ΗΠΑ Προσεκτικά ανοίγματα γίνονται και από την Τεχεράνη και από την Ουάσινγκτον, αλλά ο δρόμος για τη συνολική διευθέτηση των ιρανικών πυρηνικών είναι μακρύς

→«Θα ήθελα να πω στον αμερικανικό λαό: “Φέρνω ειρήνη και φιλία από τους Ιρανούς”» Χασάν Ροχανί, πρόεδρος του Ιράν, μιλώντας στο CNN

Της Μαργαρίτας Βεργολιά

^[1]Προφανώς η πολιτική βούληση για ειρηνική διευθέτηση ενός από τα πιο «καυτά» ζητήματα στην ατζέντα της διεθνούς διπλωματίας -του πυρηνικού οπλοστασίου του Ιράν, πιθανόν δε… εξ αντανακλάσεως και άλλων «ανοιχτών» περιφερειακών «μετώπων»- υπάρχει. Σκιαγραφήθηκε ξεκάθαρα στις ομιλίες των προέδρων ΗΠΑ και Ιράν από βήματος της 68ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη. Ομως ο δρόμος μέχρι να περάσουμε από τα λόγια στις πράξεις φαίνεται ότι είναι ακόμη πολύ μακρύς.

Αμερικανικό «ναυάγιο»

Παρά τα εκατέρωθεν διπλωματικά «ανοίγματα», το «ναυάγιο» των (αμερικανικών κυρίως) προσπαθειών για συμβολική πιστοποίηση των καλών πολιτικών προθέσεων με μια απλή έστω χειραψία ανάμεσα στον Μπαράκ Ομπάμα και στον νεοεκλεγέντα Χασάν Ροχανί μοιραία υπογράμμισε την αμοιβαία δυσπιστία, που -λόγω και των εσωτερικών αντιδράσεων σε ΗΠΑ και Ιράν- θα είναι δύσκολο να ξεπεραστεί.

«Οι δύο πλευρές δεν είχαν αρκετό χρόνο για να συντονίσουν πραγματικά μια τέτοια συνάντηση» εξήγησε ο ίδιος ο Ιρανός πρόεδρος σε συνέντευξή του στο CNN. Ωστόσο το κλίμα στις διμερείς σχέσεις αλλάζει -τόνισε- επειδή οι Ιρανοί θέλουν «μια νέα εποχή στις σχέσεις τους» με τον υπόλοιπο κόσμο. Στο πλαίσιο αυτού του «ανοίγματος» μάλιστα χαρακτήρισε γα πρώτη φορά το Ολοκαύτωμα «καταδικαστέο έγκλημα», σε μια σαφή μεταστροφή της ιρανικής ηγεσίας. Είχε συναντήσεις με τον Γάλλο πρόεδρο Ολάντ και τον Γερμανό (υπηρεσιακό) υπουργό Εξωτερικών Γκίντο Βεστερβέλε, ενώ έστειλε μέσω του αμερικανικού δικτύου σαφές μήνυμα στο εσωτερικό των ΗΠΑ, λέγοντας στα αγγλικά: «Φέρνω ειρήνη και φιλία από τους Ιρανούς προς τους Αμερικανούς»!

Αλλά οι ισορροπίες παραμένουν εξαιρετικά λεπτές και ρευστές. Τις υπογράμμισε σχεδόν μία προς μία ο Ροχανί στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, την «παρθενική» του πρώτη στο διεθνές πολιτικό προσκήνιο. Τόνισε ότι η χώρα του «δεν συνιστά απειλή» για τον κόσμο, επαναλαμβάνοντας ότι στόχος είναι να χρησιμοποιήσει την πυρηνική ενέργεια «για αποκλειστικά ειρηνικούς σκοπούς». Κατήγγειλε εκ νέου τις «απλά βίαιες» διεθνείς κυρώσεις. Και κάλεσε την Ουάσινγκτον «να αποφύγει τα βραχυπρόθεσμα συμφέροντα των φιλοπόλεμων ομάδων πίεσης», ώστε «να βρούμε ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο να διαχειριστούμε τις διαφορές μας».

«Το διακύβευμα είναι υψηλό» επισημαίνει σε κύριο άρθρο της η βρετανική εφημερίδα «Guardian». «Στο εσωτερικό του Ιράν, ένα ακόμη καίριο πλήγμα στο κίνημα της αντιπολίτευσης. Μια αποτυχία θα διέλυε την εξουσία του προέδρου.

Τα 3 θερμά μέτρα

»Εκτός του Ιράν, δεν θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί ότι οι διαπραγματεύσεις θα επηρεάσουν τρία “θερμά” μέτωπα: της Συρίας, του Αφγανιστάν και της ισραηλινο-παλαιστινιακής διένεξης. Ο Μπαράκ Ομπάμα δεν άφησε να πάει χαμένη η πιθανότητα μιας ιστορικής λύσης [...] υπογραμμίζοντας την ανάγκη οικοδόμησης μιας σχέσης βασισμένης στον αμοιβαίο σεβασμό. Πρόκειται για μια καλή αρχή, και από τους δύο ηγέτες, σε ένα μακρύ και επίπονο ταξίδι»…

Τη δυσκολία καταδεικνύει και η επίσημη αντίδραση του Ισραήλ στις δηλώσεις Ροχανί. «Ηταν μια κυνική ομιλία γεμάτη υποκρισία» ανέφερε ο πρωθυπουργός Νετανιάχου σε ανακοίνωσή του. «Δεν έγινε καμία πρακτική εισήγηση για τερματισμό του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, δεν υπήρξε καμία δέσμευση για την υλοποίηση των αποφάσεων του Σ.Α. του ΟΗΕ. Αυτό είναι ακριβώς το σχέδιο του Ιράν: να κερδίσει χρόνο για να αποκτήσει πυρηνικά όπλα».