Της Ντίνας Δασκαλοπούλου

 

«Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, ρώτησε τον κ. Κ η κορούλα της οικονόμας του, θα φέρονταν τότε πιο καλά στα μικρά ψαράκια; Σίγουρα, αποκρίθηκε εκείνος. (…) Τα πιο μεγάλα ψαράκια, αυτά που θα είχαν τις ψηλές θέσεις, θα φρόντιζαν για την τάξη ανάμεσα στα ψαράκια και θα γίνονταν δάσκαλοι, αξιωματικοί και μηχανικοί στα ψαροκλουβιά. Κοντολογίς, μόνο αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα είχαμε πολιτισμό στη θάλασσα».

 

Μπέρτολτ Μπρεχτ

 

«Όταν το σχολείο γέμισε συνθήματα «Εξω οι ξένοι» και «Αίμα – τιμή», δεν τρόμαξα. Εκείνοι τα έγραφαν νύχτα και το επόμενο βράδυ τα σβήναμε εμείς. Ούτε όταν είδα τη σβάστικα στα θρανία τρόμαξα. Ούτε καν όταν άρχισαν να χαιρετούν με τον ναζιστικό χαιρετισμό τους καθηγητές τρόμαξα. Αλλά τώρα που ο φίλος μου αναγκάστηκε να αλλάξει σχολείο γιατί τον έδειραν κι έγραψαν συνθήματα έξω από το σπίτι του, ε, ναι, τώρα έχω τρομάξει».

 

Ο Αλέξανδρος είναι 16 χρόνων, μαθητής σε ένα από τα λύκεια του Νέου Ηρακλείου. Συναντηθήκαμε λίγες ημέρες αφότου η Χρυσή Αυγή εγκαινίασε το υπερπολυτελές γραφείο της στη γειτονιά του. Ήταν το πρώτο παιδί που μιλούσε ανοιχτά για τον πόλεμο που έχει ξεσπάσει στα σχολεία της χώρας. Άραγε ο εμφύλιος που φαντασιώνεται ο Ηλίας Παναγιώταρος έχει ήδη ξεκινήσει από τις σχολικές αίθουσες;

 

«Οι φρουρές δεν πίπτουν»

 

Οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες ήταν ανέκαθεν ομάδα-στόχος της Χρυσής Αυγής. «Είστε ο ανθός», έγραφε πάντα ο Μιχαλολιάκος, αλλά πια αναβάθμισε τους νεαρούς οπαδούς του. «Είστε η φρουρά και οι φρουρές δεν πίπτουν», είχε πει στη γιορτή νεολαίας, στις 20 Οκτωβρίου στο Γουδί.

 

Είχε προηγηθεί ένα μπαράζ ερωτήσεων του κόμματος για ζητήματα εκπαίδευσης στη Βουλή: από την κατάργηση της διευκόλυνσης πρόσβασης των μουσουλμανόπαιδων στα πανεπιστήμια και τις προσλήψεις καθηγητών Θρησκευτικών μέχρι και το αίτημα για απογραφή παιδιών μεταναστών που είναι στους παιδικούς σταθμούς.

 

Όμως η Χρυσή Αυγή δεν περιορίζει τη δράση της εντός του Κοινοβουλίου. Προχωρά σε «δράσεις» εντός των σχολικών κοινοτήτων: ο δασκάλος Τζεμαλί Μηλιαζήμ ξυλοκοπείται στην Ξάνθη γιατί κολλούσε αντιφασιστικές αφίσες. Με το που ακούγεται το πρώτο σχολικό κουδούνι, διευθυντής δημοτικού σχολείου στην Πάτρα αναρωτιέται φωναχτά μιλώντας στους μαθητές και τους γονείς κατά τη διάρκεια του αγιασμού αν θα ήταν καλή ιδέα να καλέσει τη Χρυσή Αυγή για να βοηθήσει στην ανάπλαση του σχολείου.

 

Η καθηγήτρια στο ΕΠΑ.Λ. της Χίου Σοφία Λαμπίκη βρίσκεται στο πρωτοσέλιδο του «Στόχου» και στοχοποιείται γιατί τόλμησε να μιλήσει στα παιδιά για τον ναζισμό. Ταυτόχρονα, στο Ρέθυμνο, τάγματα εφόδου προπηλακίζουν αριστερούς μαθητές και φοιτητές στους δρόμους της πόλης. Η πανεπιστημιούπολη Γάλλου γεμίζει φασιστικά συνθήματα, ενώ εξαπολύονται δύο εμπρηστικές επιθέσεις στο αυτοδιαχειριζόμενο φοιτητικό στέκι.

