Η περιήγηση στην έκθεση σύγχρονης τέχνης, που κατέλαβε Κεραμεικό και Μεταξουργείο, ξεκινά από την αυλή ενός ερειπωμένου σπιτιού στην πλατεία Αυδή με γλάστρες και γεράνια…

Tης Παρής Σπίνου – Φωτ.: Μάριος Βαλασόπουλος

^[1]Στο Μεταξουργείο, στη διασταύρωση των οδών Αγ. Κωνσταντίνου και Δεληγιώργη, ένας τσιμεντένιος σκελετός, κτίριο-φάντασμα που προοριζόταν για οκταώροφο ξενοδοχείο, έχει μπει στο στόχαστρο των εικαστικών Μαρίας Λάλου και Αyomo–Boot από το Αμστερνταμ. Με τις παρεμβάσεις τους επιχειρούν να το κάνουν προσβάσιμο. Εστω για τις λίγες ημέρες, μέχρι το τέλος του μήνα, που διαρκεί η διεθνής πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης ReMap4.

Η έννοια του μισοτελειωμένου κτιρίου δεν στοιχειώνει μόνο την ιστορία της σύγχρονης δόμησης στην Αθήνας – ειδικότερα της περιοχής του ιστορικού κέντρου, που ξεκίνησε με μεγαλεπήβολα αναπτυξιακά σχέδια για να τελματώσει. Αποτελεί και μια μεταφορική εικόνα της Ελλάδας εν μέσω κρίσης: ένα σημείο μεταιχμιακό, προς την υπέρβαση ή ίσως την καταστροφή.

Στην άλλη άκρη, στον Κεραμεικό, στην οδό Δανιήλ Προφήτου, ο Κύπριος Ανδρέας Σάββα έχει κάνει μια εγκατάσταση in situ, συνεχίζοντας την αγαπημένη του συνήθεια να εγκλωβίζει με σκοινιά αντικείμενα σε ιστούς-πλέγματα. Στο νέο έργο του, «Sleep sliding away», παγίδευσε τώρα αιωρούμενες καρέκλες, θρανία, μία έδρα, έναν μαυροπίνακα από σχολική τάξη, ενώ αναπαυτικά μαξιλάρια από κάτω προορίζονται για τα παιδιά –γιατί όχι και τους ενήλικες– που θέλουν να ξαπλώσουν, για να ονειρευτούν και να ξεγλιστρήσουν μακριά από κάθε συμβατικό, ανελεύθερο χώρο…

Την Κυριακή το απόγευμα εγκαινιάστηκε με πολλά χάπενινγκ, προσελκύοντας μέχρι τα μεσάνυχτα πλήθος κόσμου, το τέταρτο κατά σειρά ReMap, η επιτυχημένη διοργάνωση, που κινητοποιεί το ιστορικό κέντρο καθώς απλώνεται σε παλιά σπίτια, έρημα κτίρια, εγκαταλειμμένα οικόπεδα, στο Μεταξουργείο και τον Κεραμεικό, και αναδεικνύει τις ιδιαιτερότητες της περιοχής με τις δυναμικές παρεμβάσεις της σύγχρονης τέχνης. Νέοι δημιουργοί και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, γκαλερί, ιδρύματα συντονίστηκαν σε μια συλλογική προσπάθεια για να ενισχύσουν την καλλιτεχνική ταυτότητα και να κάνουν πιο προσιτή αυτή την πολυπολιτισμική γειτονιά, όπου οι κατοικίες και οι καλλιτεχνικοί χώροι συνυπάρχουν με τα στέκια των ναρκωτικών, αλλά και με τους μουσικούς ναούς της νύχτας και τους ναούς του έρωτα.

* Οχι τυχαία οι καλλιτέχνες που ζουν εκεί, ο Μιχάλης Κατζουράκης, ο Γιώργος Λαζόγκας, ο Γιώργος Ξένος, η Κατερίνα Κανά άνοιξαν τα εργαστήριά τους και υποδέχτηκαν φιλόξενα τους επισκέπτες, ξεναγώντας τους στα μυστικά της τέχνης τους. H δραστήρια πλατφόρμα Souzy Tros με ομάδα φοιτητών από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας γλύκαναν τους πάντες με τη νόστιμη, «σοκολατένια» περφόρμανς Choco Choco Bam Bam. To Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης απευθύνεται στις μικρές ηλικίες με πρωτότυπο «κυνήγι θησαυρού» και εικαστικά εργαστήρια για παιδιά.

