Του Πέτρου Θ. Πιζάνια *
Τι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ; Σήμερα, με το μισό και πλέον της ελληνικής κοινωνίας να έχει καταρρεύσει, το κόμμα αυτό αποτελεί τον μόνο φορέα δυνητικής αναστροφής των συνθηκών πτώσης της κοινωνίας, του κράτους και ολόκληρης της χώρας. Συνεπώς, ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί αυτή τη στιγμή τον μόνο πόλο ελπίδας. Ωστόσο, είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτός ο λόγος για τον οποίο αυτή η δυνητική συνθήκη δεν ενεργοποιείται. Ας θυμηθούμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αποτέλεσμα μιας τεκτονικής αλλαγής στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Με ένα διπλό άλμα, και μόλις σε ενάμιση μήνα, πέρασε από τη συνθήκη ενός μικρού, σχεδόν αριστερίστικου αλλά κοινοβουλευτικού κόμματος, στη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η πολιτική κουλτούρα των στελεχών αυτού του κόμματος ήταν σε απόσταση από ό,τι ορίζουμε ως διακυβέρνηση. Ηταν, και εν πολλοίς παραμένει, κόμμα αρθρωμένο με έναν ριζοσπαστικό πολιτικό λόγο ο οποίος υπάκουε κατά κανόνα σε ιδεολογικές αρχές και όχι τόσο σε πολιτικό σχεδιασμό. Ολος ο μηχανισμός του ΣΥΡΙΖΑ και για δύο δεκαετίες, εθελοντικός εν πολλοίς σε αντίθεση με τα κόμματα βουβάλια της εξουσίας αλλά και το ΚΚΕ, ήταν συγκροτημένος με αυτή την πολιτική πρακτική. Ο ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στη βάση ενός ανοιχτού ιδεολογικού ριζοσπαστισμού με ορισμένες εκλεκτικές συγγένειες με τον σύγχρονο ή ιστορικό αριστερισμό, αλλά μαζί και τον ορθολογισμό, τη δημοκρατία και τη διαφάνεια του πολιτικού λόγου. Αυτά έως τις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012. Τότε συντελέστηκε η τεκτονική αλλαγή, η οποία, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των εγχώριων ΜΜΕ να την αποσιωπήσουν ή να τη μειώσουν, το φαινόμενο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε ευρωπαϊκές και όχι μόνο διαστάσεις: έγινε παράδειγμα ευρωπαϊκής κλίμακας για τα αριστερά κόμματα και φυσικά αντιπαράδειγμα για τους υπόλοιπους.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ανυψώθηκε από το ένα τρίτο των Ελληνίδων και Ελλήνων πολιτών, όχι ασφαλώς επειδή ξαφνικά λάτρεψαν τις αριστερίστικες συνιστώσες. Αλλά επειδή τόλμησαν από θάρρος και απελπισία˙ άλλοι επειδή φαντασιώθηκαν μια επιστροφή στον παλαιό καλό καιρό˙ κάποιοι δεν άντεξαν την τερατώδη μεταστροφή του ΠΑΣΟΚ, ενώ ορισμένοι επειδή όντως ριζοσπαστικοποιήθηκαν. Οι αιτίες της μεταστροφής των πολιτών, μεταστροφή πολύ τολμηρή σε κάθε περίπτωση, δεν έχουν αυτή τη στιγμή ιδιαίτερη σημασία. Ετσι και αλλιώς ποτέ δεν υπάρχουν έτοιμοι άνθρωποι για τις μεγάλες ανατροπές, διαμορφώνονται καθώς τις κάνουν. Σημασία σήμερα έχει το γεγονός ότι το ένα τρίτο των πολιτών τόλμησε να μετατοπιστεί ριζικά από κατεστημένα κόμματα σε ένα μικρό και πολιτικά αβέβαιο κόμμα, με ταχύτητα πρωτοφανή στη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. Και η επιλογή αυτή των πολιτών παραμένει σταθερή για σχεδόν ένα χρόνο, κρίνοντας από τις δημοσκοπήσεις.
