Το «Μεγάλο στόμα» ήταν ένας Σομαλός που έκανε την πειρατεία πολυεθνική βιομηχανία, η οποία στοίχισε στη ναυτιλία 18 δισ. σε λίγα χρόνια, ενώ αποσύρθηκε έγκαιρα όταν άρχισαν να πέφτουν οι δουλειές. Συνελήφθη όμως όταν την είδε Τζακ Σπάροου

«Ημουν πειρατής για οκτώ χρόνια. Αποφάσισα να αποκηρύξω την πειρατεία και να παραιτηθώ. Από σήμερα και στο εξής δεν θα έχω ανάμιξη με τις συμμορίες»
«Μεγάλο στόμα»
Σομαλός πειρατής

Του Νικόλα Ζηργάνου

Τον περασμένο Ιανουάριο το «Μεγάλο στόμα» αποφάσισε να ξαναπάρει το πραγματικό του όνομα, Μοχάμεντ Αμπντί Χασάν, να αφήσει πίσω του την πειρατεία και να περάσει στη νομιμότητα. Ηταν αρκετά έξυπνος για να διαπιστώσει πιο γρήγορα από άλλους πως οι καιροί αλλάζουν. Στα 50 του χρόνια είχε ήδη κερδίσει δεκάδες εκατομμύρια -αφορολόγητα- δολάρια από την πειρατεία και οι δουλειές τον τελευταίο καιρό δεν πήγαιναν καλά. Αλλωστε, ήταν αυτός ο βασικός υπεύθυνος τόσο για την άνοδο της πειρατείας στον Ινδικό Ωκεανό και την Ερυθρά Θάλασσα, όσο και για την ύφεσή της.

Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, στις αρχές της δεύτερης χιλιετίας, οι ψαράδες της απέραντης σομαλικής ακτής άρχισαν να καταλαμβάνουν ξένα καΐκια που τους έκλεβαν τα ψάρια της περιοχής. Γρήγορα κατάλαβαν ότι το κέρδος δεν ήταν πια στα ψάρια, αλλά στις ζωές των πληρωμάτων και στα πλοία. Ηταν η αρχή της σύγχρονης πειρατείας στην περιοχή, που αναγεννούσε μια μακρά παράδοση που χάνεται στα βάθη της Ιστορίας. Ομως, η δράση των πειρατών δεν αφορούσε ακόμη την παγκόσμια ναυτιλία και δεν απειλούσε τους ναυτικούς δρόμους και το παγκόσμιο εμπόριο. Παρέμενε κίνδυνος μόνο για τα αλιευτικά και λίγους παράτολμους ιστιοπλόους.

Επανάσταση στην πειρατεία

Τότε εμφανίστηκε το «Μεγάλο στόμα» και έφερε μια μικρή επανάσταση. Μετέτρεψε την οικογενειακή απαρχαιωμένη τοπική «βιοτεχνία» σε πολυεθνική βιομηχανία, με χρήση σύγχρονης τεχνολογίας, ξένων επενδυτικών συμβούλων και διεθνών δικηγορικών γραφείων. Ηταν ο πρώτος που συγκέντρωσε σημαντικό κεφάλαιο -με τους επενδυτές να έχουν ποσοστά στα μελλοντικά κέρδη- ώστε η «επιχείρηση» να διαθέτει αρχικό κεφάλαιο κίνησης. Με αυτά τα χρήματα αγόρασε δορυφορικά συστήματα τελευταίας τεχνολογίας και κομπιούτερ, νυχτερινές διόπτρες, ραντάρ, εξελιγμένα συστήματα πλοήγησης με GPS, πανίσχυρα ταχύπλοα, σύγχρονα όπλα με τα οποία εξόπλισε, αφού εκπαίδευσε, νεαρούς μισθοφόρους δίχως ελπίδα και άνοιξε το παιχνίδι στο παγκόσμιο χωριό. Ο Χασάν εφηύρε την τακτική τού «μητρικού πλοίου», το οποίο, αφού ταξίδευε χιλιάδες μίλια από την ακτή, άφηνε στο νερό ταχύπλοα που χτυπούσαν ξαφνικά στις μεγάλες ανοιχτές θάλασσες -έχει αναφερθεί πειρατεία σε απόσταση 3.655 χιλιομέτρων από την ακτή- τον ανυπεράσπιστο και ανυποψίαστο στόχο. Στη συνέχεια, έπαιρναν τον έλεγχο του κουρσεμένου πλοίου, το πήγαιναν στην άνομη σομαλική ακτή, κρατούσαν ομήρους το πλήρωμα και επικοινωνούσαν με την ιδιοκτήτρια εταιρεία από δορυφορικό τηλέφωνο για να αρχίσουν οι πολύχρονες και πολύπλοκες διαπραγματεύσεις για τα λύτρα. Ο αρχιπειρατής έπαιρνε τα λύτρα σε ρευστό, σε πακέτα που τα έριχναν με αλεξίπτωτο πάνω στο κουρσεμένο πλοίο ελικόπτερα και στη συνέχεια -τηρούσε πάντα τον λόγο του, είναι αλήθεια- απελευθέρωνε πλήρωμα και σκάφος. Από τα λύτρα αφαιρούσε τα έξοδα της επιχείρησης, πλήρωνε τα μερίδια των «επενδυτών» και έστηνε το επόμενο κόλπο.

