Ο διεθνούς φήμης καλλιτέχνης, γεννημένος στη Δαμασκό από Αρμένιους της Ανατολίας που επέζησαν της γενοκτονίας, ξέρει τι σημαίνει «βία και εκδίωξη». Αυτή τη φορά φωτογραφίζει τα σπίτια των «αόρατων» για όλους Αρμενίων, που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ για να γλιτώσουν, και σήμερα, αν και ξαναέγιναν χριστιανοί, δεν γίνονται αποδεκτοί από καμία κοινότητα.

Της Παρής Σπίνου

^[1]Διεθνώς αναγνωρισμένος φωτογράφος, με ιδιαίτερα ευαίσθητη, σχεδόν ακτιβιστική δουλειά, ο Χρερ Σαρκισιάν έχει διαρκώς στραμμένες τις κεραίες του στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο, εστιάζοντας με τον φακό του στη μετανάστευση, τις διώξεις, τον εκτοπισμό. Ισως να το επιβάλλει και η πολιτισμική του ταυτότητα. Γεννήθηκε στη Συρία, έχει αρμένικες ρίζες, ενώ σπούδασε στο Αμστερνταμ, ζει στο Λονδίνο και μετακινείται διαρκώς στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική. Από τον περασμένο Ιούλιο η Tate Modern εκθέτει, στις μόνιμες συλλογές της, τη συγκλονιστική σειρά του 2008 «Execution Squares»: Φωτογραφίες από χώρους δημόσιων εκτελέσεων ποινικών, αλλά και πολιτικών κρατουμένων στη Συρία. Ο Σαρκισιάν φωτογράφησε τις πλατείες ξημερώματα, ήσυχες, χωρίς ανθρώπους, με φυσικό φωτισμό, που καθυποβάλλει και εντείνει το δράμα.

Αυτόν τον καιρό βρίσκεται στην Ιορδανία δουλεύοντας ένα νέο θέμα. Τον περιμέναμε στην Αθήνα για τα εγκαίνια της έκθεσής του «Unexposed» στην γκαλερί Kalfayan, ωστόσο ανέβαλε το ταξίδι φοβούμενος πως το συριακό διαβατήριο θα του δημιουργήσει προβλήματα στην επιστροφή.

Στην επικοινωνία μας δεν έκρυψε την ανησυχία και την απαισιοδοξία του για όσα συμβαίνουν στην πατρίδα του: «Πιστεύω ότι δεν μαθαίνουμε από τις τραγωδίες μας, γι' αυτό τις επαναλαμβάνουμε και πέφτουμε στις ίδιες παγίδες. Περιμέναμε τον πόλεμο, υπήρχε μια παράξενη ηρεμία στην περιοχή, που μας έβαζε σε σκέψη. Δεν περιμέναμε όμως πως θα πάρει τέτοιες διαστάσεις… αθώοι άνθρωποι, παιδιά να χάνουν τη ζωή τους». Πιστεύει ότι η λύση, από την πρώτη κιόλας μέρα, θα ήταν ο διάλογος, η δημιουργία ενός ασφαλούς και πρόσφορου πλαισίου προκειμένου όλοι να μοιραστούν τις απόψεις τους και να ικανοποιηθούν οι ανάγκες του λαού. «Η ευκαιρία είναι ακόμα εκεί, μπροστά στα μάτια μας, αλλά, δυστυχώς, τα χέρια είναι ποτισμένα με αίμα, οπότε δεν βλέπω τον δρόμο της επιστροφής. Κι αν υπάρξει εξωτερική παρέμβαση, νομίζω ότι τα πράγματα θα χειροτερέψουν και το αιματοκύλισμα θα ενταθεί».

Ο Χρερ Σαρκισιάν φέτος κέρδισε το βραβείο Abraaj Group Art Prize, ενώ η ενότητα «Unexposed» ταξίδεψε στην Αθήνα μετά τη Μασσαλία, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2013. Εδώ εστιάζει σε απογόνους Αρμενίων, που προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ για να ξεφύγουν από τη γενοκτονία που έγινε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1915. «Σήμερα, αφού ξαναβρήκαν τις ρίζες τους και ξαναέγιναν χριστιανοί, αναγκάζονται να κρύψουν την αρμενικότητά τους. Μη αποδεκτοί από την τουρκική κοινωνία και ταυτόχρονα χωρίς να εντάσσονται πλήρως στην αρμενική κοινότητα, παραμένουν αόρατοι».

Φωτογράφισε τα σπίτια τους, το μοναδικό μέρος όπου μπορούν να εκφραστούν χωρίς φόβο. Με έμφαση στο σκοτάδι, απ' όπου αναδύεται το φως, αποτυπώνει το παράδοξο που λανθάνει ανάμεσα στους αμετάβλητους, όμορφους χώρους και στις κοινωνικο-ιστορικές πραγματικότητες που μένουν κρυμμένες.

«Εζησα άμεσα τη βία και την εκδίωξη», μας λέει ο φημισμένος φωτογράφος. «Ο παππούς μου επέζησε το 1915 του Ολοκαυτώματος των Αρμενίων. Αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ανατολία για τη Συρία. Το τραύμα που βίωσε πέρασε στους απογόνους του. Η αρμενική κοινότητα στη Συρία πάντα ένιωθε την απειλή να απορροφηθεί από τον αραβικό πολιτισμό και αυτό την οδήγησε να συσπειρωθεί για να διατηρήσει τις παραδόσεις, τη γλώσσα και την ταυτότητά της. Ενηλικιώθηκα σε μια κοινότητα όπου τα πάντα ήταν περιχαρακωμένα. Οταν όμως το 2008 έφυγα στο εξωτερικό κατάλαβα ότι είχα δύο ταυτότητες, που διαμόρφωσαν τη ζωή και την προσωπικότητά μου».

Γεννημένος στη Δαμασκό πριν από 40 χρόνια, μυήθηκε στη φωτογραφία από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν επαγγελματίας φωτογράφος. Δούλεψε κοντά του δώδεκα χρόνια. Πτυχίο πήρε από την Gerrit Rietveld Academie στο Αμστερνταμ και έκτοτε συνεχίζει με έντονους ρυθμούς να δημιουργεί και να εκθέτει σε μεγάλα μουσεία, από τον Καναδά μέχρι την Ιαπωνία.

«Η επιτυχία δεν ήρθε εύκολα και πιστεύω ότι έχω ακόμα δρόμο μπροστά μου. Πρόθεσή μου είναι να προσεγγίζω τον θεατή μέσα από το περιεχόμενο του έργου μου, ιστορικό, κοινωνικό, πολιτικό, είτε μέσω της δύναμης της εικόνας. Σαν να ακούς έθνικ μουσική, που δεν καταλαβαίνεις τα λόγια, κι όμως, μερικές φορές σε κάνει να κλαις».

[email protected]

Info: Hrair Sarkissian «Unexposed», Kalfayan Galleries (Χάρητος 11, Κολωνάκι, τηλ. 210 7217679 ), μέχρι 9/11.