Τον πληθυντικό μετέρχομαι πάντοτε κουβεντιάζοντας με τους άλλους καθώς τις περισσότερες ώρες, όντας σουρωμένος, τους βλέπω διπλούς. Κατά την επώδυνη διαδικασία του ξενερώματος δεν νιώθω ποτέ σίγουρος για τίποτα· μετέωρος, βλέπετε. Τότε το δεύτερο πρόσωπο ευγενείας ή αγένειας, όπως το πάρετε, με βολεύει αφάνταστα. Ούτως ή άλλως, αμφότερες οι λέξεις παραπέμπουν στο γένι, στο μούσι, πά’ να πει, στο ψέμα και την υποκρισία. Τις σπάνιες φορές που μένω νηφάλιος διαισθάνομαι ότι οι συνομιλητές μου κρατούν ενδομύχως κρυμμένο έναν δεύτερο εαυτό, οπότε με το «εσείς» απευθύνομαι μια χαρά και στους δυο.

Αν και κουβαλώ εξ ανάγκης το σαβουάρ βιβρ στην πάνω πάνω θήκη των αποσκευών μου, θαυμάζω την εγγύτητα, τη θερμότητα, τον ηλεκτρισμό που εκπέμπει ο ενικός. Εμείς του πληθυντικού ορθώνουμε γύρω μας ένα γυάλινο, ψυχρό και αδιαπέραστο τείχος· βιώνουμε εξ αποστάσεως τις μικρές και μεγάλες χαρές της ζωής· παρατηρούμε ως θεατές το πανηγύρι της, εξορίζοντας διά παντός απ’ το παιχνίδι το αιφνίδιο, το απρόβλεπτο, το συναρπαστικό. Είναι ζήτημα ιδιοσυγκρασίας και γούστου, εν τέλει, όχι ουσίας. Συμμερίζομαι την αμηχανία ενός Εγγλέζου ή ενός Γερμανού μπροστά σε μια αχνιστή μακαρονάδα. Προσπαθούν να τη φάνε με το πιρούνι και το μαχαίρι. Διστάζουν. Κι αν στάξει λίγη σάλτσα στα χείλη, την αφαιρούν αμέσως με την πετσέτα, σαν λεκέ σε λευκό μεταξωτό ύφασμα. Χρησιμοποιούν πληθυντικό και στο δείπνο.

Κατάπληκτοι κοιτάζουν έναν Ιταλό ή έναν Ελληνα να γεύονται το λαχταριστό έδεσμα σε πρώτο πρόσωπο· με όλες τους τις αισθήσεις. Το απολαμβάνουν κατ’ αρχάς με τα μάτια, ανακατεύοντας το τυρί ούτως ώστε ν’ απλωθεί σ’ όλο το μήκος του πιάτου. Κάθε πιρουνιά περνάει πρώτα κάτω απ’ τη μύτη, ξετρελαίνοντας την όσφρηση, και εισέρχεται στο στόμα με ανεπαίσθητους γογγυσμούς που ευαρεστούν την ακοή. Στην ηδονική τέρψη συμμετέχουν ισότιμα ο ουρανίσκος, η γλώσσα, ο λάρυγγας, τα χείλη, ακόμα και το σαγόνι. Αφήνει μια μεθυστική επίγευση ο ενικός.

Το δεύτερο πρόσωπο ευγενείας επινοήθηκε από Ρωμαίους αυτοκράτορες· δεν ανήκει στην παράδοσή μας. Τους μιμήθηκαν ξιπασμένοι βασιλιάδες της Δύσης. Στην Ελλάδα το έφεραν οι Γλίξμπουργκ και το πιθήκισαν οι μικροαστοί· αυλικοί, υπήκοοι, υποταγμένοι. Εχω ακούσει να αποδίδεται ύψιστος σεβασμός με το «μωρέ» και το «βρε». Η πραγματική ευγένεια δεν άπτεται αριθμών αλλά αισθημάτων. «Οταν πρέπει να σκοτώσεις κάποιον δεν κοστίζει τίποτα να είσαι ευγενικός» έλεγε ο Τσόρτσιλ, που ήξερε από καλούς τρόπους. Οι ραγιάδες που υπαγορεύουν στην τρόικα, στο όνομα ενός φθηνού καθωσπρεπισμού, να εισηγηθεί υποχρεωτική χρήση του πληθυντικού δεν πιάνουν το πνεύμα. «Σφάξε με αγά μου, κατακρεούργησέ με δανειστή», λένε, «αλλά προς θεού με το “σεις” και με το “σας”». Συννεφιές ενικού αριθμού θα στιγματίζουν και σήμερα τον λαμπερό ουρανό μας.

Μετέωρος [email protected]