Η πορεία τής κάποτε πολυπληθέστερης οργάνωσης από τον Αύ γουστο του 1968, μέχρι σήμερα. 19 έως 21 Σεπτεμβρίου το 39ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ στο Ιλιον

Του Φώτη Παπούλια

^[1]Το 39ο φεστιβάλ «ΚΝΕ – Οδηγητή», με κεντρικό σύνθημα – δάνειο από τον Μπ. Μπρεχτ «Αλλαξε τον κόσμο. Το ’χει ανάγκη», θα ανοίξει τις πύλες του το τριήμερο 19-20-21 Σεπτεμβρίου στο Ιλιον, στο πάρκο «Τρίτση».

Φέτος το φεστιβάλ διακρίνεται από μια ιδιαίτερη πτυχή, αφού συμπληρώνονται 45 χρόνια από την ίδρυση της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας τον Αύγουστο του 1968, με απόφαση της κεντρικής επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος.

Απόφαση που την υλοποίησε η «τριανδρία» Χρ. Λογαράς, Αντ. Καλαμπόγιας και Μ. Τσιάρας (ο τελευταίος ήταν και ο πρώτος της γραμματέας), δίνοντας με τον τρόπο αυτό λύση «στο πρόβλημα της αγωνιστικής ενότητας της νεολαίας και τον σωστό προσανατολισμό του κινήματός της».

Η ανάγκη

Το ζήτημα της σύστασης οργάνωσης νεολαίας απασχολούσε τότε το κόμμα με απόψεις που κυμαίνονταν από το εάν θα επαναλαμβανόταν το προηγούμενο της Νεολαίας Λαμπράκη ή θα δημιουργούνταν κομματική νεολαία, αφού είχε κριθεί ότι δεν αρκούσαν τα μετωπικά σχήματα όπως ήταν η Αντι-ΕΦΕΕ. Κυρίως όμως το ζήτημα «έμπαινε επιτακτικά» αφού είχε προηγηθεί η διάσπαση του ΚΚΕ και έπρεπε να κερδηθεί έστω και σε συνθήκες παρανομίας η μάχη με το ΚΚΕεσ.

Το Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς κυκλοφορεί το πρώτο παράνομο φύλλο της εφημερίδας «ΟΔΗΓΗΤΗΣ», με υπεύθυνους τους Ζην. Ζορζοβίλη και Αντ. Καλαμπόγια.

Ο πρώτος χρόνος της μεταπολίτευσης σημαδεύεται από ένα γεγονός που όχι μόνο ήταν πρωτόγνωρο για τα ελληνικά πολιτικά δεδομένα αλλά κυρίως θα δημιουργούσε παράδοση πολιτική και πολιτιστική. Ο θεσμός των φεστιβάλ των πολιτικών νεολαιών, με πρωτοπορία την ΚΝΕ.

Για αρκετά στελέχη εκείνης της εποχής ήταν μια μεταφορά του παγκόσμιου φεστιβάλ νεολαιών στα καθ’ ημάς, για άλλα ήταν η ανάγκη να δημιουργηθεί ένα πλατύ κίνημα νεολαίας που θα υπερέβαινε τα κομματικά πλαίσια και θα δημιουργούσε «τις βάσεις για αλλαγές στον τρόπο της πολιτικής σκέψης, της ανάλυσης, τον πολιτισμό σε όλες του τις αποχρώσεις».

Το 1ο Φεστιβάλ διοργανώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1975 στο γήπεδο του Ζωγράφου και ήταν, όπως αναφέρουν τα τότε κομματικά έντυπα, «η αρχή μιας μεγάλης πορείας αγώνα και πολιτιστικής δημιουργίας». Και όπως είχε επισημάνει στην ομιλία του ο τότε γραμματέας της Νεολαίας, Δ. Γόντικας, «η παρουσία σας εδώ μας εδραιώνει την πεποίθηση ότι αν σήμερα χώρος του φεστιβάλ είναι το γήπεδο του Ζωγράφου, αύριο θα είναι ολόκληρη η Ελλάδα». Εκείνο το τριήμερο «κόπηκαν» 300.000 εισιτήρια, μυθικός αριθμός ακόμα και σήμερα, ήταν η συνάντηση «της γενιάς της ήττας με τη γενιά της ελπίδας» και «έλαμψε» η οργανωτική επιτροπή με πρώτα «βιολιά» τους Ιωάννα Καρυστιάνη, Θ. Σκαμνάκη, Αγγ. Καραΐνδρο.

Η σύγκρουση

Το νερό είχε μπει στο αυλάκι, επόμενος σταθμός ήταν η Καισαριανή με τη σύγκρουση ΚΝΕ – Μίκη Θεοδωράκη στα ύψη, αφού ο μεγάλος μουσικοσυνθέτης είχε αποκαλέσει τους Κνίτες «γενίτσαρους» και ο Λ. Κύρκος είχε μιλήσει για το «κίτρινο βλέμμα του μίσους στα μάτια των Κνιτών».

Μία νέα εποχή ξεκινά το 1977 στο Περιστέρι με το 3ο φεστιβάλ, το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο και την αφρόκρεμα του καλλιτεχνικού κόσμου, που το χαρακτήρισε η απόφαση του ΚΚΕ να υποστηρίξει για υποψήφιο δήμαρχο Αθήνας τον Μίκη Θεοδωράκη. Τα «προηγούμενα» ξεχάστηκαν και εκείνο το βράδυ «αν ο Μίκης έβαζε για γραμματέας του κόμματος, θα έβγαινε παμψηφεί», θυμούνται στελέχη εκείνης της εποχής. Μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’80 η πρώην χωματερή στο Περιστέρι φιλοξενούσε τα φεστιβάλ, τα οποία διακρίνονταν από κατασκευαστικό γιγαντισμό τύπου υπαρκτού σοσιαλισμού και η συμμετοχή εκατοντάδων χιλιάδων νέων ήταν το must της εποχής. Ο χώρος αποδείχθηκε μικρός για να φθάσουμε στο άλσος Βεΐκου στο Γαλάτσι το ’88 (το 1987 έγινε στο Σκοπευτηριο της Καισαριανής), εκεί όπου έμελλε να γραφεί μια από τις πιο ιστορικές σελίδες της ΚΝΕ. Το 1988 οι σχέσεις ΚΚΕ – ΚΝΕ βρίσκονται σε τεντωμένο σκοινί, αφού η Νεολαία αρνείται να ακολουθήσει τη γραμμή του κόμματος για την ίδρυση του Συνασπισμού της Αριστεράς.

Η κρίση

Και στο 15ο φεστιβάλ ο τότε γραμματέας Γ. Γράψας, το βράδυ στις 16 Σεπτεμβρίου 1989, θα πει μπροστά σε ένα πολυπληθές ακροατήριο: «… τα πολιτικά νεκροταφεία είναι γεμάτα ομοφωνίες και ομοψυχίες, η ΚΝΕ είναι μόλις 21 χρόνων και δεν σκοπεύει να συνταξιοδοτηθεί σύντομα». Στις 21 Σεπτεμβρίου η Κεντρική Επιτροπή αποφάσισε την ουσιαστική διάλυση της ΚΝΕ (όμως εδώ ξεκινάει άλλο κεφάλαιο της ιστορίας).

Η διάλυση του ενιαίου ΣΥΝ και η κρίση στο ΚΚΕ είχαν αντίκτυπο στη Νεολαία. Στελέχη εκείνης της εποχής επιμένουν ότι πλέον τα φεστιβάλ της ΚΝΕ «δεν θυμίζουν σε τίποτα τον πλούτο των πρώτων χρόνων της, έχουν μετατραπεί σε μια απλή κομματική συγκέντρωση όπου όλοι περιμένουν να μιλήσει ο γραμματέας». Τα φεστιβάλ της ΚΝΕ πραγματοποιούνταν ακόμα και αν η ηγεσία είχε διαφωνίες, είχαν αυτονομία και αυτοτέλεια που έφτανε ακόμα και στον οικονομικό τομέα, αφού είχαν συσταθεί οργανισμός φεστιβάλ και καλλιτεχνικό γραφείο.

Το 39ο φεστιβάλ θα έχει και μια πρωτιά: θα είναι η πρώτη ομιλία του Δημ. Koυτσούμπα από το βήμα του γενικού γραμματέα προς τη γενιά της κρίσης. Σε μια περίοδο πολιτικά και κοινωνικά κρίσιμη, τα φεστιβάλ μπορεί να μην έχουν την αίγλη του παρελθόντος, τότε που καταγράφονταν ως «πολιτικό γεγονός», όμως η ιστορική τους συνέχεια δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί, ακόμα και αν «όλοι απλώς περιμένουν την ομιλία του γραμματέα».

