^[1]Της Βασιλικής Κατριβάνου*

Το «βραχιολάκι» για κρατούμενους και υπόδικους, που ψηφίζεται σήμερα στη Βουλή, δεν αφορά κάποιο εκκεντρικό κόσμημα, αλλά την ηλεκτρονική επιτήρηση με μια συσκευή γεωεντοπισμού στο πόδι. Δίνεται, έτσι, η δυνατότητα έκτισης της ποινής στο σπίτι, κάτι, καταρχήν, θετικό: ο κρατούμενος μπορεί να ζει, έστω υπό επιτήρηση και περιορισμό, σπίτι του, συνεχίζοντας την οικογενειακή ζωή, τη δουλειά και την εκπαίδευσή του, ξεφεύγοντας έτσι από τις απάνθρωπες συνθήκες των ελληνικών φυλακών. Ολα αυτά, όμως, με την προϋπόθεση ότι το μέτρο θα εφαρμοζόταν με όρους διαφορετικούς από αυτούς που προβλέπει το νομοσχέδιο που ψηφίζεται σήμερα.

Το θέμα το συζητήσαμε πολλές φορές στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ· και το συζητήσαμε με αγωνία. Γιατί δεν πρόκειται για αφηρημένη νομική συζήτηση, αλλά για ζήτημα που αφορά χιλιάδες ανθρώπους στις φυλακές, καθώς και τα δικαιώματά τους.

Είναι φανερά τα θετικά ενός τέτοιου μέτρου, καθώς και οι προσδοκίες που γεννά στους κρατούμενους. Δεν θα επιμείνω λοιπόν σ’ αυτά, αλλά στα προβλήματα. Πρώτα απ’ όλα, στη ρίζα του νομοσχεδίου υπάρχει ένα σοβαρό πρόβλημα: η κυβέρνηση εισάγει το «βραχιολάκι» ως τεχνικό μέτρο για την αποσυμφόρηση των φυλακών – λες και πρόκειται για μπαούλα που στοιβάχτηκαν σε μια αποθήκη, δημιουργώντας το αδιαχώρητο, που πρέπει να τα μετακινήσουμε. Για μας, όμως, το «βραχιολάκι» έχει νόημα αν εντάσσεται σε μια διαφορετική λογική εξανθρωπισμού του σωφρονιστικού συστήματος, μαζί με άλλα εναλλακτικά μέτρα, όπως η ημιελεύθερη διαβίωση και η κοινωνική εργασία. Πέραν αυτού, βασικά προβλήματα του νομοσχεδίου είναι ότι:

α) Εξαιρεί πολλές κατηγορίες κρατουμένων, με αυθαίρετο τρόπο και ηθικο-ψυχολογικές αξιολογήσεις, με αποτέλεσμα το μέτρο να αφορά πολύ λίγους.

β) Τα πράγματα γίνονται ακόμα χειρότερα, καθώς το «βραχιολάκι» δεν το δικαιούνται όσοι δεν έχουν σταθερή διαμονή και τη δυνατότητα να το πληρώσουν. Με λίγα λόγια, αποκλείονται οι άστεγοι και οι φτωχοί. Βεβαίως, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι, σε περίπτωση οικονομικής αδυναμίας, το «βραχιολάκι» θα το πληρώνει το κράτος. Ποιος όμως πιστεύει ότι σήμερα, που το κράτος δεν παρέχει στους εκτός φυλακής άστεγους τροφή και στέγη, θα πληρώνει τα «βραχιολάκια» για τους εντός φυλακής;

γ) Προβλέπεται ότι οι κρατούμενοι μπορούν να παίρνουν νωρίτερα άδεια, αν δεχτούν το «βραχιολάκι». Ο φόβος εδώ είναι ότι θα οδηγηθούμε σε συρρίκνωση του θεσμού των ελεύθερων αδειών, καθώς πλέον θα δίνονται μόνο υπό τον όρο ο κρατούμενος να δεχτεί το «βραχιολάκι».

δ) Το μέτρο αφορά και τους υπόδικους, με ορατό κίνδυνο να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά για τον περιορισμό της ελευθερίας ανθρώπων που θα έπρεπε να είναι ελεύθεροι, να γενικευτεί αυθαίρετα και ισοπεδωτικά, όπως και οι προφυλακίσεις: στη χώρα μας, η προφυλάκιση των υποδίκων αποτελεί τον κανόνα και όχι την εξαίρεση, όπως θα έπρεπε – γι’ αυτό και οι υπόδικοι αγγίζουν τον εξωφρενικό αριθμό του 1/4 των κρατουμένων, τον μεγαλύτερο σε όλη την Ευρώπη.

ε) Το μέτρο αφορά και τα 500 παιδιά που βρίσκονται στις φυλακές. Πέραν της ακαταλληλότητάς του (για λόγους που συνδέονται με την παιδική ηλικία και ψυχολογία ή επειδή το παιδί θα επιστρέψει σε ένα κατά τεκμήριο επιβαρημένο οικογενειακό περιβάλλον, χωρίς στήριξη), το βασικό είναι το εξής: τα παιδιά αυτά δεν χρειάζονται ούτε φυλακή ούτε «βραχιολάκι», αλλά να βγουν από τη φυλακή και να βρεθούν σε δομές μέριμνας, με εκπαιδευτικούς και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.

Τέλος, δύο μεγάλα ζητήματα είναι η ανάθεση της διαχείρισης σε ιδιώτες, ενώ μένει ασαφές ποιοι και με ποιους όρους θα διαχειρίζονται τα προσωπικά δεδομένα. Οπως είπα, το νομοσχέδιο μας απασχόλησε πολύ στον ΣΥΡΙΖΑ. Καταλήξαμε στο «παρών», έχοντας επίγνωση της απάνθρωπης ελληνικής φυλακής, εκτιμώντας ότι εισάγει ένα πρώτο μέτρο εναλλακτικό της κράτησης.

Το προχώρημα της σχετικής συζήτησης, μαζί με τις αναγκαίες μέριμνες για την επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία, αποτελεί για μας μονόδρομο.

………………………………………………………………………………………………………………………………………….

* Βουλευτής Β΄ Αθηνών και εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ στο νομοσχέδιο για την ηλεκτρονική επιτήρηση