Του Νικόλα Μιτζάλη*

Ξεκινώντας με την παραδοχή ότι η αστική δημοκρατία είναι ένα αποδεκτό πολιτειακό σύστημα διακυβέρνησης (και όχι μια απάτη από την ίδια της την ουσία, όπως πίστευε ο Τρότσκι), τα έξω άκρα αυτής θα μπορούσαν να αναζητηθούν από τη μια πλευρά στον επαναστατικό κομμουνισμό και από την άλλη πλευρά στον φασισμό και το τέκνο αυτού, τον ναζισμό (εθνικοσοσιαλισμό) με τις όποιες εκφάνσεις τους.

Ακρα, υπό την έννοια ότι και τα δύο αγωνίζονται για την άμεση, βίαιη κατάργηση της αστικής, αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και την πραγμάτωση διαφορετικών συστημάτων κοινωνικής οργάνωσης. Το ένα, για την υλοποίηση μιας ισόνομης κομμουνιστικής κοινωνίας, το άλλο για μια ταξική, αυταρχική, ολοκληρωτική κοινωνία. Και τα δύο προωθώντας έναν «πόλεμο κινήσεων», με όρους Γκράμσι, ενάντια στο αστικό καθεστώς, μια επανάσταση δηλαδή για την υφαρπαγή της εξουσίας η οποία, φυσικά εμπεριέχει και βία.

Αυτό (η εμπράγματη επαναστατικότητα), εάν αποτελέσει το κλειδί ανάγνωσης των ιδεολογιών εκείνων που εντάσσονται εκτός και ενάντια στο λεγόμενο «συνταγματικό τόξο», καθιστά από μόνο του τουλάχιστον ανυπόστατη την κατηγορία ότι λ.χ. το ΚΚΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ συναπαρτίζουν το ένα άκρο. Και τα δύο είναι πλήρως συμμορφωμένα στους θεσμούς και στους κανόνες της δημοκρατίας και στην εκλογική διαδικασία, επιλέγοντας έναν «πόλεμο θέσεων», με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ΚΚΕ, το οποίο, απεκδυόμενο την επαναστατική πράξη, επικεντρώνεται στη διεύρυνση του εκλογικού του εκτοπίσματος, ενώ και στην πρόσφατη δολοφονική επίθεση που δέχτηκαν αφισοκολλητές του δεν απάντησε με βία αλλά με τη νόμιμη διαμαρτυρία της πορείας και της συγκέντρωσης.

Ο ΣΥΡΙΖΑ, και ως κόμμα πια, κινείται και αυτός στα πλαίσια του νόμου με τις όποιες παρεκκλίσεις που του καταλογίζουν οι επικριτές του να είναι οι ανακοινώσεις συμπαράστασης σε εκκενωμένους κοινωνικούς χώρους (κατάληψη Νομικής από μετανάστες, Βίλα Αμαλίας κ.λπ.) ή σε παράνομα φυλακισμένους (Σακκάς), ή ακόμα σε κοινωνικά κινήματα (Κερατέα, Σκουριές). Αλίμονο όμως εάν χρησιμοποιήσουμε την ανόητη εξίσωση των πονηρών αντιπάλων του και τον ταυτίσουμε με εκείνους που υπερασπίζεται ή του προσάψουμε εγχείρημα βίαιης ανατροπής του πολιτεύματος!

Η θεωρία των δύο άκρων προέρχεται από τον μηχανιστικό συμψηφισμό του κομμουνισμού με τον φασισμό και τον ναζισμό ως ολοκληρωτικά καθεστώτα που επιβουλεύονται τη δημοκρατία και η οποία εδράζεται ιστορικά στην κατάλυση της δημοκρατίας της Βαϊμάρης κατά τον Μεσοπόλεμο, υποτίθεται, από τα αλληλοτροφοδοτούμενα, προαναφερθέντα «άκρα». Ηταν το προπαγανδιστικό εργαλείο της γερμανικής σοσιαλδημοκρατίας στις αρχές του 1930, η οποία, βασιζόμενη στις εμφυλιοπολεμικές συγκρούσεις του 1918, υπερασπίστηκε το κράτος ακόμα και ενάντια στον εαυτό της. Κυρίως όμως ενάντια στο εργατικό κίνημα που απειλούσε άμεσα την κερδοσκοπία τής τότε οικονομικής ελίτ των καπιταλιστών και των μεγαλογαιοκτημόνων.

Στην Ελλάδα σήμερα, η επίκληση της θεωρίας των δύο άκρων, κυρίως από τη συγκυβέρνηση, είναι ευκρινώς ένα εγχείρημα ανάσχεσης της ανοδικής πορείας της Αριστεράς, που καταδεικνύει την εμμονή της πρώτης για εξουσία ακόμα και εάν οδηγεί σε καταστροφικές ατραπούς για αυτήν και την κοινωνία. Ταυτοχρόνως αποτελεί ένα εγχείρημα διεύρυνσης της δικής της κατασταλτικής νομιμότητας αλλά και φίμωσης της όποιας κοινωνικής διαμαρτυρίας χαρακτηριζόμενης ως βίαιη μειοψηφούσα κίνηση κατάλυσης της κυβέρνησης και του κράτους. Ενα «vox populi, vox dei» όπως έγραφε ο Ζαγκρεμπέλσκι [1], βασιζόμενο στην οριακή πλειοψηφία της συγκυβέρνησης που προσπαθεί να δημιουργήσει ένα «vox diaboli» για τις όποιες φωνές της αντιτίθενται. Μια προσπάθεια πλήρους εξουδετέρωσης της πολιτειακής ανυπακοής η οποία βέβαια δεν είναι ένα κατοχυρωμένο δικαίωμα αλλά ένας συσχετισμός δυνάμεων [2].

Ετσι, λοιπόν, όταν κάποιοι επιχειρούν να εξισώσουν τον ΣΥΡΙΖΑ και γενικότερα την Αριστερά με τον φασισμό, μου θυμίζουν έντονα τα τέσσερα υπουργεία (Αληθείας, Ειρήνης, Αγάπης, και Αφθονίας) στο ανατριχιαστικά προφητικό έργο «1984» του Οργουελ, τα οποία διαστρέβλωναν διά της προπαγάνδας τις λέξεις και κυρίως τις έννοιες και τις συνειδήσεις μετατρέποντας τον πόλεμο σε ειρήνη, την ελευθερία σε σκλαβιά, την άγνοια σε δύναμη. Η χοντροκομμένη και δυσανάλογη αυτή διαστρέβλωση κατ’ ουσίαν προσπαθεί να απαξιώσει τα κοινωνικά και εργατικά κινήματα συμπιέζοντας κατοχυρωμένα δικαιώματα και ταυτόχρονα να συγκαλύψει τις ευθύνες των κυβερνώντων ως προς την αποτυχημένη διαχείριση της οικονομικής κρίσης. Λειτουργεί δε, ενάντια στην ίδια τη δημοκρατία την οποία υποτίθεται ότι προστατεύει μεταπλάθοντάς την σε καθεστώς. Δεν θα τους περάσει.

[1] G. Zagrebelsky (2007), «Imparare democrazia», Einaudi.

[2] N. Bobbio (1984), «Il futurο della democrazia. Una difesa delle regole del gioco», Einaudi, σ. 3.

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

* Δρ Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