* Σημαντική είναι η προσπάθεια του καλλιτεχνικού εργαστηρίου Station Athens όπου συμμετέχουν νέοι πρόσφυγες ηλικίας 15 έως 30 ετών. Εκεί, στη Λεωνίδου 15, θα παρουσιαστεί και η παράσταση «Πέρσες», όπου μέλη της ομάδας Συνεργείο, την οποία αποτελούν μετανάστες από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές, με αφορμή το έργο του Αισχύλου, ως σύγχρονοι Πέρσες εκφράζουν φόβους και ανησυχίες σχετικά με τους δικούς τους αληθινούς πολέμους και τις μάχες της καθημερινότητας. Επίκαιρα εύστοχη, όμως, είναι και η παρέμβαση του Poka-Yio (εκ των συνεπιμελητών της Mπιενάλε της Αθήνας) με τίτλο «Smelly», όπου με έναν τεράστιο πίνακα γεμάτο ναζιστικά και φαλλικά σύμβολα καυτηριάζει την μπόχα της Χρυσής Αυγής, που αναδύεται και μας κατακλύζει (Θερμοπυλών 23).

Οι περισσότεροι από τους μετανάστες που ζουν στην περιοχή κοιτούσαν παραξενεμένοι τον κόσμο που πηγαινοερχόταν με τους χάρτες στο χέρι και ανεβοκατέβαινε στα κτίρια, τα οποία έγιναν εφήμερα εκθεσιακά κέντρα. Μετά συνέχισαν τις ασχολίες τους. Οι Κινέζοι, για παράδειγμα, έξω από τα μαγαζιά τους, ευγενικοί και χαμογελαστοί σχημάτιζαν τεράστιες στοίβες με πακεταρισμένα ρούχα πάνω σε σκουτεράκια. Eτεροι, από το Πακιστάν κι αλλού, μαζεύτηκαν στα καφενεία ή κάθισαν στα πεζούλια και τα πεζοδρόμια, με τα φαγητά και τα μικροπράγματά τους απλωμένα και συζητούσαν. Κάποιος από αυτούς σκόνταψε πάνω σε γυναικεία παπούτσια κολλημένα στον δρόμο – εικαστική παρέμβαση της Ακαδημίας Τεχνών της Βιέννης, στην οδό Περδίκα. Προσπάθησε να τα κουνήσει αλλά… μάταια. «Καπούτ» σχολίασε, και έφυγε.

* Η περιήγηση στο ReΜap4 αρχίζει από την αυλή ενός ερειπωμένου αθηναϊκού σπιτιού στην πλατεία Αυδή (Γιατράκου 2), που γέμισε γλάστρες με γεράνια και ξύλινοι πάγκοι ντύθηκαν με λουλουδάτα τεντόπανα, ενώ το βράδυ προβάλλεται σε κλίμα ρετρό η παλιά διαφήμιση της Πειραϊκής Πατραϊκής (σχεδιασμός Mark Office). Από εκεί προμηθευτήκαμε τον χάρτη μας και μόλις ξεκινήσαμε την περιήγηση συναντήσαμε την Αννα Βαγενά, ενώ έβγαζε βόλτα το σκυλάκι της – μόνιμη κάτοικο εδώ και χρόνια της περιοχής, όπου άλλωστε βρίσκεται και το θέατρό της. Η ίδια δεν συμμετέχει στη φετινή διοργάνωση, ωστόσο την υποστηρίζει. «Αγαπάμε την Αθήνα και το κέντρο της, αλλά δεν αντέχουμε άλλο από τη διακίνηση των ναρκωτικών, που γίνεται ακόμα και μέρα μεσημέρι», μας λέει.

* Περισσότεροι από 120 καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό (τη Βρετανία, την Ελβετία, την Ιταλία, τη Γαλλία μέχρι τη Νέα Υόρκη) συμμετέχουν στο φετινό ReMap με εκθέσεις λιγότερο ή περισσότερο ενδιαφέρουσες για τη σύγχρονη τέχνη και τη σχέση της με επίκαιρα ζητήματα, καθώς και για τη θέση του δημιουργού σε έναν κόσμο παγκοσμιοποιημένο και διαρκώς μεταβαλλόμενο.

* Μεταξύ πολλών, ξεχωρίσαμε: Τη συμμετοχή του ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου με την έκθεση «Echoes of Silence» σε ένα ανακαινισμένο σπίτι (Αγησιλάου 92), που περιμένει τους νέους του κατοίκους, ωστόσο «στοιχειώνεται» από τα έργα διάσημων καλλιτεχνών όπως οι Γιόζεφ Μπόις, Λουίζ Μπουρζουά, Σάρα Λούκας, Ρόμπερτ Γκόμπερ, Νίκος Κεσσανλής κ.ά. Το «Rodeo» σε επιμέλεια Α. Μπαλτογιάννη (Κεραμεικού 43), όπου οι Εμρέ Χινέρ και Ιαν Λό εμπνέονται από την ιστορία και τις πρώτες ύλες του Κεραμεικού. Το ανεξάρτητο πρότζεκτ σε επιμέλεια Λουκίας Αλαβάνου «It is a place of force», που συνδυάζει την κινούμενη εικόνα με την έννοια του «ερειπίου» (Γιατράκου 10).

Την εγκατάσταση του Γιον Μποκ «No time no screws» με μεταποιημένα εξαρτήματα αστικού λεωφορείου (Κεραμεικού 28, Εleni Koroneou). Τα έργα της Χάνα Λίντεν «Diamonds in the mine» (Κεραμεικού 43, Μaccarone, N.Y.), εμπνευσμένα από το ομώνυμο τραγούδι του Λέοναρντ Κοέν και με αναφορές στον αέναο κύκλο της αστικής αναγέννησης και αποσύνθεσης. Την έκθεση «Contemporary Treasures» με έργα που σχολιάζουν την εφήμερη πολυτέλεια και θέματα υλικού πολιτισμού, όπως συνθέσεις με τσίχλες ή μια σακούλα σκουπιδιών σε βάθρο (Kεραμεικού 51, Ιleana Tounta).

«Το ReMap είναι ένας σημαντικός θεσμός, που αναδεικνύει ιδιαίτερα νέους καλλιτέχνες και επιμελητές, έξω από τα συνηθισμένα κανάλια», μας λέει η γκαλερίστα Ιλεάνα Τούντα. «Εχει καθιερωθεί στη συνείδηση του κόσμου, αποτελεί πόλο έλξης και ειδικά αυτή την κρίσιμη, γεμάτη αδιέξοδα εποχή, μας κάνει να κατανοήσουμε πως η τέχνη παραμένει μια διέξοδος». Μακάρι να οργανώνεται πιο συχνά, όχι μόνο κάθε δύο χρόνια, και με τη συμμετοχή κι άλλων φορέων της περιοχής, όπως η Δημοτική Πινακοθήκη και η Ταινιοθήκη.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Από τον εθνάρχη Καραμανλή μέχρι τη Μανωλάδα

Η σύγχρονη τέχνη δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα, μικρά και μεγάλα, ατομικά και συλλογικά, που απασχολούν τους κατοίκους της περιοχής και κατ’ επέκταση όλους μας. Τα θέτει, όμως, δυναμικά ή υπαινικτικά, σαρκάζει, προβληματίζει, ευαισθητοποιεί, κινητοποιεί και τότε κάτι τρέχει. Πώς να μείνεις αδιάφορος στις «Πολλές ερωτήσεις χωρίς απάντηση», που θέτουν οι καλλιτέχνες, που εκθέτουν στον 2ο όροφο της Λεωνίδου 15 (a.antonopoulou): ο Νίκος Αρβανίτης με ηχητική εγκατάσταση μετατρέπει τον πολιτικό λόγο σε βόμβο εκπέμποντας βουλευτικούς λόγους όλων των κομμάτων από το 1974 μέχρι το 2010. Ο Γιώργης Γερόλυμπος φωτογραφίζει τα αγάλματα του Κ. Καραμανλή και του Μεγάλου Αλεξάνδρου σχολιάζοντας την υποτιθέμενη ιστορική συνέχεια των δύο συμβόλων, ενώ ο Μιχάλης Καλλιμόπουλος στήνει ένα οικογενειακό τραπέζι με κούκλες–γόνους πολιτικών.

Πιο πέρα, στην Κεραμεικού 43 ο Βασίλης Μπαλάσκας, που ζει και εργάζεται στο Λονδίνο, παρουσιάζει ένα βίντεο με την άδεια αίθουσα του Κοινοβουλίου, καθώς ακούγεται η εισαγωγή ενός κοντσέρτου, που δεν συνεχίζεται ποτέ. Σε ένα άλλο έργο του, με τίτλο «Re-evolution», η ρωσική σημαία μεταλλαγμένη, αντί για σφυροδρέπανο έχει έμβλημα έναν… υπολογιστή (Κalfayan). Στην Ιάσονος 47 (Qbox) μια ομάδα από την Αθήνα (2monochannels) συναντά μια άλλη από το Βερολίνο (Βenten Clay) για να επικεντρωθούν στο θέμα της μετανάστευσης, αντιπαραβάλλοντας τα γεγονότα στις καλλιέργειες φράουλας της Μανωλάδας με ειδυλλιακές εικόνες. Παράλληλα, με το «fix Hellas» μετατρέπουν τον λογότυπο της γνωστής μπίρας σε σύνθημα: «Φτιάξε την Ελλάδα».

[email protected]

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

Info: ReMap4, Μεταξουργείο-Κεραμεικός, μέχρι 30 Σεπτεμβρίου. Πληροφορίες: remapkm.org