ΚΕΝΥΑ Η σομαλική οργάνωση Αλ Σαμπάμπ και οι εξελίξεις στο εσωτερικό της που οδήγησαν στο μακελειό στο εμπορικό κέντρο του Ναϊρόμπι

Του Νικόλα Ζηργάνου

^[1]Η μοίρα των εκατοντάδων θυμάτων του εμπορικού κέντρου Ουέστγκεϊτ στο Ναϊρόμπι της Κένυας προδιαγράφτηκε τον περασμένο Ιούνιο, σε μια εσχατιά της Σομαλίας, όταν ο ηγέτης της τρομοκρατικής οργάνωσης Σαμπάμπ, Αχμεντ Αμπντι Γκοντάνε, επικράτησε με εσωτερικό πραξικόπημα των εσωκομματικών ισλαμιστών αντιπάλων του. Οι μουτζαχεντίν του Γκοντάνε δολοφόνησαν τέσσερις στρατιωτικούς διοικητές, δύο εκ των οποίων ήταν και συνιδρυτές της Σαμπάμπ, ενώ ένας ακόμη, ο ιστορικός πνευματικός ηγέτης της οργάνωσης, ο σεΐχης Χασάν Νταχίρ Αουέις, παραδόθηκε στα κυβερνητικά στρατεύματα της Σομαλίας, προκειμένου να σωθεί και έκτοτε κρατείται σε φυλακή στο Μογκαντίσου.

^{[2] [3]}Οι ρίζες της εσωτερικής ρήξης βρίσκονται στις συνεχείς στρατιωτικές ήττες που υπέστη η Σαμπάμπ από τα κυβερνητικά στρατεύματα και την πολυεθνική αφρικανική δύναμη του ΟΗΕ στη Σομαλία (στην οποία συμμετέχουν χιλιάδες στρατιώτες από την Κένυα και την Ουγκάντα), αλλά και στην ιδεολογική στροφή που επέβαλε ο σκληρός φονταμενταλιστής Γκοντάνε απέναντι στους πιο εθνικιστές συμπολεμιστές του.

Η γέννηση της «Al Shabaab», «Οι Νέοι», όπως αποδίδεται στα ελληνικά το όνομά της, είναι παρόμοια με των Αφγανών Ταλιμπάν. Η Σομαλία, όπως και το Αφγανιστάν, είχε βυθιστεί σε έναν 20ετή εμφύλιο πόλεμο που ξεκίνησε το 1991, με τις πολυάριθμες φυλές της χώρας να πολεμούν και να συμμαχούν σε όλους τους δυνατούς συνδυασμούς, με τις Ηνωμένες Πολιτείες -και άλλες δυνάμεις, όπως η Αιθιοπία- να επεμβαίνουν στρατιωτικά στα εσωτερικά της χώρας και τους δύσμοιρους Σομαλούς να πεθαίνουν κατά χιλιάδες από λιμό αβοήθητοι.

Το 2001, ο Γκοντάνε επέστρεψε στη Σομαλία μετά από θεολογικές σπουδές στα ιεροδιδασκαλεία (μαντράσα) των Ταλιμπάν στο Πακιστάν και μαζί με άλλους νέους ίδρυσαν τη Σαμπάμπ, με στόχο να διώξουν τα ξένα στρατεύματα που είχαν εν τω μεταξύ εισβάλει στη χώρα για να στηρίξουν την κυβέρνηση ανδρεικέλων του Μογκαντίσου, να κυριαρχήσουν στρατιωτικά, να σταματήσουν τον εμφύλιο και να επιβάλουν τον ισλαμικό νόμο (σαρία). Ηταν ένα ισλαμικό κίνημα με έντονα πατριωτικά στοιχεία, που αντλούσε δύναμη και από τις αναρίθμητες φάρες, τις υποφυλές και τις φυλές της κεντρικής και νότιας Σομαλίας, περιοχές που είχαν βρεθεί υπό αιθιοπική κατοχή.

Η Σαμπάμπ κυριάρχησε τότε πολιτικά, ενσωματώνοντας άλλες ισλαμικές ένοπλες οργανώσεις, όπως η Χιζπ ι Ισλάμ, που έπαιρνε στρατιωτική και οικονομική βοήθεια από την Ερυθραία, τον κυριότερο αντίπαλο της Αιθιοπίας, αλλά και στρατιωτικά, καθώς ανάγκασε τους Αιθίοπες να αποχωρήσουν και βρέθηκε να ελέγχει σχεδόν όλη τη νότια και κεντρική Σομαλία και μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας Μογκαντίσου.

Η επέμβαση της πολυεθνικής αφρικανικής δύναμης που είχε στο πλευρό της την Ουάσινγκτον έφερε τους αντάρτες της Σαμπάμπ να υπερασπίζονται, ως τακτικός στρατός, εδάφη που δεν μπορούσαν λόγω της υπεροπλίας του αντιπάλου να κρατήσουν.

Eσωτερική κριτική

Οι ήττες ήταν αλλεπάλληλες, η Σαμπάμπ περιθωριοποιήθηκε και ταυτόχρονα, ο Γκοντάνε άρχισε να δέχεται εσωτερική κριτική γιατί χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των άλλων ισλαμιστών πολέμαρχων διακήρυξε το 2008 την προσχώρηση της Σαμπάμπ στην Αλ Κάιντα. Τον Ιούλιο του 2010 επέλεξε να χτυπήσει την Ουγκάντα (που επίσης συμμετέχει με στρατό στην πολυεθνική δύναμη της Σομαλίας) με τρομοκρατική επίθεση βομβιστών αυτοκτονίας που σκότωσαν 74 άτομα. Ηταν μια απόφαση που δεν έβρισκε όλη την ηγεσία της Σαμπάμπ σύμφωνη.

Η άγρια εσωκομματική πάλη είχε αρχίσει με τον Γκοντάνε να υιοθετεί τζιχάντ πέρα από τα όρια της Σομαλίας και τους υπόλοιπους ιστορικούς ηγέτες της οργάνωσης να επιμένουν σε έναν απελευθερωτικό αγώνα κατά των ξένων εισβολέων, πάντα με σημαία το ισλάμ, οριοθετημένο όμως μέσα στα σύνορα της χώρας. Η αντίδραση του επικηρυγμένου από την Ουάσιγκτον με 7 εκατομμύρια δολάρια Σομαλού εμίρη ήταν άτεγκτη. Οι πιστοί του άντρες της Σαμπάμπ επιτέθηκαν στους αντιφρονούντες και άρχισε ένας σκληρός πόλεμος μεταξύ των αντίπαλων φατριών, ενώ ένας ένας εξοντώθηκαν οι ηγετικές μορφές των αντιφρονούντων.

Τον περασμένο Ιούνιο, ο Γκοντάνε είχε επικρατήσει με το σπαθί απέναντι στους πρώην συντρόφους του. Χωρίς την οικονομική βοήθεια από την Ερυθραία, στερημένος από τα έσοδα λιμανιών που είχε υπό την κατοχή του και έχασε από τους Κενυάτες στρατιώτες της πολυεθνικής δύναμης, χωρίς εφεδρείες και συμμάχους, ο ηγέτης της Σαμπάμπ επέλεξε ως διέξοδο τη φυγή προς τα εμπρός.

Ο πρώην στρατός του κατέληξε να γίνει μια μικρή (περί τους 5.000 άνδρες) ισλαμική πολιτοφυλακή που θα κάνει πλέον αντάρτικο κι όχι πόλεμο, που θα στοχεύει σε τρομοκρατικές επιθέσεις πέραν της Σομαλίας, στο πλαίσιο της παγκόσμιας τζιχάντ, επιλέγοντας την Κένυα και το μαρτυρικό Ουέστγκεϊτ για να επιδείξει τη δύναμή του και να εδραιώσει την προσωπική του εξουσία στον αστερισμό του σκότους.