Της Μαριαλένας Σπυροπούλου*

«Αυτοκτόνησε για την οικονομική κατάσταση» έλεγε προχθές ένας ηλικιωμένος που αναζητούσε ακόμα και σήμερα ήρωες. Στην απάντηση που του έδωσα ως ειδικός, ότι δεν αυτοκτονούμε για κάτι εξωτερικό, αλλά η αυτοκτονία είναι ζήτημα ψυχικής δομής, μου απάντησε ότι δεν ξέρω τι λέω, γιατί δεν μπορώ να καταλάβω τι νιώθουν οι συνταξιούχοι.

Σε ένα άλλο κυριακάτικο τραπέζι, μια οικογένεια άνοιγε το ζήτημα της δολοφονίας του Παύλου Φύσσα. Ενώ όλοι θεωρητικά συμφωνούσαν ότι ο φόνος είναι εγκληματική πράξη, κάποιοι από αυτούς άφηναν περιθώρια για άλλοθι. «Ναι, αλλά και ο άλλος ήταν μεροκαματιάρης», «φαντάσου πόσες φορές τον είχαν αυτόν σκοτώσει οι συνθήκες και η άτιμη κοινωνία» φαίνεται να ψέλλιζαν κεκλεισμένων των θυρών άνθρωποι που δεν ανήκαν στη Χρυσή Αυγή.

Την Κυριακή που μας πέρασε απόρησα όταν συνειδητοποίησα πόσοι συνάνθρωποί μας αγόρασαν μια εφημερίδα που δημοσίευε ένα απαράδεκτο και καταδικαστέο πρωτοσέλιδο. Αναζητούσα με το φτωχό μου το μυαλό τους λόγους που κάποιος αναγνώστης δεν συμπράττει προς μια κατεύθυνση σεβασμού προς έναν νεκρό, έστω για μία φορά, έστω για μία Κυριακή.

Τόσο δύσκολο είναι τελικά να συνεννοηθούμε; Τόσο αδύνατο είναι να ακούσουμε κάτι που μας λέει κάποιος άλλος, ο οποίος μπορεί να είναι και πιο ειδικός από εμάς; Πότε απομακρυνθήκαμε από τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξία; Πότε απομακρυνθήκαμε μέσα μας από τον σεβασμό στην πραγματική γνώση; Πότε κατακερματιστήκαμε σε χίλιες απόψεις, ιδωμένες υπό άλλο λαμπτήρα κάθε φορά, σε τέτοιο βαθμό που ούτε τα μέλη μιας οικογένειας να μην μπορούν να συμφωνήσουν σε κάτι, στοιχειώδες, απλό, πανανθρώπινο, θεμελιώδες. Είναι τόσο δύσκολο για όλους εμάς να βρεθούμε και να συμφωνήσουμε στα βασικά, ότι η Γη γυρίζει γύρω από τον Ηλιο; Εχω την αίσθηση ότι και εκεί θα βρεθούν κάποιοι που θα θέλουν να πουν κάτι άλλο.