……………………………………………………………………………………………………

Από την «επαναστατική εφηβεία» στον «πραγματισμό»

«Αχ, πού ‘σαι νιότη που ‘δειχνες πως θα γινόμουν άλλος». Ο στίχος του Κ. Βάρναλη ταιριάζει γάντι, αφού αποτυπώνει την πορεία αρκετών στελεχών που η θητεία τους στην Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας (ΚΝΕ) τους οδήγησε σε διαφορετικούς δρόμους κατά την περίοδο της ενηλικίωσή τους και της «πολιτικής τους ωρίμανσης».

Από την «επαναστατική εφηβεία» στον «πραγματισμό» η απόσταση δεν είναι μεγάλη, όταν τα ιδεολογικά και πολιτικά εφόδια χρησιμοποιούνται ενίοτε ως δικαιολογητική βάση της ώριμης αλλαγής και των αντικειμενικών συνθηκών που επικρατούν στην καπιταλιστική κοινωνία και τους νόμους της αγοράς.

Η Κομμουνιστική Νεολαία Ελλάδας αποτέλεσε καλώς ή κακώς τη «δεξαμενή» από την οποία στελεχώθηκαν ουκ ολίγοι τομείς της ελληνικής πολιτικής και οικονομικής ζωής, σε πείσμα όσων πίστευαν για την ανατροπή του συστήματος.

Ανάμεσα σε αυτούς που άφησαν πίσω τους τα «νεανικά οράματα» συγκαταλέγονται ο Π. Τσίμας, πρώην διευθυντής του «902 Αριστερά στα fm» και της εφημερίδας «Πρώτη», σήμερα εκ των βασικών αναλυτών του MEGA, η κεντρική παρουσιάστρια του ίδιου καναλιού Ολγα Τρέμη, ο πρώην διευθυντής του «Ελεύθερου Τύπου» και μετέπειτα εκδότης της «CITY PRESS» Γ. Κύρτσος, ο διευθύνων σύμβουλος της GPO (εταιρεία πολιτικών ερευνών που συνεργάζεται με το MEGA) και πρώην γραμματέας της ΚΝΕ Τ. Θεοδωρικάκος, ο Γ. Βλαστάρης (άλλοτε διευθυντής του περιοδικού «Ενα» και αργότερα διευθυντής σύνταξης της «Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας»), ο Σ. Τσιχλιάς, ο Κ. Ρουτζούνης (εταιρεία δημοσκοπήσεων ΚΑΠΑ Research), ο Θ. Γεράκης (διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας MARC με σπουδές στην Πολωνία), ο Hλ. Θεοφύλακτος που, μετά από διευθυντική θητεία στο περιοδικό «Flash», ασχολήθηκε με επιχειρήσεις, όπως και ο άλλοτε υπεύθυνος του γραφείου Τύπου Ν. Μαράκης, και ο εκδότης του «Πρώτου Θέματος» Θέμος Αναστασιάδης. Στη θέση του διευθυντή γραφείου Τύπου του Λ. Παπαδήμου και κυβερνητικός εκπρόσωπος στην υπηρεσιακή κυβέρνηση του Π. Πικραμμένου βρέθηκε ο δημοσιογράφος Δ. Τσιόδρας με θητεία στον «Flash» και την «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία».

Με τη διαφήμιση ασχολήθηκε ο Α. Μαλάμης, γνωστός από τη συμμετοχή του στα γεγονότα του Χημείου τον Δεκέμβρη του 1979, και ο πρώην γραμματέας σπουδάζουσας της ΚΝΕ Περ. Κατσιούλας, που τον κέρδισαν οι επιχειρήσεις.

Στον χώρο των επιχειρήσεων ενεργοποιήθηκαν επίσης οι Γ. Μεϊμάρογλου (σήμερα στέλεχος της ΔΗΜΑΡ), Δ. Καραγκουλές, Γ. Σταματάκης, και στον χώρο της «κυβερνώσας» πολιτικής τα δύο άλλοτε βαριά ονόματα Μ. Δαμανάκη και Μ. Ανδρουλάκης και τα πάλαι ποτέ μέλη της Πανσπουδαστικής Αν. Λοβέρδος (πρώην υπουργός και σήμερα πρόεδρος του κόμματος Συμφωνία για τη Νέα Ελλάδα), Γ. Στουρνάρας (υπουργός Οικονομικών).