Σημαντική επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό και απόγνωση στις μονάδες αιμοδοσίας από την κυβερνητική ολιγωρία να προχωρήσει έγκαιρα σε διαγωνισμό για αντιδραστήρια μοριακού ελέγχου του αίματος

→Λόγω των ασφυκτικών χρονικών περιθωρίων, η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας πρότεινε να γίνει προμήθεια για τρεις μήνες (έως τον Νοέμβριο) ξεχωριστά για κάθε ένα από τα 9 Περιφερειακά Κέντρα Αιμοδοσίας, λύση την οποία υποστήριξε με έγγραφό του και ο υπουργός Υγείας, αλλά αποδείχθηκε παράνομη

Του Κώστα Ζαφειρόπουλου

^[1]Η πρόσφατη ανικανότητα της κυβέρνησης να διαχειριστεί ένα τόσο κεντρικό ζήτημα για τη δημόσια υγεία, όπως είναι η επάρκεια και η ασφάλεια του αίματος, εκτός από το ότι θέτει σε κίνδυνο χιλιάδες μεταγγιζόμενους ασθενείς και φέρνει σε απόγνωση τις μονάδες αιμοδοσίας, προκαλεί σημαντική επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό. Η «Εφ.Συν.» παρουσιάζει σήμερα το χρονικό μιας υπόθεσης με οσμή σκανδάλου και όψη κρατικής αδιαφορίας.

Κάθε χρόνο συλλέγονται στη χώρα μας 600.000 με 620.000 μονάδες αίματος και στη συνέχεια δείγματα των μονάδων αυτών αποστέλλονται από τα κέντρα συλλογής στα εννέα Κέντρα Μοριακού Ελέγχου, όπου ελέγχονται μέσω της μοριακής τεχνικής. Στο διάστημα 2007-2011 ανιχνεύτηκαν 313 περιπτώσεις θετικές μόνο με μοριακό έλεγχο για ηπατίτιδες C και B. Συνολικά, αποφεύχθηκε η μετάγγιση περίπου 700 προϊόντων αίματος σε ισάριθμους ασθενείς.

Παγκοσμίως, δύο εταιρείες δραστηριοποιούνται στον χώρο της προμήθειας αντιδραστηρίων (χημικές ενώσεις) για τον μοριακό έλεγχο: η Novartis και η Roche. Στην Ελλάδα υπήρχαν 2 εταιρείες μέχρι το 2006: η Safeblood (ελληνικών συμφερόντων, αντιπρόσωπος της Novartis) και η Bioanalytica (παλαιός αντιπρόσωπος της Roche). Οι δύο εταιρείες ένωσαν τις δυνάμεις τους με στόχο να πάρουν το σύνολο της αγοράς, δημιουργώντας τη νέα εταιρεία Safebloodbioanalytica. Στον διαγωνισμό του 2008 συμμετείχε τελικά και η πολυεθνική Roche μέσω της Roche Diagnostics.

Λεόντειος σύμβαση

Το 2008, ο τότε υπουργός Υγείας, Δ. Αβραμόπουλος, υπέγραψε 5ετή λεόντειο σύμβαση για τον μοριακό έλεγχο του αίματος (45€/φιάλη, όταν η Πολωνία την ίδια περίοδο υπέγραψε σύμβαση με την ίδια εταιρεία για 9€/φιάλη). Το 55% της αγοράς (5 από τα 9 κέντρα ελέγχου) το πήρε η Safebloodbioanalytica και το 45% η Roche Diagnostics. Οι τιμές ήταν εξωφρενικές, επειδή εκτός των άλλων είχε ενσωματωθεί στον διαγωνισμό και υψηλό κόστος της μεταφοράς των δειγμάτων από τα σημεία λήψης στα 9 σημεία ελέγχου.