Δεν είναι η κρίση που μας αποσυντόνισε. Είμαστε εμείς κυριολεκτικά αποσυντονισμένοι. Απότοκα μιας κακής διαπαιδαγώγησης και ακόμα χειρότερης εκπαίδευσης. Ερμαια και υπόδουλοι του λαϊκισμού της άποψης. «Εχω κι εγώ τη δική μου άποψη», διεκδικούν οι περισσότεροι να εισακουστούν, τη στιγμή που σπανίως ακούς κάποιον να παραδέχεται «δεν έχω άποψη επί του θέματος». Εχουμε καταντήσει μια κοινωνία απόψεων. Οσοι οι άνθρωποι, τόσες οι απόψεις. Οι οποίες δεν είναι πάγιες, εσωτερικά επιλεγμένες, που προκύπτουν από μια εμπειρία ζωής, από τα βιώματα και τις γνώσεις του καθενός. Προκύπτουν από τη συναισθηματικοποίηση των πάντων. Από την αντίδραση στην αυθεντία, από ζήλια, φθόνο και απέχθεια. Προκύπτουν από την ανάγκη για διαφοροποίηση, από την καταπιεσμένη αίσθηση της ξεπεσμένης μοναδικότητας. Από το μίσος γιατί δεν με έχουν αναγνωρίσει, γιατί δεν έχω ξεχωρίσει μέσα στο πλήθος. Τα λάθη μας γίνονται μοιραία και ολέθρια τη στιγμή που είναι και αστεία, διότι μοιάζουμε συνεχώς σαν κακομαθημένοι έφηβοι που αντιδρούμε από αντίδραση. Αντίδραση στο να ανήκουμε, στο να καθοδηγηθούμε, στο να υποταχθούμε τη στιγμή που είμαστε μια σειρά από πρόβατα. Μόνη μας πατρίδα ο υπερφίαλος συναισθηματισμός μας που θολώνει τον νου και τα επιχειρήματα, τη στιγμή που ουσιαστικά είμαστε ένας ελάχιστα συναισθηματικός λαός.

Είναι δύσκολο το αυτονόητο να γίνει κατανοητό. Γιατί προκύπτει ότι οι άνθρωποι ελάχιστα σκέφτονται. Απλώς νιώθουν. Και προβάλλουν αυτό που νιώθουν σε κάθε περίσταση. Και εάν είναι στραβός ο γιαλός, τότε στραβά αρμενίζουμε. Διότι σπάνια τοποθετούμαστε σε αυτό που μας ρωτάνε. Αντιθέτως, σχεδόν ποτέ δεν ακούμε αυτό που λένε, αλλά έχοντας κάτι άλλο στο μυαλό μας λέμε αυτό που θέλουμε. Εάν πιάναμε έναν-έναν έξω από τα περίπτερα και τους ρωτούσαμε γιατί αγοράζουν ένα τέτοιο υλικό, φαντάζομαι ότι οι απαντήσεις θα ήταν ελλειπτικές προτάσεις, βρεφικού σταδίου, τύπου «έλα μωρέ», «ουφ» και, στην καλύτερη, «γιατί έτσι θέλω», θα ήταν τα αποστομωτικά επιχειρήματα των Νεοελλήνων.

Ακόμα και οι άνθρωποι που έχουν βήμα και επηρεάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό αρκετό κόσμο, στις πλείστες περιπτώσεις ανήκουν και αυτοί στο κίνημα της ευκολίας της άποψης. Ιδίως οι δημοσιογράφοι της τηλεόρασης όσο υπογράφουν και πιο ακριβά συμβόλαια τόσο αναδεικνύονται πρώτοι σε αγένεια, ψευτολυρισμό, εύκολες, μασημένες απόψεις του συρμού, λαϊκισμό και κουτσομπολιό. Κατακερματίζοντας την είδηση και αναδεικνύοντας κάθε φορά την πτυχή που τους συμφέρει, σερβίρουν και αυτοί τα αποπροσανατολιστικά εδέσματά τους στο κυριακάτικο τραπέζι της σύλησης του νεκρού. Του νεκρού κοινού νου. Του νεκρού κοινού τόπου. Εκεί όπου επιτέλους θα συναντιόμασταν σχεδόν όλοι, στη γη της Επαγγελίας. Ως σκεπτόμενοι, ως στοιχειωδώς άνθρωποι, και όχι με αλλότρια συμφέροντα και διάθεση μπαχαλάκηδων. Ετσι, αυτό που απομένει, αφού αδυνατούμε να συμφωνήσουμε και στο ότι έγινε φόνος στον κοινό μας νου, κοιτάμε να φάμε με μανία πότε το πόδι μας και πότε το χέρι μας.

[email protected]

* Ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια