Ενα οδοιπορικό στην «Αγρια Δύση» της Αττικής. Εκεί όπου Ελληνες, Πόντιοι και Τσιγγάνοι, εκτός από την πείνα και τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης, έχουν να αντιμετωπίσουν και την εγκληματική δραστηριότητα των συμμοριών

 

→Η φτώχεια φέρνει αύξηση της εγκληματικότητας, η οποία προκαλεί φόβο. Σε μια περιοχή με έντονη μετανάστευση ο φόβος μετατρέπεται σε ξενοφοβία και ρατσισμό. Το πιο πρόσφορο έδαφος για την εξάπλωση του φασισμού και της Χρυσής Αυγής

 

Του Γιάννη Μπασκάκη

 

^[1]«Αν σηκώσεις την πέτρα του Ασπροπύργου θα βρεις πολλούς σκορπιούς», μας λέει η καθηγήτρια στο 2ο Γυμνάσιο Ασπροπύργου, Ευγενία Βραδή. Η «Εφ.Συν.» αποφάσισε να σηκώσει αυτήν την πέτρα. Περάσαμε τρεις μέρες στον μεγάλο αυτόν δήμο της Δυτικής Αττικής. Καταγράψαμε εικόνες απόλυτης φτώχειας και εξαθλίωσης, αλλά και την εγκληματική δραστηριότητα συμμοριών, σε ένα τοπίο που θυμίζει Αγρια Δύση και αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την εξάπλωση του φασισμού και της Χρυσής Αυγής. Σας παρουσιάζουμε τα ευρήματα της έρευνας.

 

Φαβέλες

 

^[2]Το οδοιπορικό ξεκινά από τα Νεόκτιστα, μία από τις φτωχότερες συνοικίες της περιοχής. Εδώ ζουν κυρίως Ελληνες και Τσιγγάνοι. Μία απλή βόλτα στην περιοχή μαρτυρά την οικονομική δυνατότητα των κατοίκων. Φαβέλες, τρώγλες και παράγκες. «Σηκώνεται το πρωί το παιδί μου και μου λέει “μπαμπά δεν έχει γάλα”. Και τρέχω σαν τον παλαβό εδώ γύρω στη γειτονιά να ζητήσω γάλα».

 

Ο Γιώργος Αλεξάκης είναι 44 ετών. Ανεργος. Ζει με τη γυναίκα του και τις τέσσερις κόρες του -η τέταρτη είναι μόλις μερικών μηνών- σε ένα κοντέινερ. Ενα κουτί εμπορευμάτων 12 τετραγωνικών – αυτό είναι το σπίτι τους. Τα δύο πρώτα χρόνια τα πέρασαν χωρίς νερό και ρεύμα. Στην πορεία κατάφεραν να συνδέσουν και τα δύο. Σήμερα το ρεύμα είναι κομμένο. Χρωστούν στη ΔΕΗ 2.500 ευρώ -ο λογαριασμός έρχεται για σπίτι 65 τμ.(!). «Τον χειμώνα βράζουμε νερό για να κάνουμε μπάνιο. Για να ζεσταθούμε καίμε ξύλα. Το ένα κορίτσι μάλιστα έπαθε διόγκωση πνεύμονα από τον καπνό και το τρέχαμε στο νοσοκομείο», μας λέει ο Γιώργος.

 

Η ζωή του δεν ήταν πάντα έτσι. Μέχρι πριν από 3,5 χρόνια όλα ήταν διαφορετικά. Τότε δεν ήταν άνεργος. Δούλευε 17 χρόνια ως οδηγός–χειριστής σε ιδιωτική μεταφορική εταιρεία. Τότε δεν έμενε σε κοντέινερ. Νοίκιαζε ένα διαμέρισμα στον Κορυδαλλό. Οταν απολύθηκε δεν μπορούσε πια να πληρώνει το νοίκι. Πήρε την οικογένειά του και ήρθαν στη συνοικία Νεόκτιστα του Ασπροπύργου.

 

Αποζημίωση δεν πήρε, ούτε και επίδομα ανεργίας, γιατί, όπως καταγγέλλει ο ίδιος, η απόλυση παρουσιάστηκε σαν παραίτηση, ενώ ο εργοδότης δεν του κολλούσε όλα τα ένσημα. Δουλειά ψάχνει αλλά δεν βρίσκει. Ζει από τη βοήθεια φίλων και γειτόνων. Είναι οι μόνοι που τον θυμούνται. «Οταν απευθύνθηκα στην Πρόνοια, μου είπαν να πάω στην Αννίτα Πάνια, μπας και με βοηθήσει. Από την πολιτεία περιμένω μια δουλειά και να προσέξει τα παιδιά μου. Ενα εμβόλιο, ένα τρόφιμο», αναφέρει.

 

Ανεργη 4 χρόνια

 

«Είμαστε ξεχασμένοι από τον Θεό και εγκαταλειμμένοι από τους ανθρώπους!», μας λέει η Φρόσω. Μένει κι εκείνη στα Νεόκτιστα. Σε μια παράγκα με δύο δωμάτια. Εχει 6 παιδιά. Ο μεγάλος γιος της δούλευε σε ένα φούρνο αλλά απολύθηκε. Ο σύζυγός της κάνει πού και πού κάποιο μεροκάματο στις οικοδομές. Η ίδια εργαζόταν ως καθαρίστρια στο ψυχιατρείο στο Δαφνί. Εδώ και τέσσερα χρόνια είναι άνεργη. «Ψάχνω δουλειά αλλά πού να βρω; Εχω βαρεθεί να μου λένε “αφήστε μας το τηλέφωνό σας”», μας λέει. Το πλαστικό μπουκάλι με το λάδι, πάνω στο τζάκι, έχει αδειάσει. Μοναδική πηγή φαγητού τα συσσίτια. «Περιμένουμε στην ουρά για να πάρουμε δυο-τρεις μερίδες να ταΐσουμε τα παιδιά μας», αναφέρει.

 

Στο κοινωνικό παντοπωλείο του Δήμου Ασπροπύργου σιτίζονται 400 οικογένειες δύο φορές την εβδομάδα, ενώ οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στον ΟΑΕΔ στο Θριάσιο Πεδίο φτάνουν τους 10.000. «Μια κοπέλα με πτυχίο ζει σε σκηνή στο βουνό, ενώ άλλοι πάνε και παίρνουν νερό από τις δεξαμενές της πυρασφάλειας», μας λέει ο Αλεξάκης.

 

Πολλά από τα παιδιά που ζουν στα Νεόκτιστα πηγαίνουν στο 2ο Γυμνάσιο Ασπροπύργου. Συναντήσαμε τους καθηγητές τους.

 

«Ερχονται παιδιά τα οποία υποσιτίζονται. Η πείνα επηρεάζει την επίδοση στα μαθήματα. Κάνουν συχνές απουσίες, έχουν νευρικότητα, δεν υπάρχουν οι συνθήκες στο σπίτι για να διαβάσουν, δεν έχουν διάθεση να παρακολουθήσουν το μάθημα, δεν έχουν ούτε καν τα εισιτήρια για να έρθουν στο σχολείο. Με τα προβλήματα επιβίωσης στο σπίτι, το να έρθουν στο σχολείο είναι κατόρθωμα», λέει στην «Εφ.Συν.» η διευθύντρια του σχολείου Αγγελική Γιαννάτου. «Εχει τύχει να λιποθυμήσει εδώ παιδί από την πείνα. Είμαστε σε στενοχώρια και προβληματισμό. Το μάθημα περνάει σε δεύτερη μοίρα γιατί δεν μπορεί να απαντήσει στο πρόβλημα των παιδιών», τονίζει η θεολόγος Ευγενία Βραδή.

 

Το σχολείο έχει 123 παιδιά, από τα οποία τα 23 είναι παιδιά μεταναστών και τα 13 Ρομά. Πολλά δεν επηρεάζονται μόνο από την πείνα, αλλά και από τη συμβίωση με γονείς που κινούνται εκτός ορίων νομιμότητας. «Οπου υπάρχει φτώχεια υπάρχουν και φαινόμενα όπως τα ναρκωτικά ή η πορνεία. Εχει συμβεί να εκδίδει ο πατέρας την κόρη και ο γιος, που βιώνει αυτά στο σπίτι, να έρχεται στο σχολείο και να βγάζει επιθετικότητα», μας λέει η καθηγήτρια Ουρανία Σταυρακάκη και τονίζει ότι «από τη μία βιώνουν τη βία της φτώχειας και από την άλλη την ενδοοικογενειακή βία. Και η βία γεννάει βία».

 

Το 2ο Γυμνάσιο είναι το πρώτο δημόσιο σχολείο που εφαρμόζει ήδη από το 2005 ειδικό πρόγραμμα ειρηνικής επίλυσης συγκρούσεων μέσω της «σχολικής διαμεσολάβησης». Η βία όμως γεννιέται έξω από τους τοίχους του σχολείου. Καθημερινά χρειάζεται μόνο μια σπίθα για να μετατρέψει μια βουβή περιοχή σε εμπόλεμη ζώνη. Ληστείες στον δρόμο που δεν καταγγέλλονται από φόβο, εισβολές με όπλα σε μαγαζιά με στόχο την ταμειακή μηχανή, αυτοκίνητα που πηγαινοέρχονται για να τσεκάρουν την κίνηση, ούτως ώστε να ξέρουν ποια είναι η κατάλληλη ώρα να χτυπήσουν μεγάλες επιχειρήσεις.

 

«Πριν κάποιο καιρό γάζωσαν με καλάσνικοφ την τράπεζα. Μαζεύτηκε όλη η αστυνομική δύναμη εκεί κι έτσι μπόρεσαν από άλλο σημείο να περάσουν λαθραία ναρκωτικά ή όπλα. Ηταν αντιπερισπασμός», λέει στην «Εφ.Συν.» κάτοικος του Ασπροπύργου και αφηγείται και άλλο περιστατικό κατά το οποίο «μαφιόζος τρέχει με πόρσε κάμπριο. Τρακάρει σε μια μάντρα. Μαζεύεται κόσμος γύρω του κι αυτός ζαλισμένος βγάζει όπλο. Ερχεται η αστυνομία και βλέπει το πορτμπαγκάζ γεμάτο κόκα. Σε μια βδομάδα ήταν έξω».

 

Επιχειρηματίας που διατηρεί μικρή βιομηχανία διηγείται περιστατικό όπου η αστυνομία καταδιώκει κάποιον, ο οποίος «για να διαφύγει μπαίνει μέσα στο εργοστάσιο. Οι αστυνομικοί πυροβολούν. Εμείς αρχικά παγώνουμε κι έπειτα κάνουμε ότι δεν βλέπουμε και συνεχίζουμε τη δουλειά μας. Μια άλλη φορά βλέπω νταλικέρη να κάνει στάση για καφέ. Ενα άλλο αυτοκίνητο σταματάει δίπλα, πηδάει ένας στο φορτηγό και παίρνει κινητά και πορτοφόλια. Κοιτάζω τον νταλικέρη και μου κάνει νόημα να σωπάσω».

 

Μετά τη μία η ώρα το βράδυ, η αστυνομία σταματάει να κάνει περιπολίες. Οταν πέσει η νύχτα επικρατεί ο νόμος των όπλων. Σε γειτονιές όπως τα Νεόκτιστα ή η Νέα Ζωή, ντόπιοι Ελληνες, Πόντιοι από τη Ρωσία και Τσιγγάνοι λύνουν τις διαφορές τους με σφαίρες και μαχαίρια. Διαφορές που μεταφέρονται και μέσα στα σχολεία.

 

Αντίπαλα στρατόπεδα

 

«Εξω από το σχολείο οι Πόντιοι είχαν ξαπλώσει κάτω έναν Τσιγγάνο. Του είχαν ανοίξει τα πόδια και τον κλοτσούσαν με φόρα». Ο Νίκος είναι μόλις 14 χρονώ. Μαθητής. Αν και τόσο μικρός, η ψυχή του έχει ήδη ποτιστεί με μίσος. «Τους μισώ τους Γύφτους. Και να πονάνε δεν θα τους λυπηθώ, γιατί βλέπω ότι μεγαλώνουν και θα γίνουν κι αυτοί κακοί. Οι Γύφτοι είναι κατώτεροι, υποδεέστεροι. Μεγαλώνουν για να αρχίσουν να κλέβουν και να έχουν έσοδα με παράνομο τρόπο. Είναι στη φύση τους», λέει στην «Εφ.Συν.». «Υπάρχουν παιδιά που φοβούνται να πάνε στην τουαλέτα. Εγώ ζω με την ελπίδα ότι θα πάρω το παιδί και θα φύγουμε», αναφέρει η μητέρα του. Στο σχολείο του Νίκου είναι πλέον πολύ έντονη η παρουσία της Χρυσής Αυγής. Ενας συμμαθητής του, μας λέει, έχει στο χέρι τατουάζ με το σύμβολο της ναζιστικής οργάνωσης. Ο ίδιος δηλώνει ότι νιώθει ασφαλής όταν είναι μαζί με τους χρυσαυγίτες.

 

«Παίρνεις ένα τηλέφωνο και λες “έλα έχω θέμα”. Οι κάτοικοι δεν παίρνουν τηλέφωνο την αστυνομία. Παίρνουν τη Χρυσή Αυγή», μας λέει κάτοικος του Ασπροπύργου, ο οποίος μας δηλώνει ότι στις επόμενες εκλογές θα ψηφίσει Χρυσή Αυγή. «Θα τους στηρίξω αν και ξέρω ότι στο μέλλον θα το μετανιώσω. Ο απογοητευμένος δεν έχει κρίση», καταλήγει.

 

Στις τελευταίες εκλογές, το ναζιστικό κόμμα συγκέντρωσε το 17% των ψήφων στον Ασπρόπυργο. Είναι κοινό μυστικό ότι για να εκλεγείς εδώ πρέπει να σε στηρίξουν τα σόγια των Ποντίων. Πολυμελείς οικογένειες ψηφίζουν μαζικά και τη γραμμή δίνει ο παππούς. Αυτά τα σόγια κινούνται πλέον προς τη Χρυσή Αυγή.

 

Είναι μια αλυσιδωτή αντίδραση. Η φτώχεια φέρνει αύξηση της εγκληματικότητας. Η εγκληματικότητα προκαλεί φόβο. Σε μια περιοχή με έντονη μετανάστευση ο φόβος μετατρέπεται σε ξενοφοβία και ρατσισμό. Ο Ασπρόπυργος ήταν κάποτε σιτοβολώνας και μαρουλότοπος. Βιομηχανική ζώνη άρχισε να γίνεται μετά τη δεκαετία του 1960. Παράλληλα δέχτηκε μεγάλα κύματα εσωτερικής και εξωτερικής μετανάστευσης (Αλβανοί, Πόντιοι από τη Ρωσία, Ρομά, Πακιστανοί) που προσελκύστηκαν από τη δουλειά στα χωράφια και στις βιομηχανίες. Μέχρι που ήρθε η κρίση και οι δουλειές στέρεψαν.

 

«Το γύρισαν στη Χ.Α.»

 

«Η βιομηχανία έφερε λεφτά στην περιοχή. Τα ενοίκια που πλήρωναν τα εργοστάσια ήταν υψηλά. Τους μετανάστες από τη μία τους εκμεταλλεύτηκαν με φτηνά μεροκάματα στα χωράφια και από την άλλη δεν τους ήθελαν. Οταν εκείνοι τους ζητούσαν τα χρωστούμενα 2-3 μηνών, έπαιρναν την αστυνομία και τους κάρφωναν ότι είναι παράνομοι», αναφέρει επιχειρηματίας της περιοχής και προσθέτει ότι «τώρα με την κρίση το γύρισαν προς τη Χρυσή Αυγή και σε κάθε έκτρωμα που τους τάζει λαγούς με πετραχήλια. Ο τότε αλουμινάς και σήμερα χρυσαυγίτης στελέχωνε με μετανάστες την επιχείρησή του».

 

Επιστρέφουμε στο 2ο Γυμνάσιο. Μαθήτρια από την Τουρκία, η οποία γεννήθηκε εδώ, έχει έρθει να πει αντίο. Θα δει καθηγητές, συμμαθητές, αγαπημένα πρόσωπα για τελευταία φορά. Ο πατέρας της είχε βενζινάδικο στον Ασπρόπυργο. Το έκλεισε η κρίση. Τώρα μεταναστεύουν για δεύτερη φορά. Στη Γερμανία. «Η ζωή είναι άδικη. Οταν πρέπει να ξενιτευτείς είναι άδικη. Μερικές φορές δεν είναι στο χέρι μας να κάνουμε αυτό που θέλουμε», γράφει στο αποχαιρετιστήριο γράμμα της.