Ωστόσο ο ΣΥΡΙΖΑ τηρεί ένα είδος μετρημένης απόστασης, τόσο από την τόλμη που επέδειξαν οι πολίτες που τον ψήφισαν, όσο και από τη σταθερότητα της επιλογής τους αυτής. Η απόσταση εκδηλώνεται κατ' αρχάς με τη συγκράτηση του ριζοσπαστισμού. Μια μικρή πισωδρόμηση προς τον ατέρμονα αντιπολιτευτικό λόγο˙ κάποιος δισταγμός (αυτός εντονότερος) να διατυπώσει ριζοσπαστικές λύσεις –παρότι είναι αναπόφευκτες μετά από τρία χρόνια πολύπλευρων κοινωνικών καταστροφών˙ μια έντονη δυσκολία να αποστασιοποιηθεί και να μην παγιδεύεται στη χυδαία προπαγάνδα σε βάρος του (και σε βάρος όλων), δείχνουν ως εάν ο ΣΥΡΙΖΑ να παραμένει μετέωρος στο τρίτο και κρισιμότερο άλμα του. Γιατί αυτή η πολιτική εγκράτεια;
Είναι προφανές πως αυτό το ένα τρίτο των Ελληνίδων και Ελλήνων πολιτών που προκάλεσε τις τεκτονικές αλλαγές στο ελληνικό πολιτικό σύστημα, προόριζε και εξακολουθεί να επιθυμεί τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία. Για ποιο λόγο, λοιπόν, οι πολίτες που τον ψήφισαν με όλο τον ριζοσπαστισμό του στις δύο αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις του 2012, να φοβηθούν έναν ανάλογα επεξεργασμένο ριζοσπαστισμό αλλά με όρους διακυβέρνησης σήμερα; Μήπως η απότομη αύξηση του ποσοστού και η ριζική αλλαγή της θέσης του ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό σύστημα έχει προκαλέσει μια αναντιστοιχία μεταξύ των πολιτών που επέλεξαν το κόμμα και του παλαιού απαράτ του κόμματος αυτού;
Ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως κάθε πολιτικό κόμμα, ασφαλώς έχει να λάβει υπόψη του τις πραγματικές συνθήκες στη χώρα και στην Ευρώπη, αν όχι στον κόσμο, αλλά ο ριζοσπαστισμός του θα συνίσταται στο κυβερνητικό σχέδιο με το οποίο θα αλλάξει τα εσωτερικά δεδομένα και διαχειριστεί τα διεθνή. Και αυτό το σχέδιο δεν απαιτείται να είναι αναλυτικό και εξονυχιστικό –αυτά είναι προπαγανδιστικές ανοησίες του βραδινού δελτίου του Mega. Οι βασικές στρατηγικές θέσεις και η πολύ σύντομη περιγραφή τους είναι υπεραρκετά. Η θεμελιώδης πραγματική συνθήκη σήμερα στη χώρα μας, την οποία καλό είναι να διαχειριστεί ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι ότι έχει δημιουργηθεί μια πόλωση τόσο πυκνής έντασης, έχουν προκληθεί τόσες καταστροφές, ώστε δεν απομένουν περιθώρια για μετριοπαθείς λύσεις. Η κοινωνική ένταση προκαλείται από τον τρόπο που πολιτεύονται τα τρία κόμματα της συγκυβέρνησης και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους με επικεφαλής τη γερμανική κυβερνητική νέα Δεξιά. Αυτό το μπλοκ εξουσίας πολιτεύεται κοινωνικά ανελέητα και άτεγκτα σε βάρος της πλειονότητας των Ελληνίδων και Ελλήνων, όπως άλλωστε με άλλο συνδυασμό σε βάρος των Κυπρίων και άλλων νότιων ευρωπαϊκών λαών. Πολιτεύονται όπως σε εχθρούς σε καιρό πολέμου -αν και χωρίς όπλα, ακόμη τουλάχιστον. Και πολιτεύονται άτεγκτα διαλύοντας λαούς, επειδή η ενδεχόμενη ανατροπή της πολιτικής τους θα σημάνει όχι μόνο μεγάλες οικονομικές ζημιές για αυτούς, αλλά το τέλος του παραδείγματος που προσπαθούν να επιβάλουν στους ευρωπαϊκούς λαούς, και πιθανόν το δικό τους τέλος.
Απομένουν ακόμη πολλά περιθώρια για συνολικές ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού και της θέσης του στην Ευρώπη. Οσο, λοιπόν, υπάρχει ακόμη αυτό το περιθώριο ας το εκμεταλλευτούμε. Αλλωστε και το ’21 οι Ελληνες ξεκίνησαν στηριγμένοι αποκλειστικά στις δικές τους δυνάμεις και με όλα τα ευρωπαϊκά κράτη εναντίον τους. Και εξανάγκασαν διεθνείς συμμαχίες στην πορεία προκαλώντας τετελεσμένα με πολιτική ευφυΐα και γνώση. Κακά τα ψέματα, μετά από τρεις δεκαετίες ένοπλου και θεσμοθετημένου εμφυλίου πολέμου και ακολούθως τέσσερις δεκαετίες κατά τις οποίες τελικά επικράτησε η κομματική εξαχρείωση του κράτους, η κλεπτοκρατική οικονομική ελίτ, και οδηγήθηκε σε ηθικό ξεπεσμό σημαντικό μέρος της κοινωνίας, στη χώρα μας εκκρεμεί να ξαναχτίσουμε τον εθνικό κράτος, τη σχέση του με την κοινωνία και τη θέση του στο κόσμο. Είναι πολλά και απολύτως κρίσιμα και δεν αφήνουν περιθώριο για παιχνίδια εσωκομματικών ισορροπιών. Αυτά ας είναι να γίνουν από τη σκοπιά της ριζοσπαστικής Αριστεράς, τον ΣΥΡΙΖΑ, όπως ξεκίνησε το ΕΑΜ στη διάρκεια της Κατοχής.
…………………………………………………………………
*Καθηγητής Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας – Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο
