Του Κώστα Παπανικολάου

Θα περιμέναμε, όσο η Χρυσή Αυγή τραμπουκίζει ασύστολα και δείχνει ανοιχτά το ναζιστικό της πρόσωπο, να χάνει ψηφοφόρους. Κι όμως οι δημοσκοπήσεις δείχνουν το αντίθετο. Η συζήτηση για τα αίτια του φαινομένου συνήθως επικεντρώνεται στην πρωτοφανή οικονομική κρίση και τη μαζική είσοδο μεταναστών στη χώρα μας. Μια τέτοια προσέγγιση είναι αναγκαία, όμως ανεπαρκής. Υποστηρίζω ότι το έδαφος στο οποίο φυτεύτηκε η κρίση είναι κατ’ αρχήν ένας ιδιότυπος – κομπλεξικός εθνικισμός με μακρά παράδοση και βάθος χρόνου στην ιστορία του Νεοελληνικού Εθνους.

Κομπλεξικός γιατί, στηριγμένος σε ιδεολογήματα, θέλησε με το ζόρι να ξαναχτίσει το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας και της ορθόδοξης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ο εθνικισμός πάντα αυτοπροβαλλόταν έως ο μόνος γνήσιος πατριωτισμός. Κατά καιρούς πήρε διάφορες μορφές και πέτυχε συσπειρώσεις μεγάλου αριθμού πολιτών με ποικίλες ιδεολογικές – ταξικές και πολιτικές αναφορές και πήρε διάφορες μορφές. Στον δρόμο της Μεγάλης Ιδέας, την ανόητη ενέργεια κατάληψης εδαφών της οθωμανικής αυτοκρατορίας με κατάληξη τη Μικρασιατική καταστροφή. Το φασιστικό κράτος Μεταξά-βασιλιά. Τη μαζική αντικομμουνιστική συσπείρωση στην περίοδο της ναζιστικής κατοχής και στη συνέχεια του εμφυλίου. Το φασιστικό παρακράτος στα μετεμφυλιακά χρόνια. Τη χουντική επταετία με προμετωπίδα το ελληνοχριστιανικό ιδεώδες και ένα νέο «δώρο», την κυπριακή τραγωδία. Μέχρι το 1974 ο εθνικισμός ανέδειξε σαν κύριο αντίπαλο τους δημοκράτες, την Αριστερά και κυρίως το ΚΚΕ. Η δράση, σε όλες τις ιστορικές φάσεις, αυτών των δυνάμεων συνδιαμόρφωσε τις ιστορικές εξελίξεις. Οι δικές τους ευθύνες είναι βιβλίο με πολλές λευκές σελίδες, αλλά το ζήτημα ξεφεύγει από τις δυνατότητες του παρόντος.

Μετά το 1974 απέτυχε η προσπάθεια λειτουργίας ακραιφνών ακροδεξιών κομμάτων. Ο εθνικισμός φώλιασε στους κόλπους της Ν.Δ και το ΠΑΣΟΚ. Ομως τα πρόσφατα 40 χρόνια, σε πρωτόγνωρες συνθήκες αστικού κοινοβουλευτισμού, γεννήθηκαν νέα φαινόμενα. Πρώτα, το παραδοσιακό πελατειακό κράτος μεγαλούργησε, σχεδόν θεσμοθετήθηκε. Επί ΠΑΣΟΚ δημιουργήθηκε ένα πέλαγος μικρομεσαίων, όπως γράφει ο Σταύρος Λυγερός, και την ίδια περίοδο η βιομηχανική παραγωγή βαίνει φθίνουσα, η αγροτική παραγωγή επιδοτείται (εν πολλοίς με πλαστά στοιχεία) με τεράστια ποσά που καταλήγουν στις τσέπες επιτηδείων του κρατικού μηχανισμού και στην κατανάλωση. Παράλληλα, αναδείχθηκε μια νέα πλουτοκρατία με άφθονες επιδοτήσεις και χαριστικά δάνεια (νέα «τζάκια»). Μέσα στα νέα αυτά στρώματα και με την υψηλή καθοδήγηση χιλιάδων στελεχών του κρατικού μηχανισμού και του συνδικαλισμού από την πολιτική ελίτ μέχρι τη βάση διακρίνουμε πολύ καθαρά μια συνομάδωση παρασίτων. Με οδηγό το τρίπτυχο λαμογιά, φοροδιαφυγή, μαύρο χρήμα απέκτησαν τεράστια καταναλωτική άνεση. Αυτό το αντιπαραγωγικό, παρασιτικό μόρφωμα ονομάζω Κρίσιμη Μάζα (Κ.Μ.).