 

Προαύλια – αρένες

 

Λίγες μέρες μετά, όπως έγραφε ο τοπικός τύπος, «ο προαύλιος χώρος του Πολυκλαδικού είχε μετατραπεί κυριολεκτικά σε αρένα, αφού τα μέλη της πρώτης ομάδας (της Χ.Α.) ξυλοκοπούσαν άγρια τους «αντιπάλους τους» (φοιτητές και μαθητές), κρατώντας στα χέρια καδρόνια και σίδερα. Δεκάδες μαθητές και μαθήτριες, πολλοί εκ των οποίων είχαν βάλει τα κλάματα. (…)

 

Σύμφωνα με πληροφορίες, η συμμετοχή ενός μαθητή του Λυκείου, σε αντιφασιστικό συλλαλητήριο προ ημερών, αποτέλεσε την «αφορμή για εκδίκηση», από την άλλη πλευρά και στο πλαίσιο αυτό σημειώθηκε η χθεσινή συμπλοκή». Τα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» κάνουν μια σοβαρή αποκάλυψη: «Εχουν δημιουργηθεί ομάδες της Χρυσής Αυγής σε συγκεκριμένα σχολεία, κάτι που έγινε μεθοδευμένα με μετεγγραφές μαθητών που έγιναν τη φετινή χρονιά».

 

Σε αυτό ακριβώς το κλίμα, Ελληνας μαθητής της Α΄ Λυκείου μπήκε σε μία τάξη στο Ηράκλειο και κάλεσε σε «μονομαχία» τον Αλβανό συμμαθητή του ο οποίος υπερασπίστηκε τα παιδιά που έγραψαν τα αντιφασιστικά συνθήματα. Οι πιτσιρικάδες που πλακώνονται αγρίως δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό.

 

Για έκρηξη της ρατσιστικής βίας με ανεξέλεγκτες διαστάσεις στη σχολική κοινότητα του νησιού κάνει λόγο το έγκυρο σε θέματα εκπαίδευσης alfavita.gr: «Το φαινόμενο έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο, με αποτέλεσμα σχολεία να έχουν μετατραπεί σε πεδίο σύγκρουσης και αλλοδαποί μαθητές να μπαίνουν στο στόχαστρο άλλων συμμαθητών τους».

 

Μαθητές γράφουν κείμενα για τον «φασίστα συμμαθητή τους» και στις γειτονιές της Αθήνας, από τον Χολαργό μέχρι την Καλλιθέα κι από το Αιγάλεω μέχρι την Ηλιούπολη, το ζήτημα αρχίζει να μπαίνει ανοιχτά: υπάρχουν φασίστες στα σχολεία μας. Κι ενώ οι ΕΛΜΕ Μαγνησίας και Κεφαλλονιάς-Ιθάκης καλούν τους καθηγητές να προστατεύσουν τα παιδιά, ένας άλλος καθηγητής στην καρδιά της Αθήνας, τα Εξάρχεια, απειλεί τους μαθητές του πως θα φέρει τη Χρυσή Αυγή για να τα πλακώσει στο ξύλο.

 

«Αν υπάρχουν πέντε εκπαιδευτικοί που φτάνουν στο σημείο να καταγγείλουν σε εμάς ένα περιστατικό, υπάρχουν άλλοι 95 που δεν μιλάνε. Επομένως η εικόνα που έχουμε δεν είναι ακόμα πλήρης», μας εξηγεί ο Παύλος Χαραμής από το Κέντρο Μελετών και Τεκμηρίωσης της ΟΛΜΕ. Η ερευνητική ομάδα που μελετά το φαινόμενο ξεκίνησε πολύ πρόσφατα να συγκεντρώνει στοιχεία. «Τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι ευρωπαϊκές εκθέσεις έδειχναν κατά κανόνα ότι δεν υπάρχει ρατσισμός στην Ελλάδα.

 

Φαινόμενο με δυναμική

 

Σταδιακά, όμως, ήδη από το 1991, η τάση άρχισε να αλλάζει. Τώρα πια έχουμε ανησυχητικές ενδείξεις για αύξηση της βίας μεταξύ των παιδιών με αφετηρία τη διαφορετική ιδεολογική στάση. Το φαινόμενο ακόμα δεν έχει πάρει τις διαστάσεις που έχει σε άλλες χώρες, αλλά έχει δυναμική. Η βία είναι λεκτική και σωματική, ασκείται και ατομικά και συλλογικά.

 

Η δράση των ακροδεξιών ομάδων συνδυάζει τα στοιχεία της οργανωμένης εισβολής και οικειοποίησης του δημόσιου χώρου (π.χ. του σχολείου), της άσκησης βίας, του εκφοβισμού και της τρομοκράτησης όσων έχουν αντίθετη άποψη και αντιδρούν, του χαρακτηρισμού του άλλου ως «αντεθνικού στοιχείου» και της αξιοποίησης των Ο/Α μέσων, των ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο Διαδίκτυο για την προβολή της δράσης τους. Η Πολιτεία δεν πρέπει να αδρανεί ή να εθελοτυφλεί σε τέτοια περιστατικά».