Η ισχύς της αμαρτωλής σύμβασης Αβραμόπουλου έληξε στις 24/8/2013. Και ενώ αυτό ήταν γνωστό στο υπουργείο Υγείας, υπήρξε αδικαιολόγητη καθυστέρηση στη διενέργεια του σχετικού διαγωνισμού, με ευθύνη και του υπουργείου Οικονομικών, που δεν ενέταξε έγκαιρα τη σχετική δαπάνη στο πρόγραμμα προμηθειών του υπουργείου Υγείας, προφανώς για να επιδείξει πλεόνασμα στην τρόικα. Ο διεθνής διαγωνισμός προκηρύχθηκε τελικά στις 21/6/2013, με αποτέλεσμα να υπάρχουν μόνο δύο καλοκαιρινοί μήνες για να ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Στις 18 Ιουνίου η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας διευκρινίζει προς τις ενδιαφερόμενες εταιρείες τις προδιαγραφές ώστε να καταρτίσουν τις προσφορές τους. Μία ημέρα αργότερα, όμως, η ΕΠΥ προβαίνει σε… oρθή επανάληψη των αρχικών διευκρινίσεων. Το κείμενο έμοιαζε «φωτογραφικό», καθώς από αυτό απουσίαζαν εξαιρετικά σημαντικές παράγραφοι ή είχαν αντικατασταθεί από άλλες, πρόχειρα και χωρίς συνεχή αρίθμηση. Δύο μέρες μετά η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας επανέφερε το αρχικό της κείμενο, δημιουργώντας νέες σκιές.

Η θητεία του Δ.Σ. της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας, που αποφασίζει για τον διαγωνισμό, ολοκληρώθηκε στις 30/6/2013. Το νέο διοικητικό συμβούλιο ορίστηκε τέλος Αυγούστου, την περίοδο που η παλαιά σύμβαση έληγε. Αυτοί οι διαγωνισμοί συνήθως διαρκούν από 6 μήνες έως και 1-1,5 χρόνο, ανάλογα με τις ενστάσεις.

Στη συνέχεια και λόγω των ασφυκτικών χρονικών περιθωρίων, η Επιτροπή Προμηθειών Υγείας πρότεινε να γίνει προμήθεια για τρεις μήνες (Σεπτέμβρη έως Νοέμβρη) ξεχωριστά για κάθε ένα από τα 9 Περιφερειακά Κέντρα Αιμοδοσίας, λύση την οποία υποστήριξε με έγγραφό του και ο υπουργός Υγείας. Η παραπάνω όμως λύση αποδείχθηκε παράνομη, καθώς αποτελεί κατάτμηση σύμβασης, ενώ δεν αναγνωρίζεται ο λόγος του κατεπείγοντος, γεγονός που πιστοποίησε και η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων σε γνωμοδότησή της.

Η καθυστέρηση στοίχισε 500.000 ευρώ

«Για πρακτική πλήρους αδιαφάνειας μέσα από απευθείας αναθέσεις, την οποία εν συνεχεία το υπουργείο “θα χρεώσει” στους γιατρούς, τους οποίους θα κατηγορήσουν για μη σύννομη προμήθεια υλικών», έκανε λόγο η Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας. Οικονομικά, το τρίμηνο της καθυστέρησης αποτιμάται σε απώλειες ύψους μισού εκατομμυρίου ευρώ. Μια πιθανή ένσταση μπορεί να φέρει καθυστέρηση 3-6 μήνες, οπότε το κόστος θα είναι ακόμα μεγαλύτερο.

Ολα τα νοσοκομεία υπέγραψαν αυτές τις τρίμηνες συμβάσεις, οπότε ο μοριακός έλεγχος έως τον Νοέμβριο θα πραγματοποιείται κανονικά. Με βάση τον καινούργιο διαγωνισμό, το κόστος για τον μοριακό έλεγχο ανέρχεται συνολικά σε 13,5 εκατομμύρια ευρώ ανά έτος από 27,5 εκατομμύρια που ήταν πριν.

Ο νέος διαγωνισμός προβλέπει μια πρώτη φάση έγκρισης της συμμετοχής των διαγωνιζομένων όπου ελέγχεται αν πληρούν τους τεχνικούς όρους και σε δεύτερη φάση ηλεκτρονικό πλειστηριασμό για τα 4 κέντρα ελέγχου (λόγω συγκεντροποίησης αποφασίστηκε από τα 9 κέντρα να μείνουν 4), όπου αναμένεται οι δύο εταιρείες να κονταροχτυπηθούν στις τιμές. Η διάρκεια των καινούργιων συμβάσεων (έναρξη τον Νοέμβριο 2013) θα είναι τετραετής.

Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται η οριστική απόφαση της ΕΠΥ ως προς την έγκριση των συμμετοχών. Μήλον της έριδος ανάμεσα στις δύο ανταγωνίστριες εταιρείες αποτελεί η προμήθεια του ΕΚΕΑ (Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας), το οποίο αναλύει 340.000 δείγματα τον χρόνο. Θεωρείται βέβαιο ότι ο πλειστηριασμός θα μειώσει 15-20% την τιμή. Σε περίπτωση που για οποιονδήποτε λόγο αυτός δεν πραγματοποιηθεί, όπως προβλέπεται, το κόστος του μοριακού ελέγχου θα είναι σημαντικά αυξημένο και τα σύννεφα πάνω από αυτήν την υπόθεση θα πυκνώσουν.

[email protected]

…………………………………………………………………………………………

Τι ανιχνεύει ο μοριακός έλεγχος

Η Μοριακή Διάγνωση ή Μοριακός Ελεγχος ή Ανίχνευση των Νουκλεϊνικών Οξέων είναι η μεθοδολογία που επιτρέπει την ανίχνευση των νουκλεϊνικών οξέων DNA και RNA, δηλαδή το γενετικό υλικό των λοιμογόνων ιών. Οι ιοί της Ηπατίτιδας C (HCV) και του AIDS (HIV-1 & HIV-2) έχουν ως γενετικό υλικό RNA, ενώ ο ιός της Ηπατίτιδας B (HBV) έχει γενετικό υλικό DNA. Με τη μεθοδολογία ανίχνευσης νουκλεϊνικών οξέων (NAT) ή, πιο απλά, με τον μοριακό έλεγχο στο αίμα, επιτυγχάνεται η ανίχνευση του ίδιου του αιτιολογικού παράγοντα της λοίμωξης, δηλαδή του γενετικού υλικού του ιού και όχι των αντισωμάτων που ο ιός αυτός θα προκαλέσει μετά την είσοδό του στον οργανισμό του ανθρώπου.

Η αντίδραση του οργανισμού που μολύνεται από έναν ιό απαιτεί συγκεκριμένο χρόνο. Αυτός έχει υπολογιστεί ότι είναι περίπου 20 ημέρες για τον ιό του AIDS, 80 ημέρες για τον ιό της Ηπατίτιδας C και 60 ημέρες για τον ιό της Ηπατίτιδας Β. Συνεπώς, τα αντισώματα μπορεί να είναι ανιχνεύσιμα μόνο μετά την πάροδο αυτών των χρονικών διαστημάτων. Ολο αυτό το χρονικό διάστημα που υπάρχει λοίμωξη και τα αντισώματα δεν είναι ανιχνεύσιμα ονομάζεται «σιωπηλό παράθυρο». Είναι η επικίνδυνη εκείνη περίοδος που το αίμα ενός μολυσμένου δότη μπορεί να «ξεφύγει» του ελέγχου και να ελευθερωθεί προς μετάγγιση ως μη αντιδρών και κατά συνέπεια να μολύνει τον λήπτη. Ο μοριακός έλεγχος «μειώνει το παράθυρο» αυτό πάνω από 50%, ακριβώς γιατί είναι ικανός να ανιχνεύει απευθείας το γενετικό υλικό του ιού. Στην Ελλάδα υιοθετήθηκε το 2006 (καθυστερημένα σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη) μετά από περιστατικό μετάδοσης του ιού του AIDS από μολυσμένο αίμα σε 16χρονο κορίτσι που έπασχε από μεσογειακή αναιμία.