Το 2008 ήταν η χρονιά του. Τον Απρίλιο του 2008, το «Μεγάλο στόμα» «χτύπησε» τη βελγική βυθοκόρο «Pompeii» με δεκαμελές πλήρωμα και Βέλγο καπετάνιο. Η ομηρία κράτησε οκτώ μήνες και ο πειρατής ζήτησε αρχικά λύτρα οκτώ εκατομμύρια δολάρια. Συμβιβάστηκε με πολύ λιγότερα και η υπόθεση έκλεισε. Ή, τουλάχιστον, έτσι νόμισε ο Χασάν.

Στη συνέχεια κατέλαβε ένα από τα μεγαλύτερα πετρελαιοφόρα του κόσμου, το υπό σαουδαραβική σημαία σούπερ τάνκερ «Sirius Star», το οποίο μετέφερε μαύρο χρυσάφι αξίας 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Τελικά, από τα 25 εκατ. δολάρια που ζητούσε για λύτρα, εισέπραξε 3 εκατομμύρια δολάρια.

Την ίδια χρονιά, ο γιος τού Χασάν «χτύπησε» το υπό ουκρανική σημαία «MV Faina», το οποίο μετέφερε 33 ρωσικά τεθωρακισμένα και εκατοντάδες κιβώτια πυρομαχικών και όπλων για τους αντάρτες του Νότιου Σουδάν. Μετά από 134 ημέρες παζάρι εισέπραξε άλλα 3 εκατομμύρια δολάρια.

Δεκάδες θύματα

Τα θύματα της αυτοκρατορίας του Χασάν είναι δεκάδες, μεταξύ των οποίων και πολλά φορτηγά πλοία που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια στους πεινασμένους Σομαλούς. Αυτά τα πλοία σπάνια ανταλλάχτηκαν με λύτρα. Το εμπόρευμα -αλεύρι, καλαμπόκι και ζάχαρη- κατέληξε είτε ως προμήθειες-έπαθλο στα πειρατικά χωριά, είτε στη μαύρη αγορά.

Το «Μεγάλο στόμα», παρατσούκλι που πήρε μικρός γιατί έκλαιγε πολύ, έγινε ο πρωτοπόρος μιας τεράστιας παράνομης οικονομικής δραστηριότητας που απέφερε στον ίδιο, αλλά και σε αυτούς που ακολούθησαν το παράδειγμά του, δεκάδες εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, τα οποία τοποθετήθηκαν μέσω εξωχώριων εταιρειών, Λονδρέζων επενδυτικών συμβούλων και Ελβετών δικηγόρων σε «νόμιμες» δραστηριότητες.

Η επιτυχία του Χασάν γύρισε κάποτε μπούμερανγκ. Οταν η πειρατεία έγινε πράγματι απειλή για τη διεθνή ναυσιπλοΐα, όταν το κόστος της άρχισε να επηρεάζει αρνητικά τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες, τότε η διεθνής κοινότητα αποφάσισε να πάρει μέτρα. Τον Οκτώβριο του 2008, το ΝΑΤΟ, η Ε.Ε. και οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν στην περιοχή πολεμικά σκάφη (συμμετείχε με επιτυχία και η Ελλάδα με μια φρεγάτα) για να συνοδεύουν τα εμπορικά στο πέρασμά τους από τις σομαλικές ακτές και λίγο αργότερα Ρώσοι και Κινέζοι ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο. Δεκάδες πειρατές συνελήφθησαν, άλλοι σκοτώθηκαν. Η μάχη άρχισε να γίνεται άνιση.

Αποχώρηση με μεγάλα κέρδη

Οταν τον περασμένο Ιανουάριο το «Μεγάλο στόμα» ανακοίνωνε με συνέντευξη Τύπου την αποχώρησή του, η Παγκόσμια Τράπεζα υπολόγιζε ότι από το 2005 τα καθαρά κέρδη των πειρατών ήταν 315 εκατομμύρια δολάρια, ενώ η πειρατεία κόστισε όλα αυτά τα χρόνια στην παγκόσμια ναυτιλία άλλα 18 δισ. δολάρια, λόγω αυξημένων ασφαλίστρων, αναγκαστικής αλλαγής και μακρύτερης ρότας, αυξημένων μισθολογίων και έκτακτων πληρωμών σε ιδιωτικές εταιρείες προστασίας πλοίων.

Ομως, χρόνο με τον χρόνο, η πειρατεία άρχιζε να κάμπτεται. Από τα 80-100 πλοία που έπεσαν θύματα πειρατών το 2008, έφτασαν το 2011 τα 24 και μόλις τα 7 το 2012. Ηταν η ώρα για το «Μεγάλο στόμα» να αποσυρθεί πετυχημένος και πλούσιος. Τότε ήταν που ήρθε από το εξωτερικό μια πρόταση κινηματογραφικών παραγωγών να γυρίσουν τη ζωή του ταινία και να τον προσλάβουν ως σύμβουλο για το σενάριο. Το «Μεγάλο στόμα» τσίμπησε το δόλωμα και πήρε την περασμένη εβδομάδα το αεροπλάνο για τις Βρυξέλλες, για να υπογράψει συμβόλαιο. Ηταν μια καλοστημένη παγίδα. Στο αεροδρόμιο τον περίμεναν αστυνομικοί και του πέρασαν χειροπέδες. Ο Χασάν, που ήθελε να γίνει Τζακ Σπάροου, τελικά, δεν θα πάει Χόλιγουντ. Το σενάριό του απορρίφθηκε γιατί δεν είχε happy end.