Του Βίκτωρα Νέτα

Ενα μεγάλο πανηγύρι αισιοδοξίας και χαράς ήταν επί πολλά χρόνια για την Ελλάδα η Διεθνής Εκθεση Θεσσαλονίκης, η οποία προοδευτικά έγινε σημαντικό βήμα για να εκφωνεί ο εκάστοτε πρωθυπουργός πολιτικό λόγο με ιδιαίτερη αναφορά στα οικονομικά ζητήματα της χώρας και βεβαίως για να μοιράζει υποσχέσεις για παροχές. Η τελευταία προπολεμική Εκθεση λειτούργησε το 1940. Παιδιά την εποχή της ξένης κατοχής, βλέπαμε τα λείψανά της, πάνω στα οποία έτρεχε η φαντασία μας. Παλιά κτίρια ερειπωμένα, που με την κήρυξη του πολέμου χρησιμοποιήθηκαν από τον ελληνικό στρατό και με την κατάληψη της πόλης από τις δυνάμεις κατοχής μετατράπηκαν σε αποθήκες του γερμανικού στρατού. Φεύγοντας οι Γερμανοί ανατίναξαν τις αποθήκες προκαλώντας μεγάλες καταστροφές.

Από τις διηγήσεις που ακούγαμε, είχε δημιουργηθεί στη φαντασία μας ένας μαγικός κόσμος για τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης. Τον γευόμασταν και με διάφορα προϊόντα, τα οποία στη συσκευασία τους έγραφαν «Μέγα Βραβείον Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης». Κάθε μέρα το διάβαζα στο μεταλλικό κουτί της «Θρεψίνης», της γνωστότερης ως σταφιδίνης, με την οποία μεγαλώσαμε τα παιδιά της Κατοχής και του Εμφυλίου. Ηταν για πολλά χρόνια ένα μοναδικό γλυκό και γλυκαντικό μαζί με τη μαύρη ζάχαρη και τα χαρούπια. Στο καπάκι του κουτιού είχε ζωγραφισμένο το κεφάλι ενός παχουλού παιδιού που έτρωγε μια φέτα ψωμιού αλειμμένη με «Θρεψίνη».

Οταν τελείωσε ο εμφύλιος πόλεμος, ο κόσμος πήρε μια ανάσα έπειτα από σχεδόν δέκα χρόνια πολεμικές περιπέτειες, που για πολλούς δεν είχαν τελειώσει, καθώς για πολλά χρόνια συνεχίστηκε το κυνήγι των «αντιφρονούντων». Το 1951 ήρθε και η σειρά της Διεθνούς Εκθεσης να ξανανοίξει τον μαγικό της κόσμο. Αλλαξε όψη η Θεσσαλονίκη. Πυρετός προετοιμασίας παντού για το μεγάλο πανηγύρι, που γεννούσε την προσδοκία ότι θα ανοίξουν οι δουλειές, θα κυκλοφορήσει χρήμα. Καθένας σοφιζόταν διάφορους τρόπους για να εκμεταλλευτεί το μέγα γεγονός. Αθηναϊκοί θίασοι, τραγουδιστές και τραγουδίστριες, κομφερασιέ και άλλοι καλλιτέχνες ανέβηκαν στη Θεσσαλονίκη για να πλουτίσουν τα τοπικά προγράμματα των νυχτερινών κέντρων διασκέδασης. Η Θεσσαλονίκη έγινε ξαφνικά η «συμπρωτεύουσα» με όλα τα φώτα πάνω της για να εξωραΐσουν τις μεγάλες πληγές της. Εχασκαν ακόμη οι βομβαρδισμένες από τον πόλεμο καπναποθήκες, τα καμένα εργοστάσια, οι εγκαταστάσεις του λιμανιού. Πέρα στις προσφυγογειτονιές κυριαρχούσαν οι άθλιες παράγκες των κατατρεγμένων της Μικρασιατικής Καταστροφής, της Κατοχής και του Εμφυλίου. Για 15 μέρες συμπρωτεύουσα το 1951 η Θεσσαλονίκη, που την τιμούσε -όπως και σήμερα την τιμά- όλος ο πολιτικός κόσμος για ψηφοθηρικούς λόγους.

Κυριολεκτικά έγινε χαμός στην πρώτη μεταπολεμική Εκθεση, η οποία ήταν μια τεράστια εμποροπανήγυρις, που πολύ απέχει από τον χαρακτήρα εκείνης η σημερινή, η οποία εδώ και χρόνια παραμέρισε το πανηγύρι για να γίνει καθαρά εμπορική. Είχε η Εκθεση το 1951 -και τα επόμενα χρόνια- ταβέρνες, ψησταριές, μπιραρίες, λούνα παρκ με όλα τα παιχνίδια, τσίρκο με ακροβατικά νούμερα, χορευτικά και μουσικά συγκροτήματα από όλη την Ελλάδα, που εμφανίζονταν σε μια μεγάλη εξέδρα, και οι βραδιές έκλειναν με πυροτεχνήματα. Μέσα σ’ αυτό το πανηγύρι κυρίαρχος ήταν ο μέγας ταβερνιάρης της Θεσσαλονίκης Γιώργος Δαλαμάγκας, που πέρασε στην Ιστορία με το τραγούδι του Τσιτσάνη: «Πάμε τσάρκα στην Ακρόπολη στη Βάρνα / κι από ‘κεί στα «Κούτσουρα» του Δαλαμάγκα / Μαριγώ θα σε τρελάνει / ν’ ακούσεις τον Τσιτσάνη / να σου παίζει φίνο μπαγλαμά».

Κανείς δεν φανταζόταν τότε, ούτε και τις επόμενες δεκαετίες, ότι θα έρχονταν «χρόνοι δίσεκτοι και μήνες οργισμένοι», μέχρι του σημείου το μεγάλο πανηγύρι να εγκαινιάζεται από τον πρωθυπουργό χωρίς λαϊκή συμμετοχή, με τους δρόμους προς την Εκθεση κλειστούς και με δρακόντεια μέτρα ασφαλείας για να αντιμετωπιστούν οι διαδηλώσεις διαμαρτυρίας των εργαζομένων που πλήττονται από τα Μνημόνια. Προσπάθησε ο πρωθυπουργός με την ομιλία του το Σάββατο να δημιουργήσει κλίμα αισιοδοξίας, διαβεβαιώνοντας ότι «η Ελλάδα γυρίζει σελίδα» και «σε αυτή τη νέα σελίδα δεν υπάρχουν νέα μέτρα». Υπογράμμισε ότι επιτυγχάνεται φέτος πρωτογενές πλεόνασμα, που σημαίνει έξοδο από τη μνημονιακή πολιτική. Το 70% από το πλεόνασμα θα διατεθεί για να ανακουφιστούν οι μικροσυνταξιούχοι και οι ένστολοι. Υποσχέθηκε ακόμη ότι από το 2014 θα μειώνονται οι φορολογικές επιβαρύνσεις. Ολα τα κόμματα της αντιπολίτευσης αμφισβήτησαν τους ισχυρισμούς του πρωθυπουργού με σφοδρές επιθέσεις εναντίον του. Τα πράγματα, ωστόσο, δεν είναι ούτε άσπρα ούτε μαύρα. Οπωσδήποτε είναι οδυνηρά για τους αδύναμους. Θα μπορούσε κανείς να δεχθεί ως ειλικρινείς τους ισχυρισμούς του κ. Σαμαρά. Πώς, όμως, θα επιτευχθούν οι στόχοι του όταν δεν υπάρχει κράτος να περιορίσει τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά, να συμμαζέψει τα ασυμμάζευτα; Αν δεν εξυγιανθεί το κράτος, όλες οι καλές προθέσεις θα συνθλίβονται. Μπορεί η κυβέρνηση να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα για να λειτουργήσει τίμια και αποτελεσματικά το κράτος; Δεν μπορεί, δυστυχώς!

[email protected]