Pin It

Η μνημονιακή λιτότητα έφερε απώλειες στις θέσεις εργασίας τόσο στα ψυχιατρεία όσο και στις κοινοτικές δομές που λειτουργούν ήδη κάτω από το όριο ασφαλείας

 

Λεφτά υπάρχουν μόνο για την εκ νέου δημιουργία ψυχιατρικών φυλακών, που έχουν κλείσει εδώ και μια 25ετία

 

 

Της Ιωάννας Σωτήρχου

 

 

getFile (1)

«Ητανε στραβό το κλήμα» –αφού έτσι κι αλλιώς το όραμα της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» με τη δημιουργία ολοκληρωμένων υπηρεσιών στην κοινότητα προκειμένου να κλείσουν τα ψυχιατρεία ποτέ δεν προχώρησε- «το ’φαγε και ο γάιδαρος»: δεδομένης της μνημονιακής λιτότητας, η επερχόμενη διάλυση είναι πλήρης.

 

Από κοντά και τα σημάδια της καταστροφής: ήδη μετράμε νεκρούς ψυχασθενείς σε ψυχιατρεία και ξενώνες, που κάηκαν ζωντανοί, ενώ εκκρεμεί η απόδοση ευθυνών για σεξουαλική κακοποίηση νοσηλευόμενης. Λεφτά όμως για φυλακές υπάρχουν: σαν να μην έφταναν τα παραπάνω σχεδιάζεται και η δημιουργία ψυχιατρικών φυλακών που έχουν κλείσει εδώ και μια 25ετία. «Μιλάμε για έναν κοινωνικό έλεγχο άνευ προηγουμένου», μας λέει ο διευθυντής ψυχίατρος στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (Δαφνί) Θόδωρος Μεγαλοοικονόμου, που μας «ξεναγεί» στα άδυτα του «κακοποιημένου ασθενή», όπως μπορεί να χαρακτηριστεί η ψυχική υγεία στη χώρα μας.

 

Κινδυνεύουν οι δομές

 

getFile (2)Από πού να ξεκινήσει κανείς. Το ζήτημα δεν είναι απλώς η απώλεια των θέσεων εργασίας: σήμερα τόσο το ψυχιατρείο όσο και οι κοινοτικές δομές λειτουργούν κάτω από το όριο ασφαλείας: με τον κανόνα 10 αποχωρήσεις προς μία πρόσληψη, που δεν γίνεται, το προσωπικό δεν αντικαθίσται. Λόγω έλλειψης νοσηλευτών κινδυνεύει να κλείσει μια δομή για ηλικιωμένους στην Αθήνα.

 

Το χειρότερο; Με τη διάλυση των υπηρεσιών αποκλείονται οι ασθενείς που όχι μόνο αυξάνονται αλλά έχουν όλο και πιο πολύπλοκα προβλήματα, λόγω της περαιτέρω κοινωνικής τους απόρριψης εξαιτίας της κρίσης και της αδυναμίας των οικογενειών τους να τους στηρίζουν. Οσο για τη θέση του θεραπευτή σε αυτή τη διαδικασία, έχει γονατίσει μισθολογικά: ένας συντονιστής διευθυντής στο ψυχιατρείο πέρσι έπαιρνε 3.000 ευρώ τον μήνα και σήμερα μαζί με τις εφημερίες ζήτημα να φτάνει τα 1.800. Αντίστοιχα οι νοσηλευτές παίρνουν 500-600 ευρώ τον μήνα.

 

Το σχέδιο είναι να κλείσουν μέχρι το 2015 τα ψυχιατρεία, ωστόσο δεν έχουν δημιουργηθεί οι εναλλακτικές δομές στήριξης και φροντίδας, όπως είναι τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας. Ταυτόχρονα εκφράζονται ανησυχίες ότι οι κενές θέσεις στις υπάρχουσες δομές φιλοξενίας των ασθενών πιθανόν να μην επαρκέσουν για τους ήδη χρόνιους νοσηλευόμενους στα ψυχιατρεία -στο Δαφνί είναι 150- κι έτσι διατυπώνονται φόβοι ότι κάποιοι μπορεί να πεταχτούν σε ιδρύματα.

 

Το πρόβλημα δεν είναι τωρινό, ωστόσο έχει κακοφορμίσει. Από το 1984, με τις φρικιαστικές εικόνες ντροπής από τη Λέρο, το στοίχημα ήταν η δημιουργία ενός εναλλακτικού συστήματος υπηρεσιών στην κοινότητα για την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια περίθαλψη ανάλογα με τον πληθυσμό, ώστε να μεταστεγαστούν οι πάσχοντες και να κλείσουν τα ψυχιατρεία.

 

Κι ενώ αρκετές δομές άρχισαν να συρρικνώνονται λόγω ελλιπούς χρηματοδότησης και μερικά ψυχιατρεία έχουν κλείσει, η ψυχιατρική μεταρρύθμιση ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Υπολογίζεται ότι χρειάζεται ένα Κέντρο Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ) ανά 100.000 κατοίκους, που διασυνδέεται με αντίστοιχες ψυχιατρικές κλινικές στα Γενικά Νοσοκομεία.

 

Στην Αθήνα, αντί για 50 που χρειάζονται, σήμερα λειτουργούν μόλις 8, ενώ δεν λειτουργούν όλα σε διασύνδεση με τις μονάδες ψυχιατρικής νοσηλείας στα νοσοκομεία. Το εναλλακτικό σύστημα υποτίθεται ότι θα προλάβαινε και τις νοσηλείες αλλά και τις υποτροπές επειδή θα στήριζε όσους είχαν ανάγκη στον τόπο κατοικίας τους. Η αναγκαστική νοσηλεία θα ήταν το έσχατο μέσο. Σήμερα ισχύει ό,τι και πριν από 30 χρόνια: το 55% των εισαγωγών γίνεται κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας για εγκλεισμό. «Δεν υπάρχει ούτε πρόληψη ούτε στήριξη. Νοίκιασαν 400 δομές, ξενώνες, οικοτροφεία, διαμερίσματα εξ ημισείας τα δημόσια ψυχιατρεία με τις Μη κυβερνητικές Οργανώσεις και αφήνονται να ρημάξουν» μας λέει ο κ. Μεγαλοοικονόμου.

 

Φυλακές στα Ψυχιατρεία

 

Ομως αυτό που έχει θορυβήσει περισσότερο τον συνομιλητή μας, εκτός όλων των άλλων, είναι η πρόθεση εκ νέου δημιουργίας τμήματος «ακαταλογίστων», όπως ονομάζονται στην ψυχιατρικο/νομική «διάλεκτο» ψυχικά πάσχοντες που έχουν διαπράξει ποινικό αδίκημα, το οποίο δεν τους καταλογίζεται, διότι, λόγω της πάθησής τους, δεν είχαν τον έλεγχο της πράξης τους. Στο σχετικό άρθρο 69 του Π.Κ. προβλέπεται φύλαξη σε ψυχιατρικό κατάστημα μέχρις ότου κριθεί ότι έχει γίνει καλά –«υποχώρηση ή εξάλειψη της ψυχοπαθολογίας που οδήγησε στο αδίκημα»- οπότε, με εισήγηση του ψυχιάτρου, αποφασίζει το δικαστήριο για άρση της φύλαξης και επιστροφή στο σπίτι.

 

Το τμήμα «ακαταλογίστων» στο Δαφνί έκλεισε το 1987 έπειτα από κινητοποίηση και απαίτηση των τότε γιατρών λόγω της άθλιας κατάστασης που επικρατούσε εκεί. Εκτοτε, οι ασθενείς αυτοί νοσηλεύονταν «προσωρινά» στα τμήματα εισαγωγών όπως και οι άλλοι ασθενείς, ενώ κανένα δικαστήριο δεν αποδέχεται την αποφυλάκισή τους με αποτέλεσμα, και καλά να έχουν γίνει, να περνάνε χρόνια στο ψυχιατρείο.

 

«Σχεδιάζουν τη δημιουργία μιας δικαστικής φυλακής εκεί που φιλοξενούνται οι γέροντες στο Δαφνί, με συρματοπλέγματα, κάμερες, ειδικό αυλισμό, παρά τα κινήματα διεθνώς ενάντια σε αυτές τις πρακτικές. Θα φτιάξουν ένα κολαστήριο στο ψυχιατρείο, ενώ για εκεί προορίζονται και οι “νέοι με επικίνδυνη διαταραχή προσωπικότητας”. Πρόκειται για έναν κοινωνικό έλεγχο άνευ προηγουμένου» προειδοποιεί ο ψυχίατρος και εξηγεί: «Μέχρι τώρα δεν υπάρχουν κατάλληλες υπηρεσίες και προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση των ασθενών αυτών. Πρέπει κατ' αρχήν να αλλάξει ο νόμος, να φύγει η έννοια και η λογική της φύλαξης και πολλά άλλα, που, όμως, είναι έξω από την κρατούσα λογική των ψυχιάτρων και των δικαστών. Το σχέδιο για το Δαφνί/Δρομοκαΐτειο/ΨΝΘ είναι: θέλουμε να τα κλείσουμε fast track, άρα, απαντούμε πρώτα στο στερεότυπο της επικινδυνότητας, τσουβαλιάζοντάς τους, πάνω από 80 «69ρηδες» στο Δαφνί σε ένα τμήμα που θα είναι σαν φρούριο και μέσα θα επικρατεί η απόλυτη καταστολή».

 

Οι προβληματισμοί αφορούν την ουσία αλλά και τα στερεότυπα: «Πέρα από τις εσωτερικές αντιφάσεις της μεταχείρισης των ακαταλογίστων -συνήθως τα θύματα είναι μέλη της οικογένειας, που ποτέ δεν είχαν την κατάλληλη θεραπευτική στήριξη, για να λύσουν τα προβλήματά τους- η έννοια “φύλαξη” του άρθρου 69 δυσκολεύει τη θεραπευτική αντιμετώπιση του ατόμου καθώς συγχέονται οι προσεγγίσεις και οι πρακτικές της “φύλαξης” με εκείνες της θεραπείας.

 

Λογική εγκλεισμού

 

Επιπλέον τα τελευταία χρόνια οι δικαστές είναι όλο και πιο απορριπτικοί στην άρση του 69 ακόμα και στις περιπτώσεις που είναι οφθαλμοφανής η έλλειψη της όποιας “επικινδυνότητας”, στα πλαίσια της κυριαρχίας μιας λογικής ενός “κράτους ασφάλειας”, που υψώνει τείχη, αποκλείει και εγκλείει οτιδήποτε διαφορετικό και εν δυνάμει, έστω και φαντασιακά, επικίνδυνο. Αλλωστε, η “επικινδυνότητα” είναι μια κοινωνική κατασκευή, προϊόν κοινωνικών σχέσεων, και δεν μπορεί να αποδίδεται στα άτομα, αν και αυτή είναι η άποψη της κατεστημένης ψυχιατρικής και των νομικών-πειθαρχικών μηχανισμών του κράτους διεθνώς. Δυστυχώς διαπιστώνουμε πως η λογική εγκλεισμού σε ειδικά τμήματα “ακαταλογίστων”, που ήταν πραγματικά κολαστήρια, γιατί εδώ δεν ισχύουν ούτε καν οι “νόμοι” της κανονικής φυλακής, αφού πρόκειται για τρελούς, οπότε μπορούμε να τους κάνουμε ό,τι θέλουμε, επιμένει».

 

Ενα ακόμη σημείο: «Οι μη κυβερνητικές δομές θα χρησιμοποιηθούν για το σχέδιο του φαστ τρακ κλεισίματος. Γι΄ αυτό επαναχρηματοδοτούνται από την Ε.Ε., διαφορετικά θα είχαν καταρρεύσει λόγω έλλειψης κρατικής χρηματοδότησης ακόμη και πριν ξεσπάσει η κρίση, γεγονός που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο της πλήρους ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών που πλέον θα απευθύνονται μόνο σε όσους έχουν να πληρώσουν, κάτι που συμπεριλάμβανε και η σχετική έκθεση για την αναθεώρηση του Ψυχαργώς» συμπληρώνει ο ψυχίατρος.

 

 …………………………………………………………………..

 

Ανασφάλιστοι ασθενείς, απλήρωτοι εργαζόμενοι

 

Τα προβλήματα με την ψυχική υγεία δεν τελειώνουν. Ακόμη αναμένονται τα πορίσματα από τον οικονομικό έλεγχο των ΜΚΟ, καθώς μερικές κατηγορούνται για σκανδαλώδη διαχείριση, ενώ οι εργαζόμενοι σε αυτές είναι πολλούς μήνες απλήρωτοι. Οι ιδιωτικές κλινικές αυξάνουν την ώρα που κλείνουν οι δομές ή συρρικνώνονται οι υπηρεσίες, όμως την ίδια στιγμή ένας στους τρεις ψυχικά πάσχοντες είναι ανασφάλιστος και δεν μπορεί να εξασφαλίσει ούτε τα φάρμακά του.

 

Από τον Ιούλιο, εδώ και δέκα μήνες, αναμένεται η υλοποίηση της υπόσχεσης της υφυπουργού, να περάσει νομοθετική ρύθμιση ώστε να σταματήσει η παρακράτηση των συντάξεων των ψυχικά πασχόντων. Τον Φεβρουάριο και τον Απρίλιο κοινοποιήθηκαν στο υπουργείο επείγουσες εκκλήσεις από το ΚΨΥ Αγ. Αναργύρων και τη Λέρο για την έλλειψη ψυχιάτρων που ισοδυναμεί με πλήρη εγκατάλειψη και κατάρρευση των δομών που εξυπηρετούν τα δυτικά προάστια και όλα τα Δωδεκάνησα αντίστοιχα.

 

…………………………………………………………….

 

Πληρώνουμε τις αστοχίες

 

Το 2009 είχε συμφωνηθεί η αγορά ενός κτηρίου αντί ποσού 5,7 εκατομμυρίων ευρώ για τη μεταστέγαση του ΚΨΥ Αγ. Αναργύρων και ο ιδιοκτήτης του κτηρίου είχε προβεί στις αναγκαίες επισκευές με βάση τη συμφωνία. Η οποία όμως δεν τηρήθηκε και γι’ αυτό ο ιδιοκτήτης αξιώνει σήμερα, κατόπιν δικαστικών ενεργειών του, αποζημίωσή του που φτάνει τα 5,5 εκατ. ευρώ όσα σχεδόν και η αγορά. Για να πληρώνουμε ακριβά τις αστοχίες της διοίκησης και να πηγαίνουν τα λεφτά μας τζάμπα!

 

 

Scroll to top