Η ελληνική κοινωνία αφομοίωσε πλήρως το κυρίαρχο παγκόσμιο μοντέλο καταναλωτισμού και τη μετατροπή της ήδη ασθενούς φιλελεύθερης δημοκρατίας σε μαζική. Ο Ιταλός Ρ. Σιμόνε στο εξαιρετικό σχετικό του σύγγραμμα μιλάει για ένα αποπνικτικό σύννεφο που καλύπτει όλο τον κόσμο και το ονομάζει «μειλίχιο τέρας» Η Κ.Μ. μιμήθηκε, ως κακέκτυπο, τον τρόπο ζωής της πλουτοκρατίας στη γραμμή ενός απίθανου γενικευμένου κιτς. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο ευτελισμός του λαϊκού τραγουδιού και η ανάδειξη των μουσικογαριφαλομάγαζων σε μνημείο του πολιτισμού μας με πρωταγωνιστές τα πρωτοπαλίκαρα του ΠΑΣΟΚ.Το δυστύχημα είναι ότι το στιλ της ζωής τους θεωρήθηκε «ευ ζην» για ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας μας. Ωστόσο οι συμπολίτες μας, εργάτες και εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα, μικροεπαγγελματίες, αγρότες, συνταξιούχοι, αλλά και η πλειονότητα των δημοσίων υπαλλήλων δεν είχαν ευκαιρία να βάλουν το δάχτυλο στο μέλι. Εζησαν καλύτερα, μέσα σε κλίμα γενικής ευφορίας, πήραν δάνεια, έπαιξαν στο χρηματιστήριο και έχασαν τις οικονομίες τους. Στον βαθμό που μπορούσαν φοροδιέφευγαν, κυρίως όσοι είχαν δεύτερη δουλειά και εισέπρατταν «μαύρα».

Ομως μπορούμε βάσιμα να πούμε ότι δούλεψαν σκληρά και κράτησαν την αξιοπρέπειά τους. Σήμερα πια βασανίζονται από την ανεργία και τη λιτότητα, δεν έχουν λίπος να ξοδέψουν, οδηγούνται σε μια αδιέξοδη ζωή φτώχειας και εξαθλίωσης. Η αξιοπρέπειά τους βάλλεται πανταχόθεν. Εχουν τελείως διαφορετική συγκρότηση από τα λαμόγια που έχασαν τον παράδεισό τους και βρίσκονται σε κατάσταση παροξυσμού και πλήρους σύγχυσης. Γενικότερα το 40% των ψηφοφόρων εγκατέλειψαν Ν. Δημοκρατία και κυρίως το ΠΑΣΟΚ. Οσοι απ’ αυτούς υπηρέτησαν το εκτεταμένο σύστημα διαφθοράς και δεν έχουν δημοκρατικές παραδόσεις δεν αισθάνονται καμία αναστολή και ψηφίζουν Χρυσή Αυγή, η οποία βέβαια συγκεντρώνει ψήφους από όλους τους εργαζόμενους και κυρίως τους ανέργους. Θα περιμέναμε ο ΣΥΡΙΖΑ, που προσβλέπει στην κυβερνητική εξουσία, να πάψει να αναλώνεται σε καταγγελίες κατά της Χρυσής Αυγής και σε διαμόρφωση αντιρατσιστικών νόμων.

Το ότι μεγάλο μέρος της Κ.Μ. επίσης ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να αποτελεί κατηγορία γι΄αυτόν. Ομως αυξάνει την ευθύνη του. Δυστυχώς συνομαδώνει τους πάντες στην έννοια «ΛΑΟΣ», που του αποδίδει κάποιες μεταφυσικές, μαγικές ιδιότητες. Στο ίδιο τσουβάλι λοιπόν ο συνταξιούχος οξυγονοκολλητής στα αμπάρια, στο ίδιο και τα λαμόγια. Υπερασπίζεται αδιακρίτως αιτήματα και δημιουργεί σύγχυση με τις κατά καιρούς αντιφατικές δηλώσεις του.

Οσο η Αριστερά δεν αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα ούτε αναγνωρίζει τις δικές της ευθύνες, καλλιεργεί αυταπάτες για το μέλλον της χώρας. Ειδικά για το μεταναστευτικό πρόβλημα υπερασπίζομαι τη βασική ανθρωπιστική αρχή: κανένας άνθρωπος που πατάει στη γη μας να μην αφεθεί στο έλεος της εξαθλίωσης. Οσο όμως δεν απαντάμε συγκεκριμένα για τα προβλήματα που δημιουργεί η μαζική μετανάστευση, ανοίγει η πόρτα για πιο «καθαρές εθνικοπατριωτικές λύσεις». Οπως «να τους βάλουμε στα πλοία και να τους πετάξουμε να πνιγούν στο Αιγαίο».

[email protected]