Συμπληρώνει αισίως 138 χρόνια παρουσίας στην εκπαίδευση και από τα θρανία του πέρασαν επιφανή μέλη της πολιτικής και κοινωνικής ζωής. Δεν ξεχωρίζει μόνο από το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό του ύφος, αλλά και από το γεγονός ότι σε αυτό εφαρμόστηκε για πρώτη φορά η αλληλοδιδασκαλία

«Από την πρόσοψη του νεοκλασικού κτιρίου δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι φοίνικες, το αγαπημένο δέντρο εκείνης της περιόδου, καθώς και τα σφυρήλατα κάγκελα

→Εμβλημα του σχολείου η φράση «φρόνησις μετʹ επιστήμης και ευθύτητος»

Της Χαράς Τζαναβάρα

^[1]Αποτελεί το στολίδι της Αδριανού, του πιο ωραίου δρόμου στην Πλάκα. Οι κολόνες δωρικού ρυθμού, το αέτωμα, η επιβλητική μαρμάρινη σκάλα και κυρίως οι δύο φοίνικες παραπέμπουν περισσότερο σε αρχοντικό παρά σε σχολείο. Είναι το πρώτο «σημάδι» της ιστορίας του κτιρίου, που υπερβαίνει και την αναμφισβήτητη αρχιτεκτονική αξία του, για την οποία έχει κηρυχθεί μνημεία από το 1977, με απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού. Στον μικρό αυτό χώρο συνυπάρχουν ευρήματα της ελληνιστικής περιόδου και ίχνη από τουρκικό τζαμί.

Το σημερινό 74ο Δημοτικό λειτούργησε για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1875-76, όπως αναγράφεται σε μαρμάρινη πλάκα που κοσμεί ώς σήμερα την πρόσοψη του κτιρίου και πιθανότατα συγκαταλέγεται στα πρώτα διδακτήρια που διέθετε η Αθήνα λίγο μετά την απελευθέρωσή της από τους Τούρκους. Η πρώτη απόφαση για τη λειτουργία διδασκαλείου είχε ληφθεί από τους δημογέροντες τον Απρίλιο του 1824. Πρωτεργάτες ήταν φωτισμένοι λόγιοι της εποχής, όπως οι Γ. Γεννάδιος, Ανθιμος Γαζής και Παναγής Νοταράς, που θέλησαν να μεταφέρουν τον τρόπο διδασκαλίας των καλύτερων σχολείων της Αγγλίας και της Γαλλίας. Εκαναν δεκτή την πρόταση του Α. Κοκκώνη να εφαρμοστεί η αλληλοδιδασκαλία, μια μέθοδος που αξιοποιεί μαθητές, συνήθως τους καλύτερους σε κάθε τομέα, για να διδάξουν τους υπόλοιπους. Και δεν ήταν η μόνη καινοτομία του διδασκαλείου, που άλλωστε είχε για έμβλημα τη φράση «φρόνησις μετ' επιστήμης και ευθύτητος». Ο φωτισμένος εκπαιδευτικός Βασίλειος Καμπάνης (1876-1942) διετέλεσε πολλά χρόνια διευθυντής και ήταν αυτός που οργάνωσε τα μαθητικά συσσίτια. Σε πολλούς συγγραφείς το 74ο Δημοτικό αναφέρεται ως «σχολείο Καμπάνη» και η χάλκινη προτομή του που στηρίζεται σε μαρμάρινη στήλη και φιλοτεχνήθηκε από τον παριανό γλύπτη Ν. Περαντινό, κοσμεί από το 1980 την αυλή του σχολείου.

Χωροθετήθηκε στην «καρδιά» της Πλάκας, της παλιάς Αθήνας και η σχετική πρόταση επρόκειτο να παρουσιαστεί στη Β' Εθνοσυνέλευση του Αστρους για να επικυρωθεί. Τους πρόλαβε όμως ο εμφύλιος σπαραγμός και χρειάστηκε να περάσουν δέκα χρόνια για να επανέλθει η πρόταση. Η Αθήνα είναι πλέον πρωτεύουσα του κράτους και ο Ανάργυρος Πετράκης, πρώτος δήμαρχος της πόλης, κατάφερε να εξασφαλίσει 40.000 δραχμές για την κατασκευή του σχολείου. Το εγχείρημα ολοκληρώθηκε σαράντα χρόνια αργότερα από τον πρώτο εκλεγμένο δήμαρχο Δημήτριο Καλλιφρονά. Είχε προηγηθεί (1870) η δωρεά του οικοπέδου από την Παρασκευή Βουσάκη προς το ελληνικό Δημόσιο.

Τα σχέδια είχαν ανατεθεί στον Παναγή Κάλκο (1810-1878), τον σπουδαγμένο στο Μόναχο αρχιτέκτονα που είχε ήδη σημαντική παρουσία στο πλευρό των Βαυαρών μηχανικών σε σημαντικά κτίρια της πρωτεύουσας, όπως τα Ανάκτορα (σημερινή Βουλή), την Παλιά Βουλή, το Αρχαιολογικό Μουσείο και πολλές εκκλησίες, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει η Χρυσοσπηλιώτισσα. Σε αποκλειστικά δικά του σχέδια κατασκευάστηκαν το δημαρχείο και το παλιό Βαρβάκειο που έχει κατεδαφιστεί από χρόνια.

Το δημαρχιακό μέγαρο, λόγω έλλειψης κονδυλίων, δεν διακρίνεται για την αρχιτεκτονική του αξία. Στην περίπτωση του σχολείου της οδού Αδριανού η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Το ισόγειο κτίριο διαθέτει μνημειακή είσοδο με σκαλιά που οδηγούν σε ένα μικρό περιστύλιο στο οποίο κυριαρχούν οι δύο μαρμάρινοι κίονες δωρικού ρυθμού. Μαζί με τις γωνιακές κολόνες αποτελούν το υπόβαθρο για το επιβλητικό αέτωμα της εισόδου. Η όλη σύνθεση συνιστά μια αξιοσημείωτη αντίθεση με τη μικρή σχετικά κλίμακα του υπόλοιπου οικοδομήματος. Την πρόσοψη συμπληρώνουν τα μακρόστενα παράθυρα, σε συμμετρική θέση ως προς την κεντρική είσοδο.

Ευχάριστο ξάφνιασμα για τους περαστικούς της Αδριανού είναι η μπροστινή αυλή, με τους δύο μεγάλους φοίνικες, το αγαπημένο δέντρο που δεν λείπει από τα κτίρια της νεοκλασικής περιόδου. Στην περίφραξη έχουν χρησιμοποιηθεί μαρμάρινοι κυβόλιθοι και σφυρήλατο κάγκελο.

Στο σχολείο ανήκει επίσης το διώροφο νεοκλασικό με πρόσοψη επί της οδού Φλέσσα. Ανήκε επίσης στην Παρασκευή Βουσάκη και δωρήθηκε πολύ αργότερα στο Δημόσιο από τους κληρονόμους της. Είναι κατασκευή του 1910 και δεν υπολείπεται σε αρχιτεκτονική αξία από το όμορο κεντρικό κτίριο. Η εξωτερική του όψη κοσμείται από μαρμάρινο μπαλκόνι και φουρούσια που είναι κατασκευασμένα από το ίδιο υλικό. Ιδιαίτερης τεχνικής είναι τα ακροκέραμα αλλά και οι τοξοειδείς θύρες.

Στο σχολείο έχουν φοιτήσει σημαντικές προσωπικότητες της πολιτικής, της επιστήμης, της τέχνης αλλά και της κοινωνικής ζωής. Μεταξύ αυτών ο πρωθυπουργός και ακαδημαϊκός Ξ. Ζολώτας, ο καθηγητής της παιδιατρικής Ν. Ματσανιώτης και ο αρεοπαγίτης Αθως Τσούτσος. Από τα θρανία του πέρασαν οι γνωστοί ηθοποιοί Αρτέμης και Ορέστης Μάτσας, αλλά και ο τραγουδιστής Πάνος Γαβαλάς.

[email protected]

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

1) Στα ίχνη του Γυμνασίου

Το σχολείο αποτελεί συνέχεια του αρχαιολογικού χώρου του Διογένειου. Πρόκειται για Γυμνάσιο που λειτουργούσε κατά τους ελληνιστικούς χρόνους και ίχνη του εντοπίστηκαν στα ανατολικά της Αγοράς, δίπλα σε υστερορωμαϊκό τείχος, στη διασταύρωση των σημερινών οδών Ερεχθέως και Αδριανού, όπου βρέθηκαν σχετικές επιγραφές.

2) Δίπλα σε λιοτρίβι

Στην ίδια ιστορική περίοδο τοποθετείται και το ελαιοτριβείο, που διασώζεται στη διπλανή κατοικία της ιστορικής οικογένειας των Μπενιζέλων.

3) Τέμενος

Στο οικόπεδο του σχολείου υπήρχε μουσουλμανικό τέμενος, το τζαμί της Κολόνας. Πήρε το όνομά του από τη μεγάλη κολόνα που υπήρχε. Αργότερα λειτούργησε ως βιβλιοθήκη και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης εναντίων των Τούρκων πολλά βιβλία καταστράφηκαν για να κατασκευαστούν φυσίγγια.