ΟΛΛΑΝΔΙΑ Σε ύφεση η οικονομία, αφού λόγω των μεγάλων στεγαστικών δανείων τα νοικοκυριά μείωσαν την κατανάλωσή τους όταν υποχώρησαν οι τιμές των ακινήτων και βρέθηκαν να χρωστάνε στις τράπεζες περισσότερα από την τιμή του σπιτιού τους

Της Ελλης Πάνου

Είναι λίγο ειρωνικό, αλλά η χώρα που κουνάει με συνεπή μανία το δάκτυλο την τελευταία τριετία, «εκβιάζοντας» και απαιτώντας εξαντλητική λιτότητα από τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, αντιμετωπίζει τώρα ένα δράμα, διαπιστώνοντας ότι έχει μια δική της «φούσκα», που είχε μασκαρευτεί καλά από την ευμάρεια και την οικονομική σταθερότητα, και η οποία είναι στο παρά ένα για να σκάσει.

Πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο τώρα για τον «ολλανδικό ιό», που θολώνει πλέον τις «κόκκινες γραμμές» μεταξύ Βορρά και Νότου, μεταξύ της αδύναμης περιφέρειας και του «σκληρού πυρήνα» του ευρώ.

Η Ολλανδία ξέρει καλά από «φούσκες». Από τον 17ο αιώνα. Εζησε τις επιπτώσεις πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία της το 1636, μια εποχή που ένας καλός έμπορος τουλίπας μπορούσε να βάζει στην τσέπη 60.000 φιορίνια τον μήνα – δηλαδή, με τη σημερινή αντιστοιχία του νομίσματος, 61.710 ευρώ. Με τέτοια κέρδη, οι τοπικές κυβερνήσεις ήταν αδύνατον να βάλουν φρένο στη μανία που είχε καταλάβει όλη τη χώρα. Μέχρι που κάποια μέρα, ένας μεγάλος αγοραστής από το Χάρλεμ δεν εμφανίστηκε για να πληρώσει και να παραλάβει την παραγγελία του και χτύπησε το καμπανάκι του πανικού. Μέσα σε λίγες ημέρες, η τουλίπα «κατέρρευσε» και η φούσκα έσκασε.

Βορράς με άρωμα Νότου

Προς τα εκεί οδεύει σήμερα η χώρα, με αιχμή αυτή τη φορά τα ακίνητα.

Η Ολλανδία με γρήγορους ρυθμούς εξελίσσεται σε άλλον έναν βαριά ασθενή της Ευρώπης. Σε αντίθεση με τη «συνοδοιπόρο» της στη στρατηγική της εγκράτειας, Γερμανία, αλλά και τον μέσο όρο της ευρωζώνης, η οικονομία της Ολλανδίας συρρικνώθηκε πάλι κατά 0,2% και βρίσκεται σε ύφεση επί 18 μήνες συνεχώς, απόδειξη, σύμφωνα με τους «Financial Times», ότι ούτε τα σταθερά δημοσιονομικά ούτε τα μεγάλα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών είναι σε θέση να προλάβουν τις πιστωτικές παγίδες, που υπονομεύουν την οικονομία.

Οι Ολλανδοί υποφέρουν από τις συνέπειες μιας αποκλειστικά δικής τους εκτροπής. Με τις τιμές των ακινήτων να έχουν πέσει κατά 21% από το 2008, οι ιδιοκτήτες-δανειολήπτες βλέπουν μπροστά τους τον γκρεμό. Το 30% εξ αυτών ήδη χρωστάνε περισσότερα στις τράπεζες από τη σημερινή αξία των σπιτιών που έχουν υποθηκεύσει, με αποτέλεσμα να μειώσουν δραστικά την κατανάλωση. Εάν προσθέσει κανείς σε αυτή την εικόνα και τις δημοσιονομικές περικοπές, που οι Ολλανδοί επέβαλαν με ενθουσιασμό στους εαυτούς τους, προκειμένου να δέσουν στο άρμα της λιτότητας τις «σπάταλες» χώρες της περιφέρειας, τότε η εξίσωση βγάζει… κατάμαυρα σύννεφα στον ορίζοντα.

Οι τιμές των ακινήτων στην Ολλανδία, όπως και στην Ισπανία, έφθασαν τα καλά τα χρόνια -μέχρι το 2008- ψηλά, πολύ ψηλά. Γοητευμένοι από την ιδέα ότι η ιδιοκτησία ακινήτου σε αυτή τη χώρα είναι σίγουρη επένδυση, οι Ολλανδοί άνοιξαν μεγάλες παρτίδες με τις τράπεζες. «Πρέπει να ζούμε μέσα στις δυνατότητές μας» ήταν το μότο της κυβέρνησής τους έναντι των υπόλοιπων Ευρωπαίων εταίρων της, για την ίδια όμως προφανώς δεν ίσχυε αυτό, δεδομένου ότι κανένα άλλο νοικοκυριό, σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα, δεν φέρει σήμερα τόσο βαρύ χρέος.

Η «φούσκα» είναι αποτέλεσμα και της κυβερνητικής φορολογικής πολιτικής, αφού οι τόκοι των στεγαστικών δανείων ήταν 100% αφορολόγητοι – πολύ σοβαρό κίνητρο σε μια χώρα με εξαιρετικά υψηλούς συντελεστές και σοβαρός λόγος για να εφεύρουν οι τράπεζες μοναδικά, περίπλοκα προϊόντα που υποτίθεται ότι θα βοηθούσαν τους πελάτες τους να «ξεγελάσουν» ακόμα περισσότερο την Εφορία.

Δάνεια 650 δισ. ευρώ

Ετσι, με την Ολλανδία να κρύβει στα συρτάρια της στεγαστικά δάνεια συνολικού ύψους 650 δια. ευρώ, «το φράγμα της αγοράς ακινήτων στη χώρα καταρρέει», εκτιμά το BBC, και φέρει ως παράδειγμα τη Μορίν Βόχτελς, ιδιοκτήτρια μικρού διαμερίσματος στο Ρότερνταμ. Οταν αποφάσισε να αγοράσει, η Μορίν δανείστηκε 200.000 ευρώ από την τράπεζα που ήταν πρόθυμη να την προσφέρει έως και 500.000 ευρώ. Εν τω μεταξύ, έχασε τη δουλειά της και δεν μπορεί να αποπληρώσει τις δόσεις της.

«Πολλοί αναγκαστήκαμε τότε να αγοράσουμε», λέει η Μορίν στο BBC, «διότι δεν υπήρχαν σπίτια να νοικιάσουμε. Τώρα έχουμε ξεμείνει με ακίνητα που δεν μπορούμε να πουλήσουμε. Δεν περίμενα ποτέ ότι μέσα σε δύο χρόνια η αξία του σπιτιού μου θα έπεφτε από τα 200.000 στα 179.000. Η μόνη προσφορά αγοράς που έχω μέχρι τώρα είναι μόλις για 153.000 ευρώ και δεν ξέρω εάν η τράπεζα θα τη δεχθεί».

Η Μορίν λέει ότι συμβούλευσε τα παιδιά της σε περίπτωση θανάτου της να μην αποδεχθούν την κληρονομιά τους, διότι έτσι θα φορτωθούν το οικονομικό της αδιέξοδο, που τώρα ξεπερνά τις 35.000 ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, το συνολικό χρέος των ολλανδικών νοικοκυριών, έναντι του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματός τους, έχει φθάσει πλέον το υπέρογκο 285%! Συγκριτικά, το αντίστοιχο ποσοστό στις ΗΠΑ το 2008 -τη δύσκολη χρονιά της κρίσης των τοξικών στεγαστικών δανείων- ήταν μόλις 108%, ενώ στη Βρετανία φθάνει το 146%.

Οι τιμές των ακινήτων άρχισαν να πέφτουν γρήγορα από το 2011 μέχρι σήμερα και όλοι αναρωτιούνται με τρόμο τι θα γίνει εάν τα επιτόκια αυξηθούν, εάν τα νοικοκυριά δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν, εάν αρχίσουν οι κατασχέσεις από τις τράπεζες. Λίγοι αναλυτές πιστεύουν ότι η κρίση έχει πιάσει πάτο και το Χάαρλεμ, μεσαιωνική πόλη δυτικά του Αμστερνταμ, ιστορικά «κέντρο» της τουλίπας και για πολλούς η καλύτερη πόλη για ψώνια στην Ολλανδία, δίνει μια εικόνα από το πιθανό μέλλον. Με τους πελάτες να έχουν μειώσει τις δαπάνες τους κατά 2,4%, οι βιτρίνες στον «καταναλωτικό παράδεισο» είναι άδειες. Οι χρεοκοπίες επιχειρήσεων έχουν καταρρίψει κι άλλο ρεκόρ το τελευταίο τρίμηνο, την ώρα που η ανεργία έχει φθάσει το 7%, ποσοστό υψηλό για τα δεδομένα του «Βορρά».

Ενας από τους λόγους που οι τιμές των ακινήτων βρίσκονται σε διαρκή πτώση είναι και οι αλλοπρόσαλλες κινήσεις της κυβέρνησης, στην προσπάθειά της να περιορίσει μερικά από αυτά τα «εξωτικά» στεγαστικά δάνεια, και να μειώσει το κόκκινο φορτίο του χρέους. Το υπουργικό συμβούλιο -μια ευάλωτη συμμαχία των κεντροδεξιών Φιλελεύθερων με τους κεντροαριστερούς Εργατικούς- έχει εξαγγείλει κι έχει αποσύρει πολλές φορές αρκετές μεταρρυθμίσεις, εντείνοντας τη δυσπιστία και την αβεβαιότητα στους καταναλωτές, που για καλό και για κακό σφίγγουν κι άλλο το ζωνάρι, βυθίζοντας έτσι την οικονομία σε έναν αδιέξοδο φαύλο κύκλο.

Αποχαιρέτα το ΑΑΑ

«Η Ολλανδία, με τη δραματικά αυξανόμενη ανεργία και τα λουκέτα στις επιχειρήσεις, πλησιάζει πιο πολύ την περιφέρεια και αποσπάται από τον όμιλο των ΑΑΑ χωρών», αναφέρει πρόσφατη έκθεση της Deutsche Bank, την ώρα που οι δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν άλλη μια επικίνδυνη πλευρά της κρίσης. Η τελευταία μέτρηση δείχνει μετακίνηση των ψηφοφόρων από τα δύο κυβερνητικά κόμματα προς το ξενοφοβικό ακραίο δεξιό Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) του Γκερτ Βίλντερς, το οποίο στην πρόθεση ψήφου φαίνεται να αναδεικνύεται πρώτο κόμμα στη Βουλή, με τους κυβερνώντες Φιλελεύθερους και Εργατικούς να χάνουν συνολικά 45 έδρες.

Και το πολιτικό μέλλον δεν προμηνύεται τόσο ευοίωνο για τον πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε και τους συμμάχους του. Η κυβέρνηση ήδη ανακοίνωσε ότι έχει βρει από πού θα περικόψει άλλα 6 δισ. το 2014 και ετοιμάζεται να ανακοινώσει νέα μέτρα λιτότητας με την επίσημη παρουσίαση του προϋπολογισμού την 3η Τρίτη του Σεπτεμβρίου.