Του Νικόλα Μιτζάλη*

Ο Αγγελος Ελεφάντης [1] ήταν πεπεισμένος ότι ο επαναστατικός λόγος του ΚΚΕ κατά τη μεσοπολεμική περίοδο ήταν αδύνατον να υλοποιηθεί, όχι μονάχα γιατί θεωρούσε ότι αποτελούσε πολιτική μεταφυσική, αλλά και γιατί η δράση του σε συνδυασμό με μια διαδικασία ενδοσυγκρούσεων και πολυδιασπάσεων δεν επέφερε εν τέλει την επανάσταση που είχε υποσχεθεί.

Η Μεγάλη Υπόσχεση λοιπόν που είχε δοθεί στα λαϊκά και μικροαστικά στρώματα, δηλαδή η κατάργηση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας και η μετάβαση στον σοσιαλισμό, αναβλήθηκε για την εποχή εκείνη όπου «θα μεταπλάθονταν η λαϊκή προσδοκία σε σοσιαλιστική συνείδηση».

Σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ επιχειρεί ένα αντίστοιχο εγχείρημα. Απευθυνόμενος στις μεγάλες μάζες και ιδιαίτερα στους σφοδρά πληττόμενους από την κρίση, προσπαθεί να συνδέσει τα εν λόγω λαϊκά στρώματα με τον μαρξισμό και την απολεσθείσα(;) ταξική τους συνείδηση. Αυτό βέβαια σε δεύτερο επίπεδο καθώς επιχειρεί πρωτίστως μια νέα Μεγάλη Υπόσχεση: την εναλλακτική διέξοδο από την κρίση με την έξοδο από τα μνημόνια και τη διαγραφή (του μεγαλύτερου μέρους) του χρέους, και εκ νέου την κατάργηση της καπιταλιστικής βαρβαρότητας με στόχο/μέσο την κυβέρνηση της Αριστεράς. Ενός νέου πολιτισμού δηλαδή που θα καταργήσει τα αδιέξοδα των νεοφιλελεύθερων ιδεολογημάτων.

Η λαϊκή διαθεσιμότητα -μέχρι στιγμής- φαίνεται να εμπιστεύεται το κόμμα αυτό, αν και επιδερμικά. Και αυτό γιατί δεν διαφαίνεται ότι η πλειοψηφία του ποσοστού που συγκεντρώνει εγκολπώνεται τις αξίες και το ιδεολογικό του υπόβαθρο, πόσο μάλλον τις διαφορετικές τάσεις στο εσωτερικό του. Πρόκειται για μια ψήφο διαμαρτυρίας ως προς το δικομματικό σύστημα εξουσίας των τελευταίων δεκαετιών και όχι μια συνειδητή απόρριψη του νεοφιλελεύθερου μεταρρυθμιστικού μοντέλου, του καπιταλισμού, και μια αποδοχή των αριστερών προταγμάτων.

Ετσι λοιπόν ο ΣΥΡΙΖΑ διακινδυνεύει να κερδίσει τις επόμενες εκλογές αλλά να μην κατακτήσει την ιδεολογική ηγεμονία που ο νεοφιλελευθερισμός συντηρεί συνεπικουρούμενος από τον παραδοσιακό συντηρητισμό της κοινωνίας και τα αυταρχικά δεκανίκια της Ακροδεξιάς.

Το ιδιαίτερο βάρος που δίνει στην κάλπη αποτρέπει οξείες συγκρουσιακές αντιπαραθέσεις περιορίζοντάς τον σε παθητικές υπερασπιστικές κινήσεις και εξαγγελίες, ενώ η αδυναμία συνένωσης των συνδικαλιστικών αγώνων και των διαφόρων επιμέρους κοινωνικών κινημάτων και η συνεχής απλή περιγραφή των προβλημάτων της κοινωνίας μοιάζει να τον εγκλωβίζουν σε μια διαδικασία εξομάλυνσης ριζοσπαστικών προτάσεων, προσεγγίζοντας την εικόνα ενός τυπικού αστικού κόμματος εξουσίας που θέλει να υλοποιήσει μια συνηθισμένη εξουσιαστική μετάβαση. Η κοινωνική ανατροπή δεν προέρχεται μονάχα από το όραμα, που είναι ευκρινές σε κάθε ιδεολόγημα και το οποίο βεβαίως παραμένει δυσδιάκριτο σε όσους, προερχόμενοι από άλλους χώρους, δεν το έχουν κατανοήσει, ή από προτάσεις οργανωτικής φύσης, όπως π.χ. οι λαϊκές επιτροπές ανατροπής της κυβέρνησης που απέχουν αρκετά μέχρι να υλοποιηθούν, αλλά κυρίως από τη συγκρουσιακή ροπή που τολμά τη ρήξη διά της κοινωνικής πράξης.

Το κάλεσμα λοιπόν της αξιωματικής αντιπολίτευσης για «ανένδοτο αγώνα» με σκοπό «ή αυτοί ή εμείς», εάν δεν πρόκειται για παρόλα επικοινωνιακού τύπου, αποτελεί κέλευσμα δράσης όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο αλλά και στον δρόμο. Λόγου χάριν, εάν κάποια στιγμή δοθεί κυβερνητική εντολή για βίαιη εκκένωση της κατάληψης της ΕΡΤ, τα μέλη και οι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να αντιπαρατεθούν μαζί με άλλες κοινωνικές ομάδες στις δυνάμεις καταστολής όπως και σε επιχειρήσεις εναντίον αντίστοιχων εγχειρημάτων αυτοδιαχείρισης (ΒΙΟΜΕ κ.λπ.). Το ίδιο ισχύει και για τον αντιφασιστικό αγώνα και για τη γενικότερη αδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ να κινητοποιήσει μαζικά τις δυνάμεις του.

Διαφορετικά, η αμφισβήτηση των κυβερνητικών επιλογών θα ενσωματωθεί από τη λειτουργία της κυβερνητικής εξουσιαστικής πολιτικής, η οποία θα συνεχίσει απρόσκοπτα το έργο της και θα παραμείνει σε ένα ακίνδυνο θεωρητικό επίπεδο παγιώνοντας την ήττα του.

Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν διακινδυνεύει την εξαγγελία μιας επανάστασης που, εάν δεν βασιστεί στον ριζοσπαστισμό και στα τολμηρά λόγια και κυρίως έργα, θα είναι αδύνατη και θα προκαλέσει την επαναφορά του στα εκλογικά ποσοστά προ κρίσης καθιστώντας τον ένα κόμμα «ομαλής» διαμαρτυρίας και καταγγελίας.

[1] Α. Ελεφάντης, 1999, Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης, ΚΚΕ και αστισμός στον Μεσοπόλεμο, Θεμέλιο.

* Δρ Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