 

«Εχουν συμπεριφορά χουλιγκάνου»

 

Ο Πέτρος, φιλόλογος σε ακριτικό ΕΠΑ.Λ., επιβεβαιώνει εμπειρικά τα επιστημονικά στοιχεία: «Πριν από τρία χρόνια δεν είχα κανέναν χρυσαυγίτη μαθητή. Ήταν πολύ σπάνιο να βρεις ένα τέτοιο παιδί, ειδικά στην επαρχία. Φέτος δεν υπάρχει τμήμα στο λύκειο που να μην έχει δυο-τρεις. Τους ρωτάς «Γιατί παιδιά;» Και σου απαντάνε: «Χρυσή Αυγή, ρεεεε!» Οπως παλιότερα θα έλεγαν «ΠΑΟΚ, ρεεε!». Έχουν τη λογική και τη συμπεριφορά χουλιγκάνου. Και, φυσικά, σου μετατρέπουν το μάθημα σε αρένα: διακόπτουν, φωνάζουν, λένε συνθήματα, βρίζουν.

 

Πρόκειται κυρίως για αγόρια, αλλά όχι μόνο. Δεν υπάρχει μάθημα που να μην σ' το κάνουν μπάχαλο. Τους μιλάς για την αρχαία Αθήνα; Στο γυρνάνε στο μεταναστευτικό. Τους μιλάς για την 28η; Πλέκουν το εγκώμιο του Μεταξά. Δεν είναι όλοι οργανωμένοι, μόνο ένας-δυο, αλλά ξεχωρίζουν: διαβάζουν νυχθημερόν το προπαγανδιστικό υλικό που τους δίνουν στους πυρήνες τους.

 

Εχουν μάθει απέξω τσιτάτα και τα χρησιμοποιούν σε κάθε περίπτωση. Φτύσαμε αίμα για να οργανώσουμε τη γιορτή της 28ης, τώρα με το Πολυτεχνείο θα γίνει κόλαση. Γιατί το αγαπημένο τους μότο είναι «Η σάπια δημοκρατία και η χούντα που χρειάζεται σε όλους μας»».

 

Ο Ευθύμης Καρουζάκης είναι φιλόλογος στο Ρέθυμνο με τα ισχυρά δημοκρατικά αντανακλαστικά: Οργανώνει ίσως το μεγαλύτερο σε τάξη μεγέθους αντιφασιστικό φεστιβάλ της χώρας κι έχει καλά ριζωμένους θεσμούς αλληλεγγύης. Πώς γίνεται σε μια τέτοια πόλη να έχει φουντώσει ο νεοναζισμός; «Το φαινόμενο υπάρχει εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία, από τότε που δημιουργήθηκε ο Όμιλος Εθνικιστών.

 

Τώρα έχουμε φτάσει στο σημείο στις πρόσφατες μαθητικές καταλήψεις τα περισσότερα σχολεία της πόλης να υιοθετούν την ατζέντα που έθεσαν οι χρυσαυγίτες, με πρώτο αίτημα δημοσία και δωρεάν ελληνική παιδεία και κατάργηση του νόμου που δίδει την ευκαιρία στη μειονότητα των μουσουλμάνων Ελλήνων στη Θράκη να εισέρχονται στα πανεπιστήμια με χαμηλότερες βάσεις.

 

Στο Ρέθυμνο έχουμε ξεπεράσει το σημείο όπου ζωγραφίζουν σβάστικες και λένε ιστορίες για τον Μελιγαλά. Εδώ υπάρχει βία και το πιο ανησυχητικό είναι πως στη Χρυσή Αυγή δεν καταλήγουν μόνο παραβατικά παιδιά ή οι κακοί μαθητές. Μπορεί να ενταχθούν και έξυπνα, καλλιεργημένα, ανήσυχα παιδιά, ελλείψει αντίπαλου δέους».

 

Στο Ρέθυμνο ντύνονται σαν μαυροπουκαμισάδες, στο Μενίδι μπορεί και να μοιάζουν με φρικάκια. Ποια είναι η γραμμή που ενώνει αυτούς τους εφήβους από τη μια άκρη της Ελλάδας και τους οδηγεί στη Χρυσή Αυγή; «Στο Μενίδι όπου διδάσκω υπάρχουν οργανωμένες ομάδες που χτυπάνε συμμαθητές τους», μας λέει ο μαθηματικός Χρήστος Ζαβιτσάνος.

