόντρα σε θρησκευτικές σκοταδιστικές επιταγές που απαγορεύουν στο σώμα να γελάει, να χορεύει, να ερωτεύεται. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στην ταπείνωση του ανθρώπινου σώματος, η libido ήταν εκεί, παρούσα. Τι μεγαλείο (!) και τι φρίκη ταυτόχρονα, τι κτηνωδία για τους εχθρούς του σώματος, τι βαρβαρότητα απέναντι στη ζωή, στη φύση, στο σώμα.

 

Οι φιλόσοφοι και οι μανάδες μας (κυρίως, αλλά και οι πατεράδες) συμφιλιώνουν το πνεύμα με την καθημερινότητα, φωνάζουν το «εις υγείαν» του νοήματος· μόνο έτσι πάνε χέρι χέρι (συνοδοιπορούν!) η ηδονή με τη γνώση.

 

Ας θυμόμαστε το εξής: άλλα λέμε οι περισσότεροι σε καιρό ευδαιμονίας (sic) και άλλα όταν είμαστε στα δύσκολα. Βεβαίως, πάντα υπήρχαν οι εξαιρέσεις. Και τούτο: αύταρκες σώμα. Τέλος: ανθρώποις γίνεται οκόσα θέλουσιν ουκ άμεινον (Ηράκλειτος), ξανά και εσαεί. Ισως τότε καταλάβουμε τι σημαίνει ολιγάρκεια ως εμμενέστερη της πολυτέλειας.

 

[email protected]

 


Σύνδεσμος άρθρου : http://archive.efsyn.gr/?p=248878