Στο στόχαστρο η ταινία τής Κάθριν Μπίγκελου για τον Μπιν Λάντεν

Αμερικανική Αριστερά αλλά και Γερουσία υποστηρίζουν ότι η ταινία της «Zero Dark Thirty» δικαιώνει τα βασανιστήρια και τη χρησιμότητά τους στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας

^[1]Τα κατάφερε η Κάθριν Μπίγκελου. Η πρώτη γυναίκα που πήρε Οσκαρ σκηνοθεσίας, και μάλιστα με μια «ανδρική» ταινία για τον πόλεμο στο Ιράκ («The Hurt Locker», 2010), έκανε πάλι άνω κάτω τις ΗΠΑ. Αυτή τη φορά, όμως, όχι με το ταλέντο της και την ικανότητά της να ξεχωρίζει σε ένα ανδροκρατούμενο Χόλιγουντ, αλλά με τις πολιτικές θέσεις του πολυσυζητημένου «Ζero Dark Thirty», που φέρνει στη μεγάλη οθόνη το κυνηγητό και τη δολοφονία τού Μπιν Λάντεν από τους Αμερικανούς, τον Μάιο του 2011.

Μα τι είναι τελικά αυτή η ταινία; Αριστερή ή δεξιά; Οργανο προπαγάνδας ή ουδέτερη καταγραφή γεγονότων με μια ανεκτή και επιτρεπόμενη τζούρα μυθοπλασίας; Η ίδια η Μπίγκελου τι παιχνίδι παίζει; Ηδη η διάσημη φεμινίστρια και ακτιβίστρια συγγραφέας Ναόμι Γουλφ, με δημόσια επιστολή της προς τη σκηνοθέτιδα, που δημοσίευσε η «Γκάρντιαν» στις 4 Ιανουαρίου, τη χαρακτηρίζει «νέα Λένι Ρίφενσταλ». Κι ας παραδέχεται ότι είναι λίγο ακραία η σύγκρισή της με τη σπουδαία κινηματογραφίστρια που κατέληξε υμνήτρια τού Χίτλερ.

Το «Zero Dark Thirty» είχε μια παράξενη πορεία. Ξεκίνησε με την ταμπέλα της «ομπαμικής» ταινίας, αφού η αμερικανική Δεξιά και Ακροδεξιά, πριν ακόμα προβληθεί, την είχαν πολεμήσει θεωρώντας την ατού για την προεκλογική του εκστρατεία. Αυτός δεν ήταν που κατάφερε να εξαφανίσει τον Μπιν Λάντεν;

Η πρεμιέρα της ταινίας δεν έγινε, όμως, πριν από τις εκλογές. Ετσι σιώπησε η Δεξιά και πήρε τη σκυτάλη των επιθέσεων κατά της Μπίγκελου σύσσωμη η αμερικανική Αριστερά. Αλλωστε το «Zero Dark Thirty» δεν είναι πια άγνωστη ταινία. Παίζεται, έχει αρχίσει να σαρώνει τα βραβεία, διεκδικεί τέσσερις Χρυσές Σφαίρες και θεωρείται ότι θα πρωταγωνιστήσει και στα Οσκαρ.

Η κύρια κατηγορία που δέχεται η Μπίγκελου είναι ότι στην ταινία της υπερασπίζεται τη χρησιμότητα και αποτελεσματικότητα των βασανιστηρίων για την απόκτηση πληροφοριών, που ισχυροποιούν τον αμερικανικό πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Οι σχετικές, έστω και λίγες, σκηνές στο «Zero Dark Thirty», υποστηρίζουν, καταλήγουν στην αθώωσή τους. «Απολογία των βασανιστηρίων», «αγιογραφία της CIA», «αξιοθρήνητη προπαγάνδα» τη θέλουν οι περισσότεροι αρθρογράφοι, αν και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι απλώς η θέση της είναι αμφιλεγόμενη.

Η ίδια η σκηνοθέτις και ο συν-σεναριογράφος της, ο βραβευμένος με Οσκαρ για το «Τhe Hurt Locker» Mαρκ Μπόουλ, απαντούν πως αν έβγαζαν από την ταινία τα βασανιστήρια «θα αλλοίωναν την ιστορία», και ότι όχι μόνο δεν προπαγανδίζουν τη χρησιμότητά τους, αλλά, αντίθετα, «κάνουν καθαρό στην ταινία ότι τα πιο αποφασιστικά στοιχεία, που οδήγησαν τελικά στη δολοφονία τού Μπιν Λάντεν, ΔΕΝ ήταν αποτέλεσμα πιεστικών ανακρίσεων».

Οι σκηνές βασανιστηρίων ενόχλησαν και κάποιους πολιτικούς. Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα τρεις γερουσιαστές -δυο δημοκρατικοί και ο ρεπουμπλικανός Τζον ΜακΚέιν, πρώην υποψήφιος πρόεδρος- με επιστολή τους στον Μάικλ Λίντον, πρόεδρο της Sony Pictures (παραγωγός της ταινίας), τόνιζαν ότι το «Zero Dark Thirty» «παρουσιάζει τα γεγονότα με ανακρίβειες» και «έχει τη δύναμη να διαμορφώσει με ενοχλητικό και παραπλανητικό τρόπο την αμερικανική κοινή γνώμη πάνω στο θέμα των βασανιστηρίων». Ζητούσαν από τη Sony να «διορθώσει» (πώς άραγε;) την εντύπωση που δίνει η ταινία ότι ο Μπιν Λάντεν εντοπίστηκε και δολοφονήθηκε χάρη στις πιεστικές ανακρίσεις φυλακισμένων μελών της Αλ Κάιντα.

Οι τρεις γερουσιαστές, ανάμεσά τους και η Ντιάν Φεϊνστίν, πρόεδρος της επιτροπής της Γερουσίας για θέματα πληροφοριών, δεν σταμάτησαν εκεί. Κατηγόρησαν ανοιχτά τη CIA ότι παρέσυρε τη σκηνοθέτιδα παραπληροφορώντας την. Εστειλαν επιστολή και στον διευθυντή της. Ενώ στις 4 Ιανουαρίου σύσσωμη πια η επιτροπή της Γερουσίας για θέματα πληροφοριών ζήτησε επίσημα περισσότερα στοιχεία για τις επαφές πρακτόρων της CIA με τους δημιουργούς της ταινίας.

Τι φοβούνται οι γερουσιαστές; Οτι το πρόγραμμα κράτησης και ανάκρισης υπόπτων από τη CIA, που επικράτησε μετά την 11/9 και καταργήθηκε από τον Ομπάμα το 2009, μέσω της ταινίας θα επιβραβευτεί για την αποτελεσματικότητά του.

Ομως, η επιτροπή της Γερουσίας μόλις ολοκλήρωσε μια μεγάλη έρευνα που καταλήγει στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα. Οι 6 χιλιάδες σελίδες της παραμένουν για την ώρα απόρρητες, αλλά όπως έγραψαν οι «New York Times» είναι ιδιαίτερα κριτικές απέναντι στις πρακτικές της CIA. Αποδεικνύουν, επιπλέον, με στοιχεία ότι οι σκληρές μέθοδοι ανάκρισης δεν έπαιξαν κανέναν απολύτως σοβαρό ρόλο στην επιτυχία της επιχείρησης Μπιν Λάντεν.

INFO: η ταινία βγαίνει στις αίθουσες στις 31 Ιανουαρίου

Επιμ: Β. Γεωργ