 

«Όμως δεν φταίνε τα παιδάκια για τους αγκυλωτούς σταυρούς, είναι οι μαθητές του σχολείου του Μνημονίου: παιδιά χωρίς παρόν και μέλλον, παιδιά που φοιτούν σε ένα υποβαθμισμένο σχολείο – χωρίς πόρους και με τις ανθρωπιστικές σπουδές υποβαθμισμένες εδώ και χρόνια».

 

Δικαιώθηκε στο δικαστήριο

 

Ο 30χρονος Μιλιαζίμ Τζεμ είναι δάσκαλος ειδικής αγωγής για παιδιά με αναπηρίες. Μέχρι πρόσφατα δίδασκε σε σχολεία της Ξάνθης, τώρα βρίσκεται στις Πρέσπες. Είναι ένα από τα ελάχιστα θύματα της Χρυσής Αυγής που δικαιώθηκαν στο δικαστήριο, αφού οι θύτες καταδικάστηκαν. «Δεν με χτύπησαν επειδή είμαι δάσκαλος, αλλά επειδή κολλούσα αντιφασιστικές αφίσες.

 

Το χτύπημα σε εμένα δεν ήταν το πρώτο: Επιτέθηκαν μέσα στον δρομο σε μουσουλμάνες και τους τραβούσαν τις μαντίλες 2-3 φορές μέσα στο ραμαζάνι, επιτέθηκαν σε τέμενος την ώρα που οι άνθρωποι προσεύχονταν στο Μπαϊράμι, γράφουν συνθήματα στα τζαμιά. Κανένας δεν έχει προσφύγει στον εισαγγελέα, οι άνθρωποι τους φοβούνται. Εδώ πάνω έχουμε μεικτά σχολεία. Ακούς και μουσουλμάνους μαθητές να δηλώνουν χρυσαυγίτες.

 

Πώς καταλαβαίνεις ότι ο διπλανός σου φλερτάρει με τον φασισμό; Ο λόγος στον 16χρονο Αλέξανδρο: «Πρώτα θα κάνει ένα ποστάρισμα στο φουμπού κάποιου διάσημου υπέρ της Χρυσής Αυγής. Χτες ο συμμαθητής μου πόσταρε στο φουμπού του φωτογραφία του με τον Παναγιώταρο.

 

Είναι σταρ και είναι κουλ να φωτογραφίζεσαι μαζί του. Μετά θα γίνει φίλος του Κασιδιάρη ή θα ακολουθεί στο τουίτερ την Παπαχρήστου. Μετά από λίγο καιρό θα δεις ζωγραφισμένη στο θρανίο τη σβάστικα ή στην τσάντα του την Αγιά Σοφιά με το σύνθημα «Θα ξαναγυρίσουμε, να την κοινωνήσουμε». Ε, μετά από αυτό, λες «Πάει κι ο Κώστας, έγινε χρυσαυγίτης»».

 

«Οι έφηβοι έχουν ανάγκη τη δύναμη και τη δράση»

 

Της Γεωργίας Κατσάνη*

 

«Τι μας λένε κατά πρόσωπο αυτά τα παιδιά; Είναι πολύ θυμωμένα και, ταυτόχρονα, έχουν φοβηθεί πολύ από την ανεργία, τη φτώχεια, την κατάρρευση του κόσμου όπως τον ήξεραν. Τα παιδιά που νιώθουν να απειλούνται φτάνουν στο σημείο να απειλούν τους άλλους.

 

Η Χρυσή Αυγή τούς προσφέρει ένα σταθερό σημείο αναφοράς: είναι μια αρραγής ομάδα, μια σταθερή δύναμη που εμφανίζεται παντού, από τους πάγκους της λαϊκής μέχρι την τηλεόραση. Δίνει την αίσθηση της παντοδυναμίας κι οι έφηβοι έχουν ανάγκη τη δύναμη και τη δράση.

 

Όταν βλέπουν αποδυναμωμένους τους καθηγητές τους, δεν φοβούνται πια την τιμωρία και δεν επιζητούν πια την επιβράβευση από εκείνους – την ψάχνουν αλλού, αναζητούν έναν καινούργιο «σημαντικό άλλο».

 

Το πιο ανησυχητικό είναι πως το γόητρο της Χρυσής Αυγής επηρεάζει ακόμα και τα παιδιά του δημοτικού. Αν δεν αντιμετωπιστεί τώρα, πολύ σύντομα θα έχουμε νεαρούς εφήβους που θα έχουν μεγαλώσει με την ιδέα πως ο φασισμός είναι κάτι κανονικό».

 

* Η κ. Γεωργία Κατσάνη είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας και εργάζεται με παιδιά και εφήβους.