Του Γιώργου Σταματόπουλου

Στη δίκη Τσοχατζόπουλου η εισαγγελέας της έδρας τόνισε ρητά το εξής: «Δεν διαφθείρει η εξουσία τους ανθρώπους αλλά οι άνθρωποι τους θεσμούς». Αλλως, η εξουσία (οι θεσμοί;) είναι άμεμπτη, άτεγκτη, χαρούμενη, υγιής, ρόδινη, δημοκρατική, αλλά αυτά τα άθλια πλάσματα, οι άνθρωποι, άπληστα και αρχομανή, εγωιστικά και ημιμαθή τής επιτίθενται, τη βιάζουν, ασελγούν στους θεσμούς της, την οδηγούν στις κακές ορέξεις τους. Διαφορετικά: η ηθική είναι ανώτερη της πολιτικής· εάν οι άνθρωποι της εξουσίας ήσαν ηθικά ακέραιοι (ο θεός κι η ψυχή μας τι σημαίνει ο όρος) όλα θα ήσαν μέλι-γάλα. Ούτε ανισότητες, ούτε αδικίες, ούτε αδιαφάνεια, ούτε μίζες, όλα κατ' ευχήν…

Καλώς. Ανθρωποι φτιάχνουν τους θεσμούς (τους νόμους)· για τη συνύπαρξη, τη δικαιοσύνη, την ειρήνη. Τι, όμως, τους δίνει το δικαίωμα να τους καταπατούν; Προφανώς η ατέλειά τους, τα «παραθυράκια» του νόμου. Οι νόμοι: είναι προϊόν των ισχυρών ή των αδυνάτων; Γιατί υπάρχουν ισχυροί και αδύνατοι; Τι είναι αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν; Η εξουσία. Οποιος την αρπάζει γίνεται ισχυρός. Πώς δικαιολογείται η τεράστια τούτη αντίφαση; Αλλά αυτά έχει η αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Δημοκρατία δεν υφίσταται· ουδαμού· είναι το αενάως ζητούμενο, ο συνεχής, άσβεστος πόθος των ειρηνόφιλων, των ανθρώπων που διακατέχονται σφοδρώς από το αίσθημα δικαίου (αλλά πού, πώς να το βρουν;).

Η εισαγγελική λειτουργός τόνισε ακόμα πως η γενιά της (της Μεταπολίτευσης) στράφηκε με αγάπη στην πολιτική και τους πολιτικούς. Και καλώς έπραξε· και η ίδια και η γενιά της. Διαχώρισε, όμως, τους πολιτικούς (τους επαγγελματίες) από τους ανθρώπους ή δεν μπήκε στον κόπο να αναρωτηθεί γιατί όλοι οι άνθρωποι δεν είναι πολιτικοί (δεν συμμετέχουν στα κοινά προβλήματα με άλλα λόγια, δεν συνομολογούν, δεν συναποφασίζουν). Γιατί όλοι εκχώρησαν την άσκηση πολιτικής σε μερικούς; Γιατί κάτι τέτοιο είναι αδύνατον μήπως; Τέλος πάντων, είναι μια άλλη ιστορία. Φταίει ο κάθε Τσοχατζόπουλος και όχι το σαθρό πολιτικό σύστημα που εκτρέφει και γιγαντώνει τα φαινόμενα διαφθοράς; Αυτό δεν σημαίνει ότι η προσωπική ευθύνη είναι αθώα των αμαρτημάτων· η επιμονή όμως να ερμηνεύουμε κατ' αυτόν τον μονοσήμαντο τρόπο μάς κάνει να χάνουμε τον στόχο' μας αποπροσανατολίζει. Από πολύ παλιά έλεγαν (Θρασύμαχος) ότι το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το συμφέρον του ισχυρού (ουχ άλλον τι ή το του κρείττονος συμφέρον). Ξανά: πώς ξεχωρίζει ο κρείττων; Από τη σωματική του ρώμη; Από την πνευματική του ανωτερότητα; Αλλά πάμε πολύ πίσω, στις πρωταρχές (και εθνολόγοι, ανθρωπολόγοι, πολιτειολόγοι, παλαιοντολόγοι καραδοκούν… μη θιγεί η επιστήμη τους). Σημασία έχει ότι η δομή του συστήματος πάσχει, ανιάτως. Χρειάζεται ίσως εκθεμελίωση και νέο χτίσιμο, με άλλους όρους· με τη συμμετοχή όλων (εντάξει, των περισσοτέρων). Είμαστε έτοιμοι (ικανοί) να το αποδεχτούμε και να ξεκινήσουμε; Αλλως, Τσοχατζόπουλοι και όμοιοί του θα ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια, ήδη έχουν καλλιεργηθεί πάμπολοι σαν και δαύτον (που έως χθες απολάμβανε τη δόξα του δήμου!). Αλλά μάλλον έχουμε εθιστεί στις (ασύλληπτες για το δημοκρατικό φρόνιμα) μεταπτώσεις των πολιτικών μας. Ισόβια στον Ακη. Και λοιπόν; Θα αποκαθαρθεί η πολιτική; Θα κατευναστεί η οργή της κοινωνίας; Παλιά η εφεύρεση του αποπομπαίου τράγου, όσο παλιοί είμαστε ως είδος, ως κοινωνία εννοείται. Κι έτσι κλείνουμε τις πληγές μας (η εξουσία) και τις ενοχές μας (η κοινωνία), που υπηρετούμε τη σαθρότητα, που είμαστε εξουσιοπαθείς. Ωστε, ξανά: άλλα λόγια· ν' αγαπιόμαστε (τουλάχιστον).

[